Δυο λόγια κι ένα αντίο για τον Πάνο Τζαβέλα

Εφυγε ο τραγουδιστής της Αντίστασης, ο αγωνιστής, ο αντάρτης, ο Πάνος Τζαβέλας. Μαζί του δεν έφυγε μια εποχή, όπως συνηθίζεται να λένε, γιατί τα πρόσωπα, πράγματα και πεπρωμένα που τραγούδησε ο Τζαβέλας εξακολουθούν να σκιάζουν με το πνεύμα τους τις στιγμές και τις αναγκαιότητες των σημερινών αγώνων για δουλειά, παιδεία, λευτεριά. Γιατί τα μηνύματα που μας μεταλαμπάδιζε με τα τραγούδια του εξακολουθούν ακόμα να τρέφουν τα αγωνιστικά μας όνειρα, απαντοχή στις ανηφόρες και τα ζόρια, «Για την Ανάσταση του λαού μας», όπως ο ίδιος μουσικά έλεγε.
Τον Τζαβέλα τον γνωρίσαμε εκείνα τα χρόνια λίγο μετά τη χούντα από τις συναυλίες και οι τυχεροί από την μπουάτ της οδού Κυδαθηναίων στην Πλάκα. Ψυχές που αναζητούσαν με σφιγμένες γροθιές και φλογερά μάτια να ακουμπήσουν στο χθες για να οραματισθούν το αύριο. Πόσοι δεν ξόρκισαν τον πόλεμο με το «Τραγούδι της Ειρήνης», κάποιοι άλλοι δάκρυσαν με το «Μοιρολόι της φυλακή»ς και το «Θρήνο», ενώ αξεπέραστη μένει η τραγικά αριστοφανική ερμηνεία του στα σατιρικά «Πατάω ένα κουμπί», «Ψωμί» και «Γιούπι Για Για».
Ο Πάνος Τζαβέλας γεννήθηκε το 1925 στην Κοζάνη. Μαθητής εντάσσεται στην ΕΠΟΝ, βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ, για να περάσει στο Δημοκρατικό Στρατό, όπου τραυματίζεται, συλλαμβάνεται και ακρωτηριάζεται στο δεξί του πόδι. Δικασμένος τρεις φορές σε θάνατο, αρρωσταίνει βαριά το 1959 και πηγαίνει στη Σοβιετική Ενωση για θεραπεία. Γυρνά στην Ελλάδα το 1965 για να πάρει ξανά το 1968 το δρόμο της φυλακής για παράνομη δράση ενάντια στη χούντα. Αποφυλακίζεται το 1971 με «ανήκεστο βλάβη», για να μην τους μείνει στα χέρια. Αρχίζει να τραγουδάει στις μπουάτ της Πλάκας, παίζοντας κρυφτούλι, ακροβατώντας με το πρόγραμμά του διαρκώς μεταξύ απαγορευμένων και μη τραγουδιών. Θα ξεκινήσει μετά το 1974 την προσπάθειά του για να γνωρίσει η νέα γενιά τα τραγούδια της Εθνικής Αντίστασης, τα τραγούδια της κατοχής γενικότερα. Εγραψε και δικά του τραγούδια, όλα τραγούδια του λαϊκού αγώνα («Κυρ Παντελής», «Μάημ Μάημ», «Ξυπνήστε» κ.λπ.). Δεν διεκδίκησε ποτέ δόξες και πλούτη, στάθηκε σεμνά και ταπεινά, μη θέλοντας σαν πολλούς άλλους να εξαργυρώσει τους αγώνες και τις θυσίες του για καλύτερες μέρες ζωής.
Θα του πούμε το στερνό του αντίο και αντί για μνημόσυνο θα θυμηθούμε τότε που μαζί του τραγουδούσαμε γεμάτοι συγκίνηση, τόσο πρόσκαιροι, για όνειρα τόσο αιώνια. Ναι, τότε αισθανόμασταν παντοδύναμοι και τέτοιοι παραμένουμε!

«Δουλειά, χαρά και μόρφωση
να το ιδανικό μας
και θέλουμε στον τόπο μας
Ελλάδα μας
Αφέντη το λαό μας».