Τα Παιδιά του Σπάρτακου
Κέδρος, Αθήνα 2011, σελ. 303
Για τριάντα χρόνια αποτελούσε σταθερό στόχο για τη γυναίκα-συγγραφέα που μας χάρισε τα απαράμιλλα «Ματωμένα χώματα». Να ολοκληρώσει ένα μυθιστόρημα αναφορά στη δρακογενιά που αγωνίστηκε και θυσιάστηκε για την κοινωνική και εθνική λευτεριά της Ελλάδας. Παρά τις επίμονες προσπάθειες σε δύσκολες εποχές η Διδώ Σωτηρίου δεν ολοκλήρωσε το έργο. Εγκατέλειψε όμως ένα δουλεμένο υλικό και διάφορα σχέδια έτσι ώστε να μπορεί να δημοσιευτεί, έστω και σε αυτήν την πρώτη, μη αναπτυγμένη μορφή, η πολύχρονη δουλειά. «Τα παιδιά του Σπάρτακου», το ανέκδοτο μυθιστόρημα της Σωτηρίου, κυκλοφόρησε πριν από ένα μήνα από το εκδοτικό του Κέδρου επιμελημένο από την Ερη Σταυροπούλου, που έγραψε και τον κατατοπιστικό πρόλογο.
Τα κείμενα γράφτηκαν σε δόσεις, από τις αρχές της δεκαετίας του Εξήντα, κυρίως στα χρόνια της δικτατορίας, όταν η Διδώ βρισκόταν στα Βασιλικά της Εύβοιας. Τότε ήταν που μπροστά στο φόβο της λογοκρισίας η συγγραφέας άνοιξε μια θυρίδα στην Εθνική Τράπεζα για να ασφαλίζει τα κείμενα. Σε αυτήν τη θυρίδα έμειναν για καιρό «Τα παιδιά του Σπάρτακου» και αργότερα εντοπίστηκαν στο αρχείο που είχε παραδοθεί στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ μετά το θάνατό της. Οπως επισημαίνει η Σταυροπούλου, το ανολοκλήρωτο μυθιστόρημα δανείζει στοιχεία, πρόσωπα και ιδέες στην «Εντολή» και στο «Κατεδαφιζόμεθα» που εκδόθηκαν μεταπολιτευτικά, ενώ ένα μικρό απόσπασμα δόθηκε για δημοσίευση στο περιοδικό «Το Δένδρο» το 1991. Ο αρχικός τίτλος ήταν «Κόρη του Σπάρτακου» με ηρωίδα μια θρακιώτισσα εργάτρια στη σηροτροφία. Οι αφηγήσεις των φυλακισμένων γυναικών-πολιτικών κρατούμενων στις φυλακές Αβέρωφ, που κατάγονταν από την περιοχή του Εβρου και δούλευαν στη σηροτροφία, αποτέλεσε το έναυσμα και το πρώτο υλικό από αληθινές ιστορίες. Η Διδώ τις γνώρισε και μίλησε μαζί τους στις συχνές επισκέψεις της στις φυλακές για να δει την αδερφή της, την Ελλη Παππά. Δεν μπορεί να ξέρει κανείς αν «Τα παιδιά του Σπάρτακου» θα ήταν ένα μυθιστόρημα τουλάχιστον εφάμιλλο με τα «Ματωμένα Χώματα », όπως υποστηρίζει η Σταυροπούλου, σίγουρα όμως θα ήταν ένα από τα κορυφαία έργα της Σωτηρίου.
Τα παιδιά του Σπάρτακου, ίδιας καταγωγής με τον θρακιώτη ηγέτη της επανάστασης των δούλων, ξεκινάνε από το Σουφλί του Εβρου, από τη χαμοζωή των φτωχών αγροτών, των προσφύγων και τη σκληρή καθημερινότητα των σηροτρόφων και των εργατριών στα εργοστάσια επεξεργασίας του κουκουλιού. Ξεκληρισμένοι και κυνηγημένοι , ύστερα από την ήττα της Αριστεράς στον εμφύλιο καταφεύγουν στις λαϊκές συνοικίες της Αθήνας. Εκεί συνεχίζουν να αντιστέκονται, να παλεύουν και να θυσιάζονται στα σκληρά χρόνια της μετεμφυλιακής περιόδου. Μια εποχή που «έβγαζε» μαζικά Νεόφυτους με την ηρωική και τραγική πλευρά της πορείας τους. Και στα «Παιδιά του Σπάρτακου» υπάρχει η βαριά σκιά της υπόθεσης Μπελογιάννη και η προσωπική περιπέτεια και δοκιμασία που βίωσε η Διδώ, ούσα αδερφή της Ελλης Παππά. Η θυσία του πρώτου και η μεγάλη δοκιμασία για τη δεύτερη μαζί με όλους τους υπόλοιπους που δικάστηκαν, φυλακίστηκαν ή εκτελέστηκαν αποτελούν πηγή –αναγκαστικής θα έλεγε κανείς- έμπνευσης για τη Διδώ. Ενα διαρκές σημείο αναφοράς, αναστοχασμού και προβληματισμού.
Η μεγάλη στρατιά των παιδιών του Σπάρτακου δεν χάθηκε στα βάθη του λησμονημένου παρελθόντος. Δίχως πρόγραμμα και σταθερό ραντεβού θα έρχεται και θα ξαναέρχεται στο προσκήνιο της ιστορίας, όσο αυτή θα συνεχίζει να γράφεται από τη διαρκή πάλη των τάξεων μέσα σε κοινωνίες όπου η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι το θεμέλιό τους. Μπορεί να μην ακούγεται ο θόρυβός του στα καλντερίμια του Σουφλιού το ξημέρωμα, την ώρα που πήγαιναν οι εργάτριες στα εργοστάσια, αλλά ο στρατός του Σπάρτακου θα ξαναπερπατήσει νικηφόρος στους δρόμους των μεγάλων πόλεων κάποια στιγμή από το μέλλον που έρχεται. Ενα μέλλον μέσα στο οποίο θα ανήκει και η ανολοκλήρωτη αλλά σημαντική δουλειά της Διδώς Σωτηρίου που πρέπει να τη γνωρίσει η νέα γενιά.
Δ.Π.
