Τυπική δημοκρατία και άτυπος φασισμός

Υπάρχει η τυπική αστική δημοκρατία, όπως υπάρχουν και τα «καθαρά» φασιστικά καθεστώτα και οι στρατιωτικές δικτατορίες. Στις πρώτες υπάρχει το κοινοβούλιο, οι εκλογές, υπάρχει ελευθερία του τύπου και της έκφρασης, υπάρχει ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών. Στις δεύτερες δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά. Υπάρχει μονάχα, ή κυρίως, η στρατιωτική αρβύλα και τα τανκς.
Βλέποντας τα πράγματα με αυτή τη χαρακτηριστική ματιά του χοντροκομμένου αστικού φαρισαϊσμού, χρησιμοποιώντας την τυπική γλώσσα των λεξικών και των ερμηνευτικών βοηθημάτων, θα έλεγε κανείς ότι υπάρχουν σήμερα μονάχα αστικές δημοκρατίες ενώ οι στρατιωτικές, φασιστικές δικτατορίες αποτελούν εξαιρέσεις. Με ένα μεγάλο χάσμα να χωρίζει τις δυο αυτές μορφές διακυβέρνησης. Κι ας είναι φανερό ότι πρόκειται για δυο μορφές διακυβέρνησης του καπιταλισμού που συνυπάρχουν. Με πότε τη μια να κυριαρχεί και την άλλη να περιορίζεται σε δευτερεύοντες τομείς, ανάλογα με τις περιστάσεις.
Παρά τη σχετική αφήγηση, ο φασισμός δεν εμφανίζεται ποτέ ξαφνικά, ως αιφνιδιαστική και πραξικοπηματική απάντηση της εξουσίας του κεφαλαίου απέναντι στο νικηφόρο εργατικό-λαϊκό κίνημα ή εξαιτίας του «κομμουνιστικού κινδύνου». Ο φασισμός προϋπάρχει, έστω στην άτυπη και ανεπίσημη μορφή. Υπάρχει στη συμπεριφορά, την «κουλτούρα» και τα μέτρα του αστικού κράτους και εκδηλώνεται με «ακραία» μορφή όταν η εργατική τάξη και ο λαός διεκδικούν όσα ήδη τους στερούνται.
Η εκδοχή της «αιφνιδιαστικής απάντησης» (που ούτε αιφνιδιαστική ούτε απάντηση είναι), προσπαθεί να αθωώσει την αστική «δημοκρατία», διαχωρίζοντάς την από το φασισμό και, ταυτόχρονα, να ενοχοποιήσει για την εγκαθίδρυση του φασισμού το λαό που αντιστέκεται, το αγωνιζόμενο εργατικό και λαϊκό κίνημα που αγωνίζεται για «υπέρμετρα» δικαιώματα και ελευθερίες (με αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα!), να ενοχοποιήσει το κομμουνιστικό κίνημα που «απειλεί με κατάλυση της δημοκρατίας και την εγκαθίδρυση κομμουνιστικού καθεστώτος».
Ο φασισμός σπάνια εμφανίζεται με την τυπική μορφή του πραξικοπήματος και της στρατιωτικής μπότας, τουλάχιστον στην αρχή. Και προφανώς δεν περιορίζεται στην «αιφνίδια» π.χ. άνοδο της Χρυσής Αυγής. Το δείχνουν οι επιστρατεύσεις ακύρωσης του δικαιώματος στην απεργία, ο περιορισμός των διαδηλώσεων κάτω των 200 ατόμων, οι αυθαιρεσίες του κρατικού μηχανισμού, η σκλήρυνση των νόμων, το χτύπημα δικαιωμάτων και ελευθεριών, ο νόμος του αστυνόμου που υπερισχύει του συντάγματος, ο επίσημος ρατσισμός και εθνικισμός των δυνάμεων του «συνταγματικού τόξου» κ.λπ. Το δείχνει η συμπεριφορά του κράτους στους κατοίκους της Ιερισσού, στην Κερατέα, σε κάθε λαϊκή ή εργατική διαμαρτυρία όπου το κράτος εμφανίζεται ανοιχτά ως (φασιστικό) όργανο του κεφαλαίου. Όλα αυτά, εφαρμόζονται σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της διακυβέρνησης του Σαμαρά-Κουβέλη-Βενιζέλου.
Στιγμιαία και πρόσκαιρη εκτροπή μιας δημοκρατίας «έκτακτων συνθηκών»; Εκτροπή που θα αρθεί για να επανέλθει η πραγματική δημοκρατία, αρκεί να «καθίσει φρόνιμα ο λαός», ώσπου να ξεπεραστεί η κρίση; Κάθε άλλο. Πρόκειται για τη «νέα» μορφή διακυβέρνησης του ιμπεριαλισμού-καπιταλισμού. Ενός καπιταλισμού των απεριόριστων «δικαιωμάτων» για την πλουτοκρατία. Αποτέλεσμα της όξυνσης της ταξικής πάλης που διεξάγει νικηφόρα η αστική τάξη.
Προτού, λοιπόν, εγκατασταθεί και κυριαρχήσει ο φασισμός πάνω σε μια εργατική τάξη ηττημένη και έναν λαό υποδουλωμένο (αναγκαίες προϋποθέσεις εγκαθίδρυσης του φασισμού), «κυκλοφορεί ελεύθερος» σε καθεστώς τυπικής δημοκρατίας, προετοιμάζοντας το έδαφος. Αναφερόμαστε στην ορατή, απ’ όσους θέλουν να βλέπουν, φασιστικοποίηση της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Όχι όμως μονάχα σ’ αυτό. Όταν π.χ. οι απολύσεις στο δημόσιο τομέα αντιμετωπίζονται ως «ευλογία» και στον ιδιωτικό τομέα ως αναγκαίο κακό, ενώ είναι φανερό ότι πρόκειται για φασιστικό μέτρο που απειλή τη ζωή των εργαζομένων, για απειλή ζωής αν δεν σκύψουμε το κεφάλι, τότε ο φασισμός «κυκλοφορεί ανάμεσά μας». Η αντιστροφή (ή μήπως, διαστροφή;) ολοκληρώνεται όταν οι διεκδικήσεις, ο αγώνας για καλύτερη ζωή, η ταξική πάλη από πηγή δημοκρατίας και κοινωνικής προόδου, ενοχοποιούνται ως αιτίες αναστολής της δημοκρατίας, που οδηγούν στο φασισμό. Γνωρίζουμε βέβαια ότι η αστική τάξη περπατά με τα πόδια… πάνω. Το δυστύχημα είναι ότι και δυνάμεις που αναφέρονται στην αριστερά περπατάνε… με τον ίδιο τρόπο.
Εχουμε, λένε, όπως πάντα καπιταλισμό αλλά λίγο χειρότερο, κόβονται περισσότερο οι μισθοί και οι συντάξεις, περιορίζονται περισσότερο τα δημοκρατικά δικαιώματα και οι ελευθερίες, πέφτει περισσότερο ξύλο στις διαδηλώσεις και γίνονται περισσότερες συλλήψεις από τις δυνάμεις καταστολής, έχουμε περισσότερη αστυνομοκρατία. Ποσοτικές μονάχα οι αλλαγές και όχι ποιοτικές. Οπότε αρκεί να καταγγέλλουμε το καπιταλισμό εν γένει, όπως πάντα. Η αναχώρηση από το πραγματικό πεδίο της ταξικής πάλης στον αφηρημένο και ασφαλές κόσμο των ιδεών είναι, πλέον, εξασφαλισμένη.
Οσο για την ιστορία; Ξεχνιέται εύκολα ότι η ήττα της εργατικής τάξης και του κομμουνιστικού κινήματος στη Γερμανία, σε συνδυασμό με την ύπαρξη και την απειλή που αντιπροσώπευε για το κεφάλαιο το «πρώτο κράτος των εργατών», οδήγησε το ναζισμό στην εξουσία. Χρειάστηκε ένας παγκόσμιος πόλεμος και εκατομμύρια νεκροί για να απαλλαγούμε από αυτήν την τυπική μορφή του φασισμού.
Όμως και στην Ελλάδα, το «κράτος της δεξιάς, του χωροφύλακα και των μοναρχοφασιστών» προϋπήρχε της «κομμουνιστικής απειλής» στη δεκαετία του ‘20, του ‘30, της δικτατορίας του Μεταξά και των συνταγματαρχών. Ηταν η μορφή διακυβέρνησης του «τυπικού κοινοβουλευτισμού» της εξαρτημένης από τους ιμπεριαλιστές ελληνικής αστικής τάξης της εποχής. Πράγματι, η όξυνση της ταξικής πάλης ενισχύει το «φασιστικό φαινόμενο» που, ωστόσο, προϋπάρχει. Μήπως θα έπρεπε γι’ αυτό να καταργηθεί η ταξική πάλη;
Σήμερα, όπως και πάντα, η φασιστικοποίηση και η άνοδος του φασισμού (όχι μονάχα της Χρυσής Αυγής), θα χρεωθούν και στην Αριστερά της ηττοπάθειας, και στην ανικανότητα της Αριστεράς να εκφράσει τις λαϊκές ανάγκες.
Επειδή δεν αγωνιζόμαστε για να… συντάσσουμε ερμηνευτικά λεξικά και βοηθήματα που ορίζουν τη λέξη «φασισμός, δημοκρατία κ.λπ», αλλά ενάντια σε κάθε μορφή και εκδοχή της βαρβαρότητας, ενάντια στον τυπικό και άτυπο φασισμό, πρέπει να βλέπουμε την ουσία και όχι μονάχα την επιφάνεια. Γιατί η μορφή της ταξικής πάλης, που υπάρχει ανεξάρτητα από την θέληση του καθενός, μπορεί να αλλάζει, ωστόσο, το περιεχόμενό της παραμένει ίδιο: η συνέχιση της κυριαρχίας και η ένταση της εκμετάλλευσης από την μεριά των καταπιεστών, η διεκδίκηση καλύτερης ζωής και η κοινωνική απελευθέρωση από τη μεριά των καταπιεσμένων.
Να αναγνωρίζουμε τις διαφορές, να διακρίνουμε τις ομοιότητες. Γιατί, εκτός των άλλων, ο μοντέρνος φασισμός διακόπτει για διαφημίσεις για να φιμώσει κάθε φωνή αντίστασης.