Αίγυπτος Όλα μεταβατικά: Κυβέρνηση, Σύνταγμα, εκλογές,… προσδοκίες

Ορκίσθηκε, το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, η νέα, μεταβατική κυβέρνηση της Αιγύπτου, μέσα σε κλίμα έντασης και φονικών συγκρούσεων ανάμεσα σε οπαδούς του ανατραπέντος ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι και τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Ενώπιον του μεταβατικού προέδρου Άντλι Μανσούρ και του πρωθυπουργού Χάζεμ Μπεμπλάουι, ορκίστηκαν σε βασικά υπουργία άτομα ειδικών ικανοτήτων.
Στο υπουργείο Εξωτερικών, ο πρώην πρεσβευτής της Αιγύπτου στην Ουάσινγκτον (1999-2008), Νάμπιλ Φάχμι.
Στο υπουργείο Οικονομικών, ο Άχμαντ Γκαλάλ, οικονομολόγος που έχει εργαστεί στο παρελθόν για την Παγκόσμια Τράπεζα.
Στο υπουργείο Άμυνας παραμένει ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, ο άνθρωπος που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανατροπή του Μόρσι, στις 3 Ιουλίου. Ο στρατηγός θα εκτελεί, επίσης, χρέη πρώτου αντιπροέδρου της κυβέρνησης, γεγονός που επικυρώνει την ενισχυμένη θέση του στρατού και την επιρροή του επί των πολιτικών αποφάσεων.

Το έργο της νέας κυβέρνησης θα είναι η αναθεώρηση του Συντάγματος και η διενέργεια νέων κοινοβουλευτικών και προεδρικών εκλογών. Ο «οδικός χάρτης» προβλέπει προσφυγή στις κάλπες στις αρχές του 2014.
Σύμφωνα με τα όσα αποφάσισε ο νέος μεταβατικός πρόεδρος Αντί Μανσούρ, η συνταγματική διακήρυξη προβλέπει το διορισμό, σε λιγότερο από 15 ημέρες, μιας επιτροπής που θα έχει προθεσμία δύο μηνών, για να υποβάλει τις τροποποιήσεις του συντάγματος στον προσωρινό πρόεδρο. Το σύνταγμα θα τεθεί κατόπιν σε δημοψήφισμα μέσα σε ένα μήνα.
Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε εκπρόσωπος του προέδρου, έχουν ξεκινήσει διεργασίες με όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων και των Αδελφών Μουσουλμάνων, τους οποίους καλεί σε διάλογο προκειμένου να υπάρξει εθνική συμφιλίωση! Σε ομιλία του, την περασμένη Κυριακή, ο αρχηγός των αιγυπτιακών ενόπλων δυνάμεων, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, ξεκαθάρισε ότι κανένα ιδεολογικό κίνημα δεν θα απαγορεύεται να συμμετάσχει στην πολιτική σκηνή.
Παρόλα αυτά, η κατάσταση στην Αίγυπτο παραμένει έκρυθμη και μετρά τουλάχιστον 92 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, σε συγκρούσεις μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων του Μόρσι.
Η εισαγγελία του Καΐρου είχε δραστηριοποιηθεί αρκετά έγκαιρα, διατάσσοντας τη σύλληψη υψηλόβαθμων στελεχών των Αδελφών Μουσουλμάνων, τις ημέρες πριν και μετά την ανατροπή του Μόρσι. Αυτά γίνονται τη στιγμή ακριβώς που ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ουίλιαμ Μπερνς, δήλωνε από το Κάιρο, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καλέσει τον αιγυπτιακό στρατό να αποφύγει οποιεσδήποτε πολιτικά υποκινούμενες συλλήψεις. «Οι πολιτικά υποκινούμενες συλλήψεις στην Αίγυπτο καθιστούν δύσκολη την υπέρβαση της πολιτικής κρίσης στη χώρα», δήλωσε.
Είναι ο πρώτος υψηλόβαθμος αξιωματούχος των ΗΠΑ που πάει στην Αίγυπτο μετά την ανατροπή του Μόρσι, για να εκτιμήσει «εκ του σύνεγγυς» τη διαμορφούμενη κατάσταση: «Οι ΗΠΑ δεν θα επιχειρήσουν να επιβάλουν το μοντέλο τους στην Αίγυπτο, ούτε και θα υποστηρίξουν συγκεκριμένα κόμματα ή προσωπικότητες, είπε, σημειώνοντας πως δεν εκτιμά ότι η Αίγυπτος διατρέχει κίνδυνο να μετατραπεί σε νέα Συρία».

Κατόπιν όλων αυτών, μπορεί να μοιάζει με ειρωνεία η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, την προηγούμενη Τετάρτη, ότι: «θα χρειαστεί χρόνο, για να κρίνει εάν και κατά πόσον η απομάκρυνση του πρώην προέδρου της Αιγύπτου Μοχάμεντ Μόρσι από το στρατό αποτελεί ή όχι πραξικόπημα» και ότι «μελετούμε το πώς οι αρχές αντιδρούν και χειρίζονται την τρέχουσα κατάσταση», ωστόσο έχει την ερμηνεία της. Η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να κρατήσει μία ισορροπία απέναντι στις εξελίξεις στην Αίγυπτο, αποφεύγοντας τόσο να επιδοκιμάσει την αποπομπή του ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι από τον στρατό, όσο και να την καταδικάσει ως πραξικόπημα, γιατί, και σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία, ο χαρακτηρισμός των ενεργειών του αιγυπτιακού στρατού ως πραξικόπημα θα υποχρέωνε την Ουάσινγκτον να διακόψει τη χορήγηση της βοήθειας προς την Αίγυπτο, ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως, από τα οποία 1,3 δισεκατομμύριο είναι η στρατιωτική βοήθεια.
Ήδη η Ουάσινγκτον προωθεί την παράδοση τεσσάρων F-16 στην Αίγυπτο τις επόμενες εβδομάδες, δήλωσαν στο πρακτορείο Reuters αξιωματούχοι του αμερικανικού Πενταγώνου.
Η Αίγυπτος, ως γνωστόν, παίρνει σταθερά μεγάλα πακέτα στρατιωτικής βοήθειας από τις ΗΠΑ από το 1979 και την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης με το Ισραήλ. Ήταν η πρώτη αραβική χώρα που εξοπλίστηκε με τα F-16, σύμβολο των πολιτικών και αμυντικών δεσμών με την Ουάσινγκτον. Άλλο πρόγραμμα-κλειδί της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας αποτελεί η συμπαραγωγή των αρμάτων μάχης M1A1 Abrams.
Για το οικονομικό έτος 2013, που τελειώνει τον Σεπτέμβριο, οι ΗΠΑ έχουν ήδη χορηγήσει 650 εκατομμύρια δολάρια της στρατιωτικής βοήθειας προς την Αίγυπτο και εκκρεμεί ένα πακέτο 585 εκατομμυρίων, σύμφωνα με πηγή του Πενταγώνου. «Θεωρούμε ότι δεν πρέπει να υπάρξουν εσπευσμένες μεταβολές στα προγράμματα βοήθειας προς τον αιγυπτιακό στρατό», είπε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζέι Κάρνεϊ, σηματοδοτώντας το σημαντικό ρόλο της Αιγύπτου για τα συμφέροντα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού.
Όλα δείχνουν πως έχουν αποδεχτεί την παρούσα κατάσταση, αν και αρχικά είχαν όχι μόνο ενδοιασμούς αλλά και ενεργούσαν (όπως φάνηκε) ενάντια στην βίαιη απομάκρυνση του Μόρσι, κυρίως από φόβο του ανεξέλεγκτου των εξελίξεων εξαιτίας του παράγοντα λαού. Απ’ ό, τι λέγεται, ένα από τα πιο μισητά πρόσωπα, αυτή τη στιγμή, στην Αίγυπτο -ίσως πιο πολύ και από τον πρώην πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι- μεταξύ των αντιπολιτευόμενων διαδηλωτών είναι η Αμερικανίδα πρεσβευτής στη χώρα, Αν Πάτερσον. Φωτογραφίες με κόκκινα «Χ» πάνω στο πρόσωπό της υπήρχαν στα χέρια διαδηλωτών σε όλες τις κινητοποιήσεις. Ο λόγος είναι η απροκάλυπτη στήριξη της Πάτερσον στην ισλαμική οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων και το πολιτικό σκέλος της, το κόμμα Δικαιοσύνης και Ελευθερίας. Η Αμερικανίδα διπλωμάτης θεωρείται ο άνθρωπος που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της αμερικανικής πολιτικής στην Αίγυπτο, τα τελευταία δύο χρόνια, έχοντας πείρα και από άλλες χώρες με πολιτική αστάθεια, όπως η Κολομβία και το Πακιστάν. Η πρεσβευτής (με την ασυνήθιστα μεγάλη επιρροή για τη θέση της) είχε όλο το προηγούμενο διάστημα σταθερή επαφή με τον ίδιο τον Μόρσι και κατηγορείται ότι βοήθησε τον ίδιο και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα να αποκτήσουν υπερεξουσίες και δύναμη. Μάλιστα, κάποιοι λένε ότι αν δεν υπήρχε η αμερικανική υποστήριξη, ο Μόρσι θα είχε πέσει μήνες πριν.

Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο και για το επόμενο διάστημα ίσως να μην είναι τόσο γραμμικές όσο δείχνουν, μια και οι σχέσεις αντιπολίτευσης και στρατιωτικού κατεστημένου δεν προμηνύονται ανέφελες. Η μεγαλύτερη φιλελεύθερη συμμαχία της Αιγύπτου απέρριψε ένα συνταγματικό διάταγμα που εξέδωσε ο προσωρινός πρόεδρος της Αιγύπτου και ζήτησε περισσότερες αλλαγές και την ευρύτερη διαβούλευση σχετικά με την πολιτική μετάβασης της χώρας. Μεταξύ των κορυφαίων ηγετών της φιλελεύθερης συμμαχίας είναι και ο πρώην διπλωμάτης του ΟΗΕ, Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, ο οποίος είχε προηγουμένως επιλεγεί ως αντιπρόεδρος της μεταβατικής κυβέρνησης, ασκώντας παράλληλα και τα καθήκοντα του προσωρινού υπουργού Εξωτερικών της Αιγύπτου.
Επίσης, το Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας (NSF), που είναι ο κύριος συνασπισμός της λεγόμενης κοσμικής αντιπολίτευσης, ανέφερε ότι το διάταγμα δεν επεξεργάστηκε τις αλλαγές που είναι απαραίτητες. Το συγκεκριμένο συνταγματικό διάταγμα απορρίφθηκε επίσης από τα δύο μεγαλύτερα ισλαμικά κινήματα και άλλους ανεξάρτητους πολιτικούς και ακτιβιστές.
Η συσχέτιση των εξελίξεων στην Αίγυπτο με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή είναι φανερή και άμεση. Όπως και η αναζήτηση ρόλου για την άρχουσα τάξη της Αιγύπτου, όποιος και να είναι αυτός, μέσα από ένα άγριο παιχνίδι ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που θέτει και επαναθέτει το ζήτημα των σφαιρών επιρροής και ξαναμοιράσματος του κόσμου. Σήμερα, άλλωστε, οι εξελίξεις στη Συρία και η επικράτηση Άσαντ απέναντι στην ένοπλη αντιπολίτευση αναδεικνύουν ακόμη πιο έντονα την σημασία του ρόλου της Αιγύπτου για τις ΗΠΑ. Παρά το γεγονός πως τα επίπεδα σύγκρουσης είναι πολλαπλά, το κρίσιμο ερώτημα αφορά στο «αν» και «κατά πόσο» ο αιγυπτιακός λαός θα καταφέρει να είναι ο πρωταγωνιστής των μελλοντικών εξελίξεων και όχι ο καταλύτης στα διάφορα ιμπεριαλιστικά σχέδια. Γιατί τα βασικά αίτια της κινητοποίησης του κόσμου είναι τα πραγματικά καθημερινά προβλήματα που βιώνει και τα οποία θα συνεχίσουν να οξύνονται και να βαθαίνουν.

Χ.Β