Δημοσιεύτηκε στον Κυριακάτικο Ριζοσπάστη της 17ης Ιούλη ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο «Για την οικονομική καπιταλιστική κρίση και το χρέος». Θα κάνουμε εδώ κάποιες μια σύντομη αναφορά για την ανάλυση του ΚΚΕ σε σχέση με κάποια σημεία που εκτιμάμε ότι δημιουργούν σύγχυση ή, το λιγότερο, λειψή κατανόηση των πολύ σοβαρών εξελίξεων που συμβαίνουν στις μέρες μας. Ολόκληρη την τοποθέτηση του ΚΚΕ μπορεί κανείς να τη διαβάσει στο σύνδεσμο http://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=17%2F7%2F2011 (σελ 3-4).
Η τοποθέτηση ξεκινά με το εξής:
«Η πρωτοφανής κλιμάκωση της επίθεσης που δέχεται ο λαός στα δικαιώματα και στο εισόδημά του, δεν οφείλεται στη υπαρκτή διόγκωση του δημόσιου χρέους. Σ' όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ εφαρμόζεται σήμερα πολιτική «Μνημονίου Διαρκείας» που οδηγεί το λαό σε σχετική και απόλυτη εξαθλίωση και διασφαλίζει φθηνότερη εργατική δύναμη, επιταχύνει τη συγκέντρωση, συγκεντροποίηση του κεφαλαίου.Ο βαθύτερος στόχος κλιμάκωσης της αντιλαϊκής επίθεσης είναι η θωράκιση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλιακών ομίλων στη διεθνή καπιταλιστική αγορά, στην οποία φαίνεται ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός. Ολα τα κράτη - μέλη της ΕΕ εμπλουτίζουν το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και το Πρόγραμμα Σταθερότητας με νέες σκληρές αντιλαϊκές δεσμεύσεις, που εξειδικεύουν άμεσα τις κατευθύνσεις του Συμφώνου για το ευρώ.»
Κατόπιν συνεχίζει με τις (κατά ΚΚΕ) πραγματικές αιτίες διόγκωσης του δημόσιου χρέους:
«α) Τη δημοσιονομική διαχείριση των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ προς όφελος των μονοπωλιακών ομίλων στη μεταπολιτευτική περίοδο…
β) Τις τεράστιες δαπάνες σε εξοπλιστικά προγράμματα και αποστολές (π.χ. Βοσνία, Αφγανιστάν)…
γ) Τις συνέπειες από την ενσωμάτωση της ελληνικής οικονομίας στην ΕΕ και στην ΟΝΕ. Χαρακτηριστική η πορεία συρρίκνωσης σημαντικών κλάδων της μεταποίησης που δέχτηκαν ισχυρή ανταγωνιστική πίεση και συρρικνώθηκαν (π.χ. κλωστοϋφαντουργία, ένδυση, μέταλλο, ναυπηγική βιομηχανία/ μεταφορικά μέσα). Η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος και η ραγδαία αύξηση των εισαγωγών από την ΕΕ είχε ανάλογη επίδραση στη διόγκωση του δημόσιου χρέους…
δ) Οι όροι δανεισμού (επιτόκια, διάρκεια, όροι αποπληρωμής)…
ε) Η επίδραση της καπιταλιστικής κρίσης στην ελληνική οικονομία…»
Η απόφαση συνεχίζει με την αναφορά ότι «Αποδεικνύεται ότι η αντιλαϊκή πολιτική αστικής εξουσίας στην Ελλάδα, συντονισμένη και με τη στρατηγική της ΕΕ, εκτός των άλλων διογκώνει την υπερχρέωση της χώρας» και παραθέτει στοιχεία για να αποδείξει ότι όλα τα μέτρα οδηγούν σε «φαύλο κύκλο διόγκωσης χρέους και ύφεσης».
Ακολουθεί μια αντιπαράθεση στις λογικές της επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους, του διαχωρισμού του δημόσιου χρέους σε νόμιμο και παράνομο – επαχθές, της φιλολαϊκής μετεξέλιξης της ΕΕ και της εναλλακτικής διαχείρισης του καπιταλισμού. Κάπου εκεί τσουβαλιάζεται η αντίθεση στο ΔΝΤ και την τρόικα (και χρησιμοποιείται η εκδοχή της κατοχής για να κολλήσουν πιο εύκολα τα πράγματα:
«Οι οπορτουνιστικές προτάσεις διανθίζονται και με το αποπροσανατολιστικό κάλεσμα στο λαό να ανατρέψει τη νέα κατοχή του ΔΝΤ και της τρόικας. Ετσι συσκοτίζουν τον ενεργό ρόλο της ελληνικής άρχουσας τάξης στην επίθεση στα δικαιώματα και στο εισόδημα του λαού. Αποσιωπούν τη διαπλοκή του εγχώριου με το ξένο κεφάλαιο. Παρουσιάζουν σαν νέο φαινόμενο την εκχώρηση ορισμένων κυριαρχικών δικαιωμάτων από την άρχουσα τάξη, που γίνεται για να θωρακίσει την εξουσία της και να διασφαλίσει την κερδοφορία της.»
Η απόφαση τελειώνει με τη γνωστή αιτηματολογία που συμπυκνώνεται στο «να πληρώσει άμεσα το μεγάλο κεφάλαιο και όχι η λαϊκή οικογένεια και τα ασφαλιστικά ταμεία» και με τη γνωστή ανάγκη «να συμπορευτούν όλοι με το ΚΚΕ».
Κάποιες δικές μας παρατηρήσεις
· Παρά το γεγονός ότι ο τίτλος αναφέρεται στην κρίση και στο χρέος, το δεύτερο καταλαμβάνει σχεδόν αποκλειστικά την πολιτική απόφαση. Δεν είναι τυχαίο. Εχει να κάνει με την ολοένα και πιο οικονομίστικη αντίληψη του ΚΚΕ σε σχέση με την κρίση.
· Εχουμε κατά καιρούς διατυπώσει τη θέση ότι όποιος προσπαθεί να δει την κρίση με στενά οικονομικούς όρους θα φαλτσάρει. Δεν θα μπορεί να εξηγήσει γιατί για παράδειγμα η κατάρρευση της Καλιφόρνια (όγδοης οικονομίας του πλανήτη από άποψη συγκεντρωμένου πλούτου) δημιούργησε πολύ μικρότερο πανικό στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς από τον πανικό που δημιουργεί μια ενδεχόμενη κατάρρευση της Ελλάδας –μιας μικρής χώρας της ΕΕ, η οποία ΕΕ έχει ως συνολικό ΑΕΠ μεγαλύτερο από το ΑΕΠ των ΗΠΑ! Θα μπερδευτεί δηλαδή όποιος αγνοήσει το πολιτικό γεγονός ότι η Καλιφόρνια είναι τμήμα ενός ενιαίου εθνικού χώρου με κοινή οικονομική και γεωστρατηγική πολιτική ενώ η ΕΕ είναι μια παραπαίουσα ψευδοΕνωση, της οποίας το Διευθυντήριο (Γερμανία – Γαλλία) δεν μπορεί να χαράξει κοινή πολιτική σε κεφαλαιώδους σημασίας ζητήματα όπως αυτό της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στη Λιβύη!
· Αρα, λοιπόν, η οικονομία συναντιέται με την πολιτική. Και η κρίση δεν είναι σκέτα οικονομική όπως δηλώνει ο τίτλος της απόφασης του ΚΚΕ. Ούτε σκέτα κρίση υπερσυσσώρευσης. Είναι «μια κρίση αναπαραγωγής συνολικά του κύκλου των κεφαλαίων (και του κεφαλαίου γενικά ως σχέση). Ταυτόχρονα είναι μια κρίση αναπαραγωγής των όρων λειτουργίας και κυριαρχίας του ιμπεριαλιστικού συστήματος γενικότερα, όπως φαίνεται από την σύμπλευση των οικονομικών κρίσεων των τελευταίων τριανταπέντε χρόνων με πολιτικά και γεωπολιτικά ορόσημα».(1)
· Εχουμε την άποψη ότι η τεράστια ψαλίδα ανάμεσα στην πραγματική οικονομία και στην εικονική (χαρτιά και τίτλοι) –μια ψαλίδα που υπολογίζεται στην παγκόσμια οικονομία στο 1:10!- αποτελεί ένα βασικό παράγοντα για την παραπέρα όξυνση της κρίσης αλλά και του χρέους σε παγκόσμιο επίπεδο. Γιατί άραγε τα ιμπεριαλιστικά κράτη (ως συλλογικοί καπιταλιστές) δεν επιλέγουν «ορθολογικά» την επιστροφή των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία; Μα γιατί οι επενδύσεις στην πραγματική οικονομία απαιτούν χρόνο, ρίσκα και σταθερό περιβάλλον πολιτικοστρατιωτικής επικυριαρχίας. Οσο οι διάφοροι κεφαλαιοκράτες δε βρίσκουν τέτοιους όρους και από την άλλη μια δική τους καθυστέρηση αποδόσεων ευνοεί άλλους κεφαλαιοκράτες που παρασιτικά τζογάρουν είτε «με ρίσκο» στα χρηματιστήρια είτε «ασφαλώς» στα δημόσια χρέη, τότε ξέρουν ότι κάθε μείωση ή καθυστέρηση της κερδοφορίας σε αυτό τον ανελέητο ανταγωνισμό κεφαλαίων εξαφανίζει τελικά τους ίδιους. Ετσι οι επικλήσεις κορυφαίων πολιτικών παραγόντων του ιμπεριαλισμού για επιστροφή στην πραγματική οικονομία παραμένουν μάταια ευχολόγια.
· Το πρόβλημα θα αντιμετωπιζόταν δραστικά μέσω της γνωστής τακτικής της «δημιουργικής καταστροφής», της δραστικής αναδιάταξης των αγορών, της κατάκτησης νέων αγορών από τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις (η μια ενάντια στην άλλη), δηλαδή με γενικευμένο πόλεμο! «Επενδύσεις τέτοιας κλίμακας προϋποθέτουν και την ύπαρξη αντίστοιχης (πλανητικών διαστάσεων) αγοράς και μάλιστα διασφαλισμένης σε βάθος χρόνου. Μόνο που τέτοια διασφάλιση και με τις δοσμένες συνθήκες δεν μπορεί να κατοχυρωθεί στη βάση οικονομικών και μόνο όρων. Απαιτούνται και πολιτικές έως και στρατιωτικές κατοχυρώσεις.
Εδώ είναι που «συναντιέται» η οικονομία με την πολιτική και πιο συγκεκριμένα η κρίση κερδοφορίας με τη διαδικασία αναδιάταξης δυνάμεων. Μια διαδικασία που συντελείται με όρους ενός όλο και πιο λυσσαλέου ανταγωνισμού σε όλα τα πεδία καθώς τίθεται ζήτημα ποιος ποιον ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Συνοψίζοντας, το ζήτημα εμφανίζεται με τη μορφή μιας αλυσίδας διαδοχικών κρίκων που οδηγούν σε αδιέξοδο.»(2)
Εδώ είναι που «συναντιέται» η οικονομία με την πολιτική και πιο συγκεκριμένα η κρίση κερδοφορίας με τη διαδικασία αναδιάταξης δυνάμεων. Μια διαδικασία που συντελείται με όρους ενός όλο και πιο λυσσαλέου ανταγωνισμού σε όλα τα πεδία καθώς τίθεται ζήτημα ποιος ποιον ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Συνοψίζοντας, το ζήτημα εμφανίζεται με τη μορφή μιας αλυσίδας διαδοχικών κρίκων που οδηγούν σε αδιέξοδο.»(2)
· Όσο οι στρατηγικοί όροι αλλά και οι όροι πολιτικοστρατηγικών συμμαχιών δεν ικανοποιούνται για κάτι τέτοιο, τόσο ο ιμπεριαλισμός επιλέγει τη (χωρίς παρεξήγηση) «χαμηλής έντασης» καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων και πάνω από όλα της πιο σημαντικής – της ίδιας της εργατικής τάξης. Επιτίθεται δηλαδή στην εργατική τάξη και στα λαϊκά δικαιώματα, ληστεύει και αποσυγκροτεί παραγωγικά τις εξαρτημένες χώρες – ανατροφοδοτώντας, πράγματι την κρίση! Και αυτή όμως η επίθεση στην εργατική τάξη και τους λαούς –που είναι επίθεση στρατηγικού χαρακτήρα- δεν έχει την πηγή της νέτα σκέτα στη «διασφάλιση φθηνότερης εργατικής δύναμης» (όπως λέει η απόφαση του ΚΚΕ) αλλά στην ανατροπή που έχει συντελεστεί στον ταξικό συσχετισμό σε βάρος των λαϊκών δυνάμεων τις τελευταίες δεκαετίες, μια ανατροπή για την οποία σοβαρή ευθύνη έχει το ρεβιζιονιστικό – ρεφορμιστικό στρατόπεδο που έχει υπηρετήσει το ίδιο το ΚΚΕ.
· Με δυο λόγια, η κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού τομέα που χαρακτηρίζει την εποχή του ιμπεριαλισμού συναντιέται με τη σημερινή αδυναμία ανακατανομής των αγορών και παράγει το σημερινό εκρηκτικό και αδιέξοδο μίγμα. Όμως αυτό δεν είναι σκέτη οικονομία!
Με βάση τα παραπάνω:
1. Πρώτη και πραγματική αιτία για τη διόγκωση του δημόσιου χρέους δεν είναι η «δημοσιονομική διαχείριση της ΝΔ και ΠΑΣΟΚ». Τα στοιχεία που παρατίθενται εκεί μπορούν να λειτουργήσουν αποκαλυπτικά αλλά αποτελούν όχι αίτια αλλά αποτελέσματα των διεργασιών που έχουν συντελεστεί τόσο στο πεδίο της φάσης του ιμπεριαλισμού όσο και στο πεδίο του ταξικού συσχετισμού δύναμης. Εντελώς αντίστροφα, η επίδραση της καπιταλιστικής κρίσης στην ελληνική οικονομία δεν μπορεί να αποτελεί τον τελευταίο και πιο υποτιμημένο παράγοντα. Η παραπάνω αντιστροφή γίνεται εκ του πονηρού: Για να υποτιμηθεί η παραπέρα παραρτηματοποίηση της ελληνικής οικονομίας στο φόντο της εξάρτησης όπως φαίνεται και στα παρακάτω.
2. Προσέξτε διατύπωση: «ενσωμάτωση της ελληνικής οικονομίας στην ΕΕ και στην ΟΝΕ» και «πορεία συρρίκνωσης σημαντικών κλάδων»! Την εξάρτηση της χώρας από την ιμπεριαλιστική ΕΕ, το ΚΚΕ τη λέει «ενσωμάτωση» και την πλήρη διάλυση – παραγωγική αποσυγκρότηση της χώρας τη λέει «συρρίκνωση σημαντικών κλάδων»! Αντίστοιχα, μήπως θα μπορούσε να μας εξηγήσει η καθοδήγηση του ΚΚΕ πώς διαμορφώθηκαν τέτοιοι επαχθείς όροι δανεισμού (που αναφέρει στο σημείο 2δ) για την… ιμπεριαλιστική Ελλάδα; Μήπως κάτω από συζητήσεις «συντονισμού» (!) της πολιτικής αστικής εξουσίας στην Ελλάδα με τη στρατηγική της ΕΕ (σημείο 3);! Και γιατί άραγε αυτός ο… συντονισμός ίσων οδήγησε «το αγροτικό ισοζύγιο, από πλεόνασμα 9 δισ. δραχμών το 1980, σε έλλειμμα 3 δισ. ευρώ το 2010, μετατρέποντας τη χώρα σε εισαγωγέα τροφίμων» - όπως παραδέχεται το σημείο 2γ;
3. Το ΚΚΕ ισχυρίζεται ότι το «Εξω το ΔΝΤ και η τρόικα» (παρακάμπτουμε εδώ τα περί κατοχής) συσκοτίζει τον «ενεργό ρόλο της ελληνικής άρχουσας τάξης στην επίθεση στα δικαιώματα και στο εισόδημα του λαού». Δε θα επαναλάβουμε τη εδώ τη θέση μας για τις σχέσεις εξάρτησης του συνόλου της αστικής τάξης της χώρας με διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Εχουμε να πούμε μόνο το εξής: Το γεγονός ότι η αστική αυτή τάξη φορτώνει τις ποικίλες οδυνηρές συνέπειες (από την εξαθλίωση του λαού μέχρι την εμπλοκή της χώρας και του λαού σε πολεμικές περιπέτειες) των παρασιτικών και εξαρτημένων της χαρακτηριστικών στο λαό και στην εργατική τάξη της χώρας είναι παράγοντας όχι αθώωσης αλλά περαιτέρω ενοχοποίησής της.
4. Και να κάνουμε μια ερώτηση σε σχέση με το παρακάτω απόσπασμα: «Παρουσιάζουν σαν νέο φαινόμενο την εκχώρηση ορισμένων κυριαρχικών δικαιωμάτων από την άρχουσα τάξη, που γίνεται για να θωρακίσει την εξουσία της και να διασφαλίσει την κερδοφορία της». Θα θέλαμε να ακούσουμε από το ΚΚΕ, σε αυτό το διεθνές αλισβερίσι ιμπεριαλισμών να μας πει πότε αντίστοιχα η αμερικάνικη ή η γερμανική αστική τάξη «εκχώρησε ορισμένα κυριαρχικά δικαιώματα» στην αντίστοιχη ελληνική! Ετσι για να δούμε πόσο δύσκολη είναι η ακροβασία σε νεοκαουτσκικές «υπεριμπεριαλιστικές» θεωρήσεις…
5. Πολύ ωραία τα λέει η απόφαση του ΚΚΕ προς το τέλος: Καλεί το λαό «να συγκρουσθεί σε κάθε κλάδο και εργασιακό χώρο με την πολιτική της κατεδάφισης εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, μείωσης των μισθών, άμεσης αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας από τους μονοπωλιακούς ομίλους.» Πώς συμβαδίζει άραγε αυτή η πρόσκληση σε αντίσταση με την έμπρακτη –και πολλές φορές δια της απογείωσης- αποφυγή ή υποτίμηση ή και υπονόμευση μαχών που δίνουν οι εργαζόμενοι χωρίς το φουλ πολιτικό πλαίσιο του ΚΚΕ;
6. Και τέλος. Το ΚΚΕ που όλα του ξινίζουν και όλα του βρωμάνε όποτε ένα πρωτοβάθμιο σωματείο κάνει μια κινητοποίηση που δε βάζει το ζήτημα της λαϊκής εξουσίας, βρίσκει τον άμεσο στόχο: «Να πληρώσει άμεσα το μεγάλο κεφάλαιο». Προφανώς αυτός ο στόχος, αφού παλεύεται άμεσα, δεν προϋποθέτει κάποια αλλαγή – ανατροπή στο ζήτημα της εξουσίας. Η αστική τάξη θα έχει λοιπόν την εξουσία και ταυτόχρονα θα πληρώνει και την κρίση! Η γνωστή ρεφορμιστική λογική των μεταρρυθμίσεων συμπυκνωμένη σε ένα σύνθημα. Για μας είναι καθαρό: Όσο η πολιτική εξουσία είναι στα χέρια της αστικής τάξης, αυτός που θα πληρώνει θα είναι ο εργαζόμενος λαός. Λιγότερο ή περισσότερο κάθε φορά –ανάλογα με τον συσχετισμό και την έκβαση της ταξικής πάλης. Το κεφάλαιο θα πληρώσει μια και καλή όταν πάψει να υπάρχει. Δηλαδή μετά την επανάσταση. Που –παρεπιπτόντως- είναι μια λέξη που το λαλίστατο ΚΚΕ αρνείται επιμελώς να χρησιμοποιήσει…
(1) Δημήτρης Μάνος: «Εγκατα και εδάφη της κρίσης – Πώς να δούμε την κρίση», Ιούλης 2011, Εκδόσεις «Εκτός των τειχών»
(2) Βασίλης Σαμαράς: «Ένα σύστημα εγκληματικό, ένα σύστημα που σαπίζει» - Προλεταριακή Σημαία, φ. 650, 26/2/2011
