H δικαστική απόφαση ανάμεσα στους δύο γύρους των προεδρικών εκλογών σε συνδυασμό με το αναμενόμενο αποτέλεσμα αυτών διαμορφώνει ένα εκρηκτικό πολιτικό μείγμα στην Αίγυπτο. Δεν είναι μόνο το ενδεχόμενο εκλογής ενός παλιού «μουμπαρικού» που προκαλεί. Είναι ότι η γενικότερη αλλαγή, για την οποία εξεγέρθηκαν και θυσιάστηκαν τόσοι άνθρωποι, δεν φαίνεται να προκύπτει.
Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών έγινε στις 23 και 24 Μαΐου. Το αποτέλεσμα ανέδειξε μια ιδιότυπη ισορροπία, που ωστόσο έχει ένα κάποιο ιστορικό βάθος. Στρατιωτικό κατεστημένο και ισλαμιστές φαίνεται να στήνουν ένα γνώριμο σκηνικό που έδειχνε να δοκιμάζεται θανάσιμα με τα γεγονότα της εξέγερσης πριν ενάμιση περίπου χρόνο.
Πρώτος ήρθε με 25% ο υποψήφιος των Αδελφών Μουσουλμάνων Μοχάμεντ Μουρσί, τον οποίο οι δημοσκοπήσεις έδιναν... πέμπτο! Δεύτερος με περίπου 24% ο τελευταίος πρωθυπουργός του καθεστώτος Μουμπάρακ και υπεύθυνος για τη σφαγή εκατοντάδων εξεγερμένων, ο Αχμέντ Σαφίκ! Τρίτος, με μικρή διαφορά από τον Σαφίκ και με ποσοστό περίπου 22% ήρθε ο Χαμντίν Σαμπαχί. Παρουσιάζεται ως «αριστερός νασεριστής» και θεωρείται από διάφορες πλευρές πως εκφράζει περισσότερο από όλους τους άλλους το «πνεύμα» των εξεγερμένων της πλατείας Ταχρίρ. Η εκλογική του επίδοση θεωρείται σημαντική και για το λόγο πως περισσότερο από όλους ήταν στο στόχαστρο τόσο των στρατιωτικών όσο και των «Αδελφών Μουσουλμάνων». Οι δημοσκοπήσεις μέχρι τελευταία του έδιναν μονοψήφιο αριθμό. Περίπου 18% πήρε και ο διαφωνών ισλαμιστής Αμπντέλ Φοτούχ, ο οποίος εξέφραζε κατά κάποιον τρόπο την ισλαμική συνιστώσα των εξεγερμένων της πλατείας Ταχρίρ. Σχετικά πρόσφατα εγκατέλειψε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, στην ηγεσία των οποίων συμπεριλαμβανόταν, και πρόβαλε ένα σαφώς πιο μετριοπαθές ισλαμικό πρόγραμμα κυρίως σχετικά με τις διεθνείς σχέσεις της Αιγύπτου, σε αντίθεση με τις ακραίες θέσεις των «Αδελφών Μουσουλμάνων». Αντίθετα ο Αμρ Μούσα, ο μέχρι πριν λίγο γενικός γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου τον οποίο πολλές δημοσκοπήσεις έδειχναν πρώτο, καταποντίστηκε. Παρά την αποστασιοποίησή του από τον Μουμπάρακ και το καθεστώς του στη φάση της πτώσης του, αναδείχθηκε τελικά πέμπτος με ποσοστό 11%.
Τελικά, στο δεύτερο γύρο θα συγκρουστούν και πάλι οι δύο πόλοι που συγκρούονται στην Αίγυπτο τα τελευταία... εξήντα χρόνια: οι στρατιωτικοί και η οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων. Μια οργάνωση η οποία προϋπήρχε του Νάσερ, όταν αυτός κατέλαβε την εξουσία στη δεκαετία του 1950. Οι επίγονοι του Νάσερ, Σαντάτ και Μουμπάρακ, από τη μια τους ενίσχυαν και τους χρησιμοποιούσαν εναντίον των κομμουνιστών και των «αριστερών νασερικών» ενώ, από την άλλη, τους κυνηγούσαν ανελέητα, εξοντώνοντας χιλιάδες μαχητικά στελέχη τους, όταν δεν τους είχαν πλέον ανάγκη.
Κάτι τέτοιο φαίνεται να διαγράφεται και σήμερα, όσο κι αν οι συνθήκες είναι ριζικά διαφορετικές. Από την πλευρά τους οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι επιδιώκουν –και αυτό έγινε εμφανές σε όλη τη διάρκεια της εξέγερσης– να παραμείνουν μια σημαντική δύναμη στο πλάι του στρατού, ο οποίος άλλωστε δεν παρουσιάζει κανένα σημάδι ότι σκοπεύει να αποσυρθεί ήσυχα στους στρατώνες. Ωστόσο τα πράγματα δεν θα είναι τόσο απλά, ιδιαίτερα αν ο υποψήφιός τους κερδίσει στο δεύτερο γύρο των εκλογών, που θα γίνει στις 16 και 17 Ιουνίου. Οι ισλαμιστές έχουν ήδη συντριπτική πλειοψηφία στη βουλή, έχουν την κυβέρνηση, αν πάρουν και την προεδρία της Δημοκρατίας θα αποκτήσουν πολιτική ισχύ που δεν θα είναι εύκολο να ελεγχθεί με ομαλό τρόπο.
Η μετατροπή όμως της Αιγύπτου σε ένα είδος «ισλαμικού κράτους», πέρα από τις όποιες επιπτώσεις που θα είχε στο εσωτερικό της χώρας, θα σηματοδοτούσε και σοβαρότατες εξελίξεις στον ευρύτερο αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο και ειδικότερα στη Μέση Ανατολή. Πριν απ΄ όλα, θα πρόκειται για εξέλιξη που θα θέτει σε σοβαρή αμφισβήτηση τα κέρδη της Δύσης από τις επιδρομές σε Ιράκ και Λιβύη. Από την άλλη, η διακηρυγμένη απόρριψη εκ μέρους των Αδελφών Μουσουλμάνων της συνθήκης ειρήνης Αιγύπτου - Ισραήλ δεν προοιωνίζεται και τα καλύτερα για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Επίσης είναι βέβαιο πως η επικράτηση του «μουμπαρικού» Αχμέντ Σαφίκ θα οξύνει παραπέρα την ήδη εκρηκτική εσωτερική κατάσταση.
Στην βάση όλων αυτών των δεδομένων είναι αρκετά εμφανής (και ως ένα βαθμό το σηματοδοτεί η απόφαση του δικαστηρίου) η τάση της πραξικοπηματικής εκτροπής. Το κρίσιμο ζήτημα ωστόσο βρίσκεται (και στη βάση όσων νέων όρων διαμόρφωσε η εξέγερση) στα περιθώρια που έχει το στρατιωτικό κατεστημένο να θέσει πραξικοπηματικά θέμα εκτροπής αν ο Μοχάμεντ Μουρσί κερδίσει τις προεδρικές εκλογές σε λίγες μέρες. Σε μια τέτοια εξέλιξη το στρατιωτικό κατεστημένο αντιμετωπίζει δύο, το ίδιο πιθανούς, κινδύνους. Ο πρώτος αφορά την δυναμική και βίαιη απάντηση από πλευράς των Αδελφών Μουσουλμάνων, οι οποίοι θα διαθέτουν πλέον και ισχυρό πολιτικό έρεισμα. Ο δεύτερος και μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να ξεσπάσει δεύτερο κύμα εξέγερσης που, ενδεχομένως, να θέσει στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων ζητήματα και στόχους ακόμη πιο προωθημένους από αυτούς που έθεσε και ανέδειξε το πρώτο κύμα. Οπότε τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα όχι μόνο για το στρατιωτικό κατεστημένο της Αιγύπτου αλλά και για τους δυτικούς προστάτες του.
Χ.Β
