του Mike Ely*
Δεν θα προσπαθήσω να συνοψίσω την ιστορία του αγώνα της Νότιας Αφρικής (Αζανίας) για την απελευθέρωση, ή να μπω σε λεπτομέρειες για το ρόλο του Νέλσον Μαντέλα. Αυτά θα γίνουν όταν χρειαστεί.
Όμως στο μέσο των μονόπλευρων τοποθετήσεων για τον Μαντέλα (συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, και αυτών των καταπιεστών και των Μέσων τους) χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε κάτι: ο Μαντέλα είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα και όσοι από μας μισούμε και αντιτασσόμαστε στην καταπίεση δεν μπορούμε απλά να τον εκθειάσουμε μονόπλευρα.
Συμμετείχε (όπως όλοι γνωρίζουμε) στον αγώνα για την ανατροπή του απαρτχάιντ. Όμως μέσα σ΄ αυτό το κίνημα εκπροσωπούσε μια τάση που αντιτάχτηκε στο σοσιαλιστικό δρόμο, αντιτάχτηκε στην απαλλοτρίωση της καπιταλιστικής βιομηχανίας, αντιτάχτηκε στην απαλλοτρίωση της γης από τους καπιταλιστές γαιοκτήμονες. Και (εν μέρει λόγω της επιρροής του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, και της προθυμίας των καταπιεστών να συνδιαλλαγούν μαζί του) το αποτέλεσμα του αγώνα κατά του απαρτχάιντ ήταν η αλλαγή της μορφής του καπιταλισμού (και του τέλους της ωμής αποικιακής-ρατσιστικής κυριαρχίας) χωρίς αυτό να σημάνει την πραγματική απελευθέρωση του λαού.
Αλλαγή υπήρξε. Ήταν μια πραγματική αλλαγή. Όμως απείχε πολύ από την απελευθέρωση επειδή δεν άγγιξε ούτε μια τρίχα από το κοινωνικό σύστημα (εκτός από το να κάνει χώρο στην κορυφή για μερικούς ακόμη αφρικανούς καπιταλιστές). Αυτό σε αντίθεση με πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις που (όπως και ο Μαντέλα) αγωνίστηκαν ενάντια στις αποικιακές μορφές καταπίεσης, αλλά που επιδίωξαν (μέσα από τον αντι- αποικιακό αγώνα) να ανοίξουν δρόμους προς το σοσιαλισμό και τη γνήσια λαϊκή εξουσία.
Και ένας από τους λόγους για τους οποίους εκθειάζεται σ΄ όλον τον κόσμο από τις ίδιες αυτές δυνάμεις που στήριξαν το απαρτχάιντ και κέρδισαν απ΄ αυτό (όπως ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός) είναι ότι ο Μαντέλα ήταν συστατικό στοιχείο μιας ρήξης στη Νότια Αφρική που απέφυγε την επανάσταση και (χάρις σ΄ αυτόν προσωπικά) η μεταπολίτευση κράτησε σταθερά τη Ν. Αφρική (και την γύρω περιοχή) στην παγκόσμια καπιταλιστική-ιμπεριαλιστική αγορά, σταθερά υποταγμένη στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό και καπιταλισμό και κέντρο σταθερότητας σε έναν κόσμο που έχει ανάγκη την επανάσταση.
Ο εκθειασμός τους δεν είναι κυρίως γιατί έβαλε τέλος στην καταπίεση, αλλά γιατί απέτρεψε να αποτελέσει η Ν. Αφρική ένα ρήγμα στο παγκόσμιο σύστημα καταπίεσης. Και θα πρέπει να μάθουμε το τι αυτοί υποστηρίζουν ώστε εμείς (λόγω της φύσης μας, των συμφερόντων και στόχων μας) να ΜΗΝ υποστηρίξουμε. Θα πρέπει να μελετήσουμε την ιστορία για να μάθουμε πώς να προχωρήσουμε την σύγκρουση και τον αγώνα για αλλαγή σε μια φάση όπου ο σοσιαλιστικός δρόμος να γίνει πραγματικότητα σε κάθε χώρα.
Ο Μαντέλα ήταν (τελικά) ο καταλύτης ενός συμβιβασμού, που άλλαξε τις μορφές εξουσίας, έδωσε τέλος σε ορισμένες μορφές καταπίεσης αλλά που (στην πράξη) άφησε το λαό εκτός εξουσίας και σε διαρκή ανάγκη για απελευθέρωση.
* Το κείμενο με τίτλο “Nelson Mandela: The need to divide one into two” δημοσιεύθηκε στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://kasamaproject.org/threads/entry/nelson-mandela-the-need-to-divide-one-into-two
