Τουρκία: Νικητές και κερδισμένοι

Αν και όχι καθολική, όπως πιθανόν να προσδοκούσε λίγο καιρό πριν, η νίκη Ερντογάν στις βουλευτικές εκλογές στις 12 Ιούνη εδραιώνει την πολιτική κυριαρχία του AKP και του Τούρκου πρωθυπουργού στις εσωτερικές εξελίξεις στη γειτονική χώρα. Με 21,4 εκατομμύρια ψήφους και ποσοστό σχεδόν 50%, το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ελέγχει πλήρως με 326 έδρες την Εθνοσυνέλευση, αν και δεν μπόρεσε να πιάσει τις 330 που θα του επέτρεπαν να προκηρύξει μονομερώς συνταγματικό δημοψήφισμα ή, πολύ περισσότερο, να πραγματοποιήσει συνταγματικές αλλαγές μόνο με τη δική του κοινοβουλευτική δύναμη. Ο εκλογικός χάρτης της Τουρκίας κιτρίνισε ξανά στη μεγαλύτερη έκτασή του, εκτός από τα παράλια του Αιγαίου, την ανατολική Θράκη και φυσικά τις κουρδικές περιοχές στα νοτιοανατολικά. Για τρίτη συνεχόμενη φορά οι μετριοπαθείς ισλαμιστές κατορθώνουν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση, σπάζοντας όλα τα ρεκόρ στην πολιτική ιστορία της χώρας, και να επαναβεβαιώσουν πως αποτελούν το ισχυρότερο πολιτικό κέντρο.
Με ποσοστό 25,9% και 135 βουλευτές, το παλιό κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, με επικεφαλής τον νέο αρχηγό του, αν και αύξησε ψήφους και ποσοστά, είναι ο μεγάλος χαμένος των εκλογών, κυρίως γιατί η άνοδος στην ηγεσία τού Κιλιτσντάρογλου δημιούργησε υπερβολικές προσδοκίες ανάκαμψης ύστερα από την περίοδο Μπαϊκάλ. Η προσπάθεια της νέας ηγεσίας να πάρει αποστάσεις από το κεμαλικό στρατιωτικό κατεστημένο και η άρνησή της να βάλει στα ψηφοδέλτια όλους όσοι κατηγορούνται στις υποθέσεις «Βαριοπούλα» και «Εργκενεκόν» (εκτός από δυο τρεις περιπτώσεις) έστρεψε αρκετούς σκληρούς ψηφοφόρους στο εθνικιστικό MHP, το οποίο κατάφερε –παρά την αποστασία τού υιού Τουρκές– να πιάσει σχεδόν 13% και να ξαναμπεί στη Βουλή. Κιλιτσντάρογλου και Μπαχτσελί δήλωσαν ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους, σημειώνοντας την άνοδο σε ποσοστά και ψήφους, αλλά όλοι ξέρουν πως μία ακόμη φορά βρίσκονται έξω από το κεντρικό πολιτικό παιγνίδι.
Σε αντίθεση με αυτούς, οι Κούρδοι δίκαια πανηγύρισαν στους δρόμους. Έστω και με τη μορφή των ανεξάρτητων υποψηφίων, κατέγραψαν ισχυρή παρουσία στη Βουλή, με 36 έδρες, εκ των οποίων οι 33 προέρχονται από το Κουρδιστάν και οι 3 από την Πόλη. Ακριβώς στις ίδιες περιοχές της νοτιανατολικής Τουρκίας το AKP γνώρισε σημαντική πτώση, ενώ τα δύο κεμαλικά κόμματα, ως συνήθως, σχεδόν εξαφανίστηκαν. Η ισχυρή και πειθαρχημένη ως προς τις απαιτήσεις του εκλογικού νόμου στάση του κουρδικού πληθυσμού αντανακλά κάτι που ήταν εδώ και καιρό ορατό στους προσεκτικούς παρατηρητές των εξελίξεων. Τη διαρκώς αυξανόμενη αυτοπεποίθηση και αυτονόμηση των Κούρδων συγκριτικά με την περίοδο που ακολούθησε τη σύλληψη του Οτσαλάν και τη διάλυση του PKK. Δεν είναι άσχετο με αυτήν την εξέλιξη πως τόσο ο Ερντογάν αλλά και ο Κιλιτσντάρογλου πολλαπλασίασαν τα ανοίγματά τους στον κουρδικό πληθυσμό, με υποσχέσεις και ενίσχυση των προσδοκιών για μεταρρυθμίσεις.
Ουσιαστικά κερδισμένος, αλλά όχι απόλυτος κυρίαρχος του παιγνιδιού εξουσίας στην Άγκυρα, ο Ερντογάν είναι υποχρεωμένος να αναζητήσει ευρύτερη στήριξη, αν θέλει να προχωρήσει στις συνταγματικές αλλαγές. Σίγουρο είναι πάντως πως οι δυνάμεις εκείνες στο εσωτερικό (στρατός, κεμαλιστές), αλλά και στη Δύση, που δεν βλέπουν με καλό μάτι μια απόλυτη κυριαρχία των ισλαμιστών θα προσπαθήσουν να βάλουν εμπόδια. Θα τολμήσει ο Ερντογάν να στηριχτεί στους ανεξάρτητους για να προχωρήσει; Μέχρι τώρα έδειξε αξιοσημείωτη αποφασιστικότητα, που όμως μένει να δούμε αν θα έχει συνέχεια, με στόχο έναν ριζικότερο ανασχηματισμό τού πολιτικού σκηνικού στη χώρα.