Πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Πολύ σοβαρή η κατάσταση μετά την είσοδο των «νέων» βιβλίων

Πέρασαν δύο χρόνια από την εισαγωγή νέων διδακτικών βιβλίων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Γράφηκαν από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και εκδόθηκαν από της ΝΔ. Από την πρώτη στιγμή οι δάσκαλοι εκφράσανε την αντίθεσή του σε αυτά και πολύ γρήγορα υπήρξαν αποφάσεις που ζητούσαν την απόσυρσή τους. Ομως, παρά τη δυσφορία των εκπαιδευτικών, ποτέ το ΔΣ της ΔΟΕ δεν ανέδειξε το ζήτημα. Αντίθετα, αποπροσανατολίζει τα πράγματα μιλώντας απλά για λάθη, για έλλειψη προετοιμασίας και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.
Εξαιρετικά σοβαρή είναι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στα δημοτικά σχολεία ως αποτέλεσμα της εισαγωγής των νέων βιβλίων. Υποβαθμίζουν το ζήτημα όσοι αναπαράγουν την άποψη ότι τα σχολικά βιβλία είναι απλά εργαλεία. Δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα. Η πράξη δείχνει, πέρα από το τι θα ευχόταν ο καθένας, ότι στο σχολικό βιβλίο συμπυκνώνονται οι επιλογές της εκάστοτε κυβέρνησης στην εκπαίδευση. Υποδεικνύονται κάθε φορά η διδακτική μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθηθεί, η ύλη και η ιδεολογία –αντιλήψεις που πρέπει να διαμορφώσουν μαθητές και δάσκαλοι. Η δομή των βιβλίων είναι τέτοια που καθορίζει τη διδακτική ώρα με λεπτομέρεια. Οι βαθμοί ελευθερίας που αφήνουν δεν μπορούν να αναιρέσουν σε καμία περίπτωση τις βασικές επιλογές του αναλυτικού προγράμματος.
Τα βιβλία της πρωτοβάθμιας έχουν ενιαία λογική. Τα χαρακτηρίζει η τεράστια αύξηση της ύλης και του βαθμού δυσκολίας και το αντιδραστικότατο ιδεολογικό περιεχόμενό τους.
Ταυτόχρονα, οι διδακτικές μέθοδοι που εισάγουν (διαθεματικότητα, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μέθοδος πρότζεκτ-project) δημιουργούν τεράστιες δυσκολίες στη διδασκαλία των μαθημάτων. Εχουμε δει πολλές ακαδημαϊκού τύπου αναλύσεις για τη μεθοδολογία των βιβλίων αλλά την πραγματικότητα που διαμορφώνεται και που έχει εξαγριώσει τους δασκάλους όλοι την προσπερνούν. Ολόκληρα βιβλία και θεματικές ενότητες έχουν διαμορφωθεί στη λογική «ψάξε και βρες». Βέβαια, κάποιοι μπορεί να εκστασιάζονται μπροστά στο «πρωτοποριακό» αυτής της φαεινής μεθόδου αλλά εκπαιδευτικοί, μαθητές και οι γονείς τους τρέχουν και δεν φτάνουν. Η ύλη κάθε μαθήματος που «τρέχει» με απίστευτους ρυθμούς είναι ταυτόχρονα και ανελαστική θεωρώντας ως δεδομένες γνώσεις στους μαθητές που για την ηλικία τους είναι αδύνατο να τις έχουν. Η ασυναρτησία στην ύλη χαρακτηρίζει το σύνολο των βιβλίων. Υπάρχουν, φυσικά, απίστευτα λάθη παντού, που πραγματικά αναρωτιέται κανείς πού είχαν το νου τους οι συγγραφείς όταν τα έγραφαν.
Το περιεχόμενο και η ιδεολογία των βιβλίων έχει θορυβήσει εκπαιδευτικούς και γονείς. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Οι συγγραφείς, ως προς το ιδεολογικό περιεχόμενο, είχαν τα μάτια τους δεκατέσσερα για να μην τους ξεφύγει τίποτα που να μην έχει τη σφραγίδα της πιο χυδαίας αστικής ρητορικής. Η διαπόμπευση της λογοτεχνίας και η προβολή του αγοραίου και του ό,τι κυκλοφορεί (συνταγές μαγειρικής, οδηγίες χρήσης συσκευών, διαφημίσεις, προπαγανδιστικά φυλλάδια του κράτους κ.λπ.) ενσωματώνουν ό,τι πιο αντιδραστικό παράγει το σύστημα. Δεν υπάρχει ούτε μία πτυχή που να αφήνει περιθώριο άλλης άποψης πέρα από της τρέχουσας αντιδραστικής προπαγάνδας. Ωμά προπαγανδίζονται οι ελαστικές σχέσεις εργασίας, οι ΜΚΟ, οι τράπεζες, οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί (CIA, ΝΑΤΟ κ.λπ.). Οι μαθητές διδάσκονται πως οι απεργίες δημιουργούν προβλήματα, οι διαδηλώσεις είναι αναποτελεσματικές, Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι έχουν ίδιες ευθύνες κ.λπ. Είτε ανοίγει κάποιος την τηλεόραση, διαβάζει τον αστικό Τύπο και τα περιοδικά life style και ακούει την εκάστοτε κυβερνητική προπαγάνδα είτε διαβάζει τα σχολικά βιβλία δεν θα δει και μεγάλες διαφορές.
Η καθημερινότητα στα δημοτικά είναι εκρηκτική. Η αύξηση της ύλης των μαθημάτων και του βαθμού δυσκολίας έχουν επιβάλει εξοντωτικούς ρυθμούς σε δάσκαλους και μαθητές. Οι δάσκαλοι προσπαθούν να δουν από πού θα βάλουν αρχή ενώ κάθε φορά καλούνται να αντιμετωπίσουν πολλά και διαφορετικά προβλήματα. Ολο και περισσότεροι μαθητές δείχνουν ότι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Οι γονείς δεν μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους, αφού άνθρωποι μέσης μόρφωσης αδυνατούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των ασκήσεων των βιβλίων. Τα φροντιστήρια στο δημοτικό γνωρίζουν άνθηση. Φαίνεται πως η τάση αύξησης των φροντιστηρίων είναι τέτοια που στο επόμενο διάστημα το δημοτικό θα συναγωνίζεται το γυμνάσιο και το λύκειο.
Ολα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τα δεκάδες προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα σχολεία έχουν αυξήσει τις εντάσεις και τις πλαστές αντιθέσεις ανάμεσα στους δάσκαλους, τους γονείς και τους μαθητές. Οι δάσκαλοι παραπονιούνται πως λειτουργούν σε συνθήκες ομηρίας αφού σε αυτό το κλίμα οι διοίκηση εύκολα τους ενοχοποιεί.
Ομως, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι τέτοια που οδηγεί εκπαιδευτικούς και γονείς να αναρωτιούνται τι φταίει. Η απόρριψη των «νέων» βιβλίων είναι κοινός τόπος. Κοινή είναι και η διαπίστωση ότι τα βιβλία απορρίπτουν τους μαθητές.
Η κυβέρνηση κάνει προσπάθεια να στρέψει τη συζήτηση αλλού. Επειδή δεν μπορεί πια να υπερασπιστεί τα βιβλία, ευνοεί λογικές εποικοδομητικής, τάχα, κριτικής και βελτίωσης. Σε αυτό έχει αρωγούς τη συνδικαλιστική ηγεσία των εκπαιδευτικών και τον Τύπο. Τις τελευταίες μέρες υπάρχει πλούσια αρθρογραφία που αφορά τα λάθη των βιβλίων αλλά όχι τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά τους. Υποβαθμίζεται από όλους ή δεν αναφέρεται το γεγονός της αύξησης της ύλης και του βαθμού δυσκολίας. Ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια ενοχοποίησης των εκπαιδευτικών που χρειάζονται επιμόρφωση αφού δεν εφαρμόζουν, οι «απροσάρμοστοι», τις απίθανες παιδαγωγικές θεωρίες και μεθόδους των νέων αναλυτικών προγραμμάτων. Τα ερωτηματολόγια αξιολόγησης των βιβλίων από ΥΠΕΠΘ και από ΔΟΕ στηρίζονται στη λογική της βελτίωσης των λαθών.
Οπως φαίνεται από δημοσιεύματα, η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε κάποιες διορθώσεις. Αλλά δεν συζητά την απόσυρση των βιβλίων ούτε την αλλαγή των βασικών της κατευθύνσεων. Σε αυτό το σημείο ξανατίθεται επιτακτικά στη βάση των εκπαιδευτικών να αποφασίσουν ανάμεσα σε δύο λογικές: θα απαιτήσουν την απόσυρση των βιβλίων αναδεικνύοντας ότι οδηγούν σε πιο ταξικό σχολείο με ακόμη πιο αντιδραστικό περιεχόμενο ή θα αποδεχτούν και θα συμβιβαστούν με επιμέρους διορθώσεις και αλλαγές; Το θέμα δεν είναι ακαδημαϊκό. Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση πρέπει να ξανανοίξει στις γενικές συνελεύσεις του κλάδου και να αποτελέσει κομμάτι της συνολικότερης πάλης του. Είναι βέβαιο πως οι εκπαιδευτικοί θα απορρίψουν τα βιβλία όπως και την πολιτική που τα γεννά.