Ποιος έχει ανάγκη την ανάπτυξη; Πραγματικές ανάγκες και τα όριά τους

Κάτω από το βάρος ποιων αναγκαιοτήτων συνεδριάζει το Eurogroup για την προώθηση μέτρων ανάπτυξης στην ευρωζώνη;
Προφανώς η πίεση των πολιτικών εξελίξεων στην ευρωζώνη (Γαλλία, Ολλανδία, αλλά και Ελλάδα) παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά υπάρχουν και πραγματικά οικονομικά ζητήματα. Το πρόβλημα εντοπίζεται πια και στον σκληρό ιμπεριαλιστικό πυρήνα.
Το τρίτο τρίμηνο του 2012 η μεταποιητική βιομηχανική δραστηριότητα στη Γερμανία σημείωσε ποσοστά πτώσης τριετίας, ενώ η οικονομική ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του ίδιου χρόνου άγγιξε σχεδόν μηδενικούς αναπτυξιακούς ρυθμούς. Δεν αναμενόταν κάτι καλύτερο, τη στιγμή που οι παραδοσιακοί «πελάτες» του Νότου αυτή τη στιγμή στραγγαλίζονται μέσα από επάλληλα προγράμματα λιτότητας, αλλά και η εναλλακτική αγορά της Κίνας παρουσιάζει επίσης σημάδια έντονης κάμψης.
Τα περιθώρια υιοθέτησης μιας πολιτικής προσανατολισμένης στην «ανάπτυξη» (και τι άλλο δεν σημαίνει ανάπτυξη, παρά πραγματική οικονομική μεγέθυνση;) είναι όμως πολύ ανελαστικά. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ευρώπη φυσικά, αλλά επιπρόσθετα εκεί υπάρχει και το ζήτημα της πολιτικής ενοποίησης που πυροδότησε την κρίση χρέους. Δύο είναι αυτές οι «ανελαστικότητες».
Από τη μια, έχουμε την αναμέτρηση με τον κόσμο της εργασίας, που έχει κορυφωθεί με τα μέτρα για «την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους» και, από την άλλη, την αναμέτρηση ανάμεσα στους ίδιους τους ιμπεριαλιστές, τόσο μέσα όσο και έξω από την ΕΕ.
Βέβαια, η πρώτη αναμέτρηση (με την εργατική τάξη και τους λαούς) θα μπορούσε να έχει θετική προοπτική για την μακροπρόθεσμη καπιταλιστική κερδοφορία και τις επενδύσεις στην πραγματική οικονομία, αν δεν προσέκρουε στην άγρια ενδοϊμπεριαλιστική αναμέτρηση που εξελίσσεται σήμερα με αντικείμενο την αναδιάταξη των γεωπολιτικών συσχετισμών και τη διεκδίκηση των παγκόσμιων αγορών.
Οι προτάσεις συνεπώς για τη «συμπλήρωση των δημοσιονομικών μέτρων λιτότητας με αναπτυξιακά μέτρα» δεν μπορούν να αγνοήσουν αυτές τις δύο αναμετρήσεις. Γι' αυτό οδηγούν σε μέτρα μερικού χαρακτήρα, σε λύσεις που δεν απαντούν στο συνολικό ζήτημα και εν πολλοίς καλούνται να χαράξουν τον… τετραγωνισμό του κύκλου. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι πιο φανατικοί πολέμιοι των μέτρων λιτότητας της ευρωζώνης θέτουν ως απαράβατο όρο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες χώρες, να διατηρηθούν και να επιταχυνθούν οι «αναδιαρθρώσεις» που αφορούν την ανταγωνιστικότητα και να συνεχιστούν οι «μεταρρυθμίσεις» των εργασιακών σχέσεων και πλαισίων. Έτσι είναι. Οι «δομικές επενδύσεις» του Ολάντ απαιτούν… αποδομημένες εργασιακές σχέσεις και εργασιακά δικαιώματα.
Βέβαια, τα λεγόμενα μέτρα για την ανάπτυξη αποτελούν και ένα επίδικο πεδίο αντιπαράθεσης ανάμεσα στους ίδιους τους ιμπεριαλιστές.

Η «ανάπτυξη» πεδίο αντιπαράθεσης!
Έτσι καιρό τώρα οι Αμερικάνοι πιέζουν τους Γερμανούς να χαλαρώσουν τα μέτρα λιτότητας, να ανοίξουν πιο αποφασιστικά τους κρουνούς της χρηματοπιστωτικής ρευστότητας (ευρωομόλογα, νέο χρήμα, πιο φτηνά επιτόκια κ.λπ.) τόσο για να ισορροπήσουν τις δικές τους πληθωριστικές υπερβολές των δύο γύρων «ποσοτικής χαλάρωσης» αλλά και για να στριμώξουν τους τελευταίους. Είναι φανερό ότι ένα «πληθωρισμένο» ευρώ (ακόμα και αν οι περίφημες αγορές το «ψηφίσουν» θετικά) ουσιαστικά θα αποδυναμωνόταν στην πορεία, καθώς οι αχόρταγες αγορές καθόλου δεν θα έπαυαν να απαιτούν νέες ενέσεις ρευστότητας. Και το ευρώ δεν είναι μόνο εργαλείο για την αύξηση των εμπορικών πλεονασμάτων της Γερμανίας, αλλά ταυτόχρονα και ένα γεωπολιτικό όχημα γι' αυτήν. Η σημαντική αυτή πλευρά αγνοείται από τους οικονομικούς αναλυτές.
Αλλά και εντός της ευρωζώνης οι ενστάσεις και οι αιτιάσεις που επικαλείται η Γαλλία (ακόμα και επί Σαρκοζί, πολύ περισσότερο και με τον Ολάντ) έχουν να κάνουν με τη θέληση του γαλλικού κεφαλαίου να μην αποδεχτεί το στενό… γερμανικό κοστούμι δημοσιονομικής πειθαρχίας. Γι' αυτό και απαιτούν ευρωομόλογα «αναπτυξιακών επενδύσεων» (και όχι για την αντιμετώπιση του χρέους, όπως αφήνουν μέσα στη θολούρα να εννοηθεί τα εντόπια παπαγαλάκια που θριαμβολογούν για τη νίκη Ολάντ), να ανοίξουν τα διάφορα ταμεία επενδύσεων, να ενισχύσει άμεσα η ΕΚΤ την προσπάθεια των «δομικών επενδύσεων» για τις οποίες έγινε λόγος πιο πάνω.
Και για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία τι είδους χαλάρωση λιτότητας είναι αυτή που επαγγέλλεται ο Ολάντ, να υπογραμμιστεί ότι από τα πρώτα πράγματα που εξήγγειλε μετά την εκλογή του είναι η συγκρότηση επιτροπής λογιστικού ελέγχου για τον καθορισμό των πραγματικών ελλειμμάτων του γαλλικού κράτους (τι μου θυμίζει;). Επιτροπή που θα «αποφανθεί» σχετικά τον Σεπτέμβρη (και προφανώς θα εισηγηθεί και τίποτα μέτρα «διορθωτικά» του πραγματικού ελλείμματος).
Συνεπώς, τα λεγόμενα «αναπτυξιακά μέτρα», πέρα από το φόντο των πραγματικών αναγκών που καλούνται να καλύψουν για το ευρωπαϊκό κεφάλαιο με μερικό έστω τρόπο, γίνονται και πεδίο αντιπαράθεσης εντασσόμενα στην πολιτική δημαγωγία και στη ρητορική των εντυπώσεων που είναι μέρος του πολέμου που διεξάγουν οι διάφορες εθνικές μερίδες του.
Τέλος, υπάρχει μία ακόμη παράμετρος.
Οι λεγόμενες «ενδιάμεσες αστικές δυνάμεις», που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν και να επωφεληθούν από μέτρα αναπτυξιακού χαρακτήρα με κάποια πραγματική χαλάρωση των μέτρων λιτότητας, σήμερα ξεκληρίζονται και υποβαθμίζονται στο πλαίσιο της αναδιάταξης και της επαναϊεράρχησης των σχέσεων ανάμεσα στα διάφορα στρώματα της αστικής τάξης.

Άλλο Ολάντ, άλλο Τσίπρας
Ο Τσίπρας μπορεί να δήλωσε ότι θέλει να συναντήσει τον Ολάντ, αλλά μια… ομοβροντία δηλώσεων όλων των αστικών πολιτικών δυνάμεων της Γερμανίας και της Ευρώπης (συμπεριλαμβάνονται οι ηγέτες των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων) έσπευσαν να υπενθυμίσουν στη μέλλουσα κυβέρνηση της Ελλάδας να μην ξεμακραίνει ούτε πόντο από τις δημοσιονομικές της δεσμεύσεις. Η ελληνική αστική τάξη και το πολιτικό της προσωπικό είναι αποκλεισμένο τόσο από τις πραγματικές πολιτικές αναπτυξιακού χαρακτήρα όσο και από τη συμμετοχή της -έστω και στα λόγια- σε αυτού του είδους την αναπτυξιακή δημαγωγία που ενέσκηψε προσφάτως στην ευρωζώνη.
Αν και βέβαια κάποιοι κύκλοι, ίσως πιο βαθιά «ανησυχούντες», μπορεί και να διατηρούν αυτή τη φιλολογία ως πιθανό αντίβαρο στις επερχόμενες ταξικές θύελλες που, όταν ξεσπάσουν, θα επανατοποθετήσουν φυσικά και το βάθρο των όποιων συζητήσεων και… αναζητήσεων.
Δ. Μ.