Τουρκία Νέα επεισόδια στην ενδοαστική σύγκρουση που πυροδοτεί ο ιμπεριαλισμός

Η Τουρκία είναι αρκετά μεγάλη και σύνθετη χώρα για να ερμηνεύονται ή να αποδίδονται όλες οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις και συγκρούσεις στις εξωτερικές παρεμβάσεις. Είναι όμως και αρκετά μικρή και σε κρίσιμη γεωστρατηγική περιοχή για να αγνοούνται οι ιμπεριαλιστικές προτεραιότητες και συμφέροντα. Με αυτήν την διπλή προσέγγιση, η πολιτικο-κοινωνική κρίση που ξέσπασε το περσινό καλοκαίρι και συνεχίζεται με νέα επεισόδια και ακόμη δεν έχει κορυφωθεί στην γειτονική χώρα είναι συνδυασμένο αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Όπως έχουμε ξαναγράψει, η Τουρκία είναι ένα καζάνι που βράζει από κοινωνικές, εθνικές και πολιτικές αντιθέσεις και το άνοιγμα του καπακιού ήταν η αρχή για απρόβλεπτες εξελίξεις. Το ερώτημα όμως είναι θεμιτό να τίθεται ακόμη και αν δεν είναι το ευκολότερο πράγμα να δοθούν κατηγορηματικές απαντήσεις. Υπήρξε κάτι που λειτούργησε σαν επικρουστήρας για την ανάδυση της κρίσης και της αντιστροφής του κλίματος και των συσχετισμών αναφορικά με τον Ερντογάν και το κυβερνητικό AKP, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ισχυροί και αδιαφιλονίκητοι κυρίαρχοι στο πολιτικό παιγνίδι ισχύος στην Άγκυρα;
Κατά την γνώμη μας, σημείο καμπής υπήρξε η παταγώδης αποτυχία των περιφερειακών φιλοδοξιών της ηγετικής ομάδας περί τον Ερντογάν που συντέθηκε κυρίως με το συριακό αδιέξοδο και την ανατροπή του Μόρσι και των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο. Η αδυναμία αλλά και η απροθυμία του Ερντογάν να προσαρμοστεί στις αλλαγές της αμερικάνικης αλλά και ευρωπαϊκής πολιτικής, σε συνδυασμό με κινήσεις που θεωρήθηκαν πως υπερβαίνουν τα ανεκτά όρια, πυροδότησαν ισχυρή δυσαρέσκεια στην Ουάσιγκτον και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Σε ένα προηγούμενο σημείωμα για τις εξελίξεις στην Τουρκία, με αφορμή τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που εξήγγειλε ο Ερντογάν το φθινόπωρο, γράφαμε: «Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα η κυβέρνηση των AKP και ο θεωρούμενος πανίσχυρος πρωθυπουργός βρέθηκαν με την πλάτη στο τοίχο, μέσα σε συνθήκες μεγάλης ρευστότητας και κάτω από καταιγιστικές εξελίξεις σε ένα πλήθος εσωτερικών και εξωτερικών μετώπων. Η αφύπνιση της κοσμικής και αριστερής αντιπολίτευσης, το οικονομικό ξεφούσκωμα αλλά και η μεγάλη αποτυχία στο συριακό ζήτημα σε συνδυασμό με την παλινόρθωση στην Αίγυπτο στρίμωξαν τον Ερντογάν και ανέδειξαν τις αντιφάσεις της πολιτικής και τα όρια των φιλοδοξιών της ηγετικής ομάδας στην Άγκυρα. Οι προσπάθειες να ελιχθεί στο εσωτερικό με το προτεινόμενο πακέτο και να εκβιάσει όπως με την περίπτωση της ενδεχόμενης αγοράς κινέζικων πυραύλων στο εξωτερικό μέτωπο, αποτελούν κινήσεις που στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να αποδειχθούν ανεπαρκείς και αργοπορημένες ή και να μετατραπούν σε μπούμερανγκ». Δεν μπορούμε να ξέρουμε σε ποιο βαθμό οι κινέζικοι πύραυλοι ήταν η σταγόνα στο γεμάτο ποτήρι (γιατί είναι αλήθεια, ενόχλησαν και προκάλεσαν πολλά αμερικάνικα και νατοϊκά διαβήματα που διέρρευσαν στα ΜΜΕ) αλλά σίγουρα προστέθηκαν στην ακολουθία των κινήσεων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής που έχουν θεωρηθεί ανεξέλεγκτες και προβληματικές. Ειδικά σε μια περίοδο μεγάλης ρευστότητας σε όλη την περιοχή και ποικίλων επαναπροσδιορισμών που κάνουν τα επιτελεία των ιμπεριαλιστών.
Αρκετοί αναλυτές συνέδεσαν την τελευταία κρίση με την αναμέτρηση που ξέσπασε στο εσωτερικό του ισλαμικού στρατοπέδου ανάμεσα στην κυβέρνηση Ερντογάν και τον πνευματικό ηγέτη Φετχουλλάχ Γκιουλέν. Σύγκρουση που προϋπήρχε για καιρό και κορυφώθηκε με την κυβερνητική απόφαση να ελέγξει το εκπαιδευτικό δίκτυο που έχει δημιουργήσει στην χώρα. Στην εκτίμηση αυτή συνέβαλλε η αντίδραση Ερντογάν που στοχοποίησε τον Γκιουλέν και τους δικαστικούς και αστυνομικούς παράγοντες που πρωταγωνίστησαν στις αποκαλύψεις και τις διώξεις.
Τα οικονομικά σκάνδαλα που αποκαλύφθηκαν και ο παράνομος πλουτισμός και αποθησαυρισμός που πιστοποιήθηκε με τις εισαγγελικές και αστυνομικές έρευνες, όπως κάθε φορά συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι το πρόσχημα για τις μάχες εξουσίας και ισχύος που γίνονται στο παρασκήνιο. Όλοι γνωρίζουν πως η διαφθορά είναι το άλλο πρόσωπο της αστικής κυβερνητικής εξουσίας και τα λεγόμενα σκάνδαλα είναι ένας από τους ζωτικούς τρόπους λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος, τόσο στην Ανατολή όσο και στην προηγμένη Δύση. Το ζήτημα είναι αλλού. Ποιος παίρνει την πρωτοβουλία να σπάσει την ομερτά, να τα αξιοποιήσει στις ενδοαστικές και ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, ποιος ή ποιοι ωφελούνται από την αποκάλυψη τους. Αν και πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί στην υιοθέτηση των κυρίαρχων ερμηνειών για το ποιος πυροδότησε τις αποκαλύψεις και ποιος κρύβεται πίσω από τις δήθεν ανεξάρτητες έρευνες δικαστικών και αστυνομίας, φαίνεται πως ο Γκιουλέν κάθε άλλο παρά μακριά από την πολιτική είναι, όπως διατείνεται στα κηρύγματά του. Φιλοξενούμενος για χρόνια στις ΗΠΑ, με πολύ σαφείς θέσεις για το ριζοσπαστικό και αντί-δυτικό ισλάμ, χρησιμοποιείται για να στριμωχτεί –τουλάχιστον- ο Ερντογάν και να προσαρμοστεί στην νέα φάση. Ο τελευταίος προσπαθεί να κάνει καινούριους ελιγμούς, να ρίξει γέφυρες στους στρατιωτικούς και να χρησιμοποιήσει την εναπομείνασα λαϊκή υποστήριξη για να αντιδράσει στις επιθέσεις που δέχεται. Παράλληλα, προχωρά σε σαρωτικές αλλαγές στην αστυνομία και επιδιώκει να ελέγξει το ανώτατο δικαστικό σώμα. Η αναμέτρηση αυτή, που αφορά τις αστικές καθεστωτικές δυνάμεις και τα ξένα αφεντικά της τουρκικής ελίτ, θα συνεχιστεί και πιθανόν θα κορυφωθεί στο επόμενο διάστημα. Ασφαλείς προβλέψεις είναι δύσκολο να γίνουν για την έκβασή της.

Δ.Π.