Του Ζοζέ Λεονάρντο Κόστα*
Παρακολούθησα αυτή τη βδομάδα με προσοχή τις ειδήσεις για τις διαδηλώσεις ενάντια στην αύξηση των τιμών των εισιτηρίων και για ποιοτικές δημόσιες συγκοινωνίες. Διαδηλώσεις που παρέλυσαν τη χώρα από βορρά μέχρι νότο. Ομολογώ ότι καθώς έβλεπα το δελτίο ειδήσεων ένιωσα ανάμικτα συναισθήματα αγαλλίασης και καχυποψίας.Ένιωσα αγαλλίαση διότι το δικαίωμα της διαμαρτυρίας είναι αναπόσπαστο δικαίωμα του λαού. Στο λαό ανήκουν οι δρόμοι, οι λεωφόροι, οι πλατείες, τα δημόσια κτίρια, όλα όσα υπάρχουν σε αυτή τη χώρα. Σε τελική ανάλυση, ποιος τα έχτισε όλα αυτά και ποιος τα πληρώνει;!!
Η διαμαρτυρία, επομένως, ανάγεται σε καθήκον όταν διαπράττονται αδικίες. Και δεν είναι λίγες οι αδικίες, το κλέψιμο, η βία, οι καταχρήσεις και οι φρικαλεότητες που υφίσταται καθημερινά ο λαός αυτής της χώρας!
Όσον αφορά τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης, για παράδειγμα, είμαστε πίσω από το Περού, έτσι για να αναφέρω έναν «φτωχό» γείτονα. Και τι να πούμε για τις ουρές και τους θανάτους στα δημόσια νοσοκομεία; Για το εκπαιδευτικό μας σύστημα που έχει καταρρεύσει; Ή για την αστυνομία, που αντιμετωπίζει τον φτωχό και τον «έγχρωμο» σαν περιφερειακό άτομο; Και για τα λεωφορεία, τα τρένα, το μετρό, όλα σε χέρια ιδιωτών, που φέρονται στο λαό σαν να ήταν ζώα και εισπράττουν υπερβολικά ναύλα, μιας και τυγχάνουν της προστασίας των «αρχών»;
Και τι να πούμε για τις δολοφονίες αγροτοσυνδικαλιστών; Ή για την επιβαλλόμενη φορολογία, που φθάνει σχεδόν στο 40% του ισχνού μας ΑΕΠ; Ή για την οικονομία, που δεν λέει να απογειωθεί, καθώς βασίζεται σε ένα μοντέλο κινήτρων στην κατανάλωση, το οποίο καταχρεώνει το λαό και τον δένει χειροπόδαρα στις χρηματοπιστωτικές αγορές; Ή ακόμα για την αποβιομηχάνιση, που βαθαίνει το ξεπούλημα της οικονομίας μας στα ξένα συμφέροντα;
Και τι γίνεται με το σκάνδαλο στο οποίο εξελίσσονται οι προετοιμασίες για το Μουντιάλ και τους Ολυμπιακούς, με τα εκατομμύρια που ξοδεύονται για την κατασκευή γηπέδων, ενώ την ίδια ώρα ξηλώνονται φαβέλες και αφαιρείται από τους ανθρώπους το δικαίωμα στη στέγη; Και τι να πούμε για τα δισ. και τα τρισ. δολάρια που οι πολυεθνικές αποσπούν από αυτή τη χώρα μέσω των «δημοπρασιών» του Εθνικού Οργανισμού Πετρελαίου ή με παρόμοιες διαδικασίες; Και τι γίνεται με τις υπέρμετρες δαπάνες των βουλευτών, με τα λαμόγια, με τη «Ρόζι, φιλενάδα του Λούλα», με το σκάνδαλο των ιδιωτικοποιήσεων (τόσο του PSDB όσο και του PT); Και με τη διαβόητη Βουλή μας τι γίνεται;
Αυτά και άλλα πολλά είναι επαρκείς αιτίες για διαμαρτυρία, για την εξέγερση. Η αύξηση της τιμής των εισιτηρίων υπήρξε απλώς άλλη μια αφορμή, που έλαβε χώρα σε μια συγκυρία οικονομικής κρίσης παγκοσμίως και στη Βραζιλία, της οποίας η επίπτωση που περισσότερο αισθάνεται ο λαός στο πετσί του είναι ο πληθωρισμός. Οπότε, ας καλωσορίσουμε τη λαϊκή διαμαρτυρία!
Συνεπώς, ποιος είναι ο λόγος για την καχυποψία; Είμαι 37 χρόνων και μια ζωή αγωνιζόμουν για τις υποθέσεις του λαού. Τα τελευταία χρόνια, αγνάντευα τους άδειους δρόμους, παρά τις καταστάσεις που περιγράφω ανωτέρω, και δεν έβλεπα καμία αντίδραση, οπότε αναρωτιόμουν: τι απέγινε εκείνος ο βραζιλιάνικος λαός, εκείνη η μαχητική νεολαία που όρθωσε το ανάστημά της ενάντια στο φασιστικό στρατιωτικό καθεστώς; Τι απέγινε εκείνη η μάζα των φοιτητών και εργαζομένων που με κάθε προσκλητήριο κατέκλυζε τους δρόμους και πάντα αντιμετώπιζε το κράτος με νύχια και με δόντια;
Όταν άρχισαν να πέφτουν οι ειδήσεις για τις πρώτες διαδηλώσεις, ομολογώ πως δεν πίστεψα ότι αυτό θα τραβούσε μακριά. Όμως τράβηξε! Έπρεπε λοιπόν να το δω με τα ίδια μου τα μάτια. Έπρεπε να βρω κάποιον τρόπο να συμμετάσχω. Έπρεπε να βροντοφωνάξω: «Είμαι και εγώ εναντίον, είμαι και εγώ ζωντανός!».
Χρειαζόταν να διαπιστώσω με τα ίδια μου τα μάτια ότι οι κατηγορίες που εκτοξεύονταν ενάντια στους διαδηλωτές (βάνδαλοι, μπάχαλα, ταραξίες) ήταν εντελώς ψευδείς και ανυπόστατες. Ήταν μέρος μιας ιδεολογικής εκστρατείας που μεθόδευαν τα μονοπώλια των μέσων επικοινωνίας με σκοπό να αμαυρώσουν και να ποινικοποιήσουν τις διαμαρτυρίες και τους αγώνες του λαού, υπερασπιζόμενα ταυτόχρονα τα «δικαιώματα» των ιδιωτών λεωφορειούχων και όλων των αφεντικών της Βραζιλίας.
Σε τελική ανάλυση, σε αυτή τη χώρα η βία καταδικάζεται μόνον όταν πηγάζει από το λαό. Η βία που πηγάζει από το κράτος και τις κυρίαρχες τάξεις πλασάρεται πάντα σαν αναγκαίο κακό για τη διαφύλαξη της «δημοκρατίας». Για ποια δημοκρατία όμως μιλάμε; Για τη «δημοκρατία» των διεφθαρμένων πολιτικών, των κηφήνων της πλουτοκρατίας, της Ντίλμα, του Λούλα και του Φερνάντο Καρντόζο; Αυτή η «δημοκρατία» δεν είναι φτιαγμένη για το λαό!
Ευτυχώς, όμως, χθες, αφού σχόλασα από τη δουλειά, είχα την ευκαιρία να αφήσω το αμάξι μου (ναι, δεν χρησιμοποιώ τη δημόσια συγκοινωνία), να το παρκάρω κοντά στην κεντρική λεωφόρο και να συμμετάσχω σε μία από αυτές τις διαδηλώσεις στη γενέτειρα πόλη μου, το Νιτερόι, κοντά στο Ρίο. Και τι είδα με τα μάτια μου;
Βασικά είδα νέους ανθρώπους, οι περισσότεροι φοιτητές, αποφασισμένους να αγωνιστούν για τη χώρα τους, για τα δικαιώματα του λαού αυτής της χώρας. Είδα μια έντονη απόρριψη του ξεπερασμένου εκλογικίστικου οπορτουνισμού. Μερικοί νέοι, μάλιστα, φώναζαν «ακομμάτιστο κίνημα» προς την πλευρά ορισμένων μελών των διεφθαρμένων κομμάτων που σήκωναν τα πανό τους. Ίσως αυτό να εξηγεί την απουσία των γνωστών πολιτικάντηδων από τις διαδηλώσεις.
Είδα με τα μάτια μου τη νεολαία να ξεφεύγει από την αδράνεια, όπως έλεγε ένα από τα συνθήματα που φώναζαν. Μια νέα κοπέλα κρατούσε μια πικέτα που έγραφε «ξεφύγαμε από το φέισμπουκ», ένα από τα χαρακτηριστικά αυτών των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας του 21ου αιώνα. Κάποιο άλλοι έλεγαν στα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια «να πάνε να γ...ούν».
Μόνο μια στιγμή έντασης υπήρξε όταν ένας αστυνομικός έριξε μια βόμβα κρότου-λάμψης κατά των διαδηλωτών. Αυτοί ωστόσο δεν ενέδωσαν στην προβοκάτσια και συνέχισαν να στέκονται μπροστά στο μέγαρο του Δημοτικού Συμβουλίου. Τη στιγμή εκείνη, με βούληση των διαδηλωτών, δεν υπήρξαν συγκρούσεις, καθώς οι δυνάμεις των ΜΑΤ είχαν ήδη παραταχθεί μπροστά στο κτίριο του Δημαρχείου.
Ίσως αυτό το κίνημα χρειάζεται λίγη περισσότερη πολιτικοποίηση, ίσως δεν βλέπει την προοπτική μιας βαθύτερης αλλαγής που θα υπερβαίνει τα όρια ενός κινήματος κατά της αύξησης των εισιτηρίων. Ίσως επίσης να χρειάζεται η φωνή του να αγγίξει τη μάζα των εργαζομένων που ακόμη βρίσκεται σε λήθαργο. Αλλά κάτι τέτοιο θα επιβληθεί από την ίδια τη δυναμική του κινήματος.
Για την ώρα, μπορώ να χαιρετίσω αυτούς τους νέους και να ενώσω τη φωνή μου με τη δική τους. Οι χιλιάδες άνθρωποι που κατέβηκαν να διαδηλώσουν στους δρόμους των μεγαλύτερων πόλεων της Βραζιλίας δεν είναι «απλώς» μερικές χιλιάδες. Αντιπροσωπεύουν, αυτό μάλιστα, τα εκατομμύρια των εργαζόμενων ανδρών και γυναικών που αναμένουν το σάλπισμα για να βγουν στο προσκήνιο.
* O José Leonardo Teixeira Costa είναι καθηγητής Ιστορίας και συνεργάτης του CEBRASPO. Το κείμενο, με ημερομηνία 15 Ιουνίου 2013, δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα www.cebraspo.org.br/pt-br/content/eu-tinha-que-ver-com-meus-olhos. Τη μετάφραση για λογαριασμό της «Προλεταριακής Σημαίας» έκανε ο Παντελής Παπαδόπουλος
Από την Προλεταριακή Σημαία που κυκλοφορεί από σήμερα
