Ωστόσο, τα σημερινά γεγονότα δεν αποτελούν «κεραυνό εν αιθρία»! Στις 22 Μαρτίου 2012 εκδηλώνεται στρατιωτικό πραξικόπημα στο Μάλι. Οι στασιαστές διαμαρτύρονταν για τον τρόπο που χειρίζεται η κυβέρνηση του Μάλι μια εξέγερση των Τουαρέγκ2 στο βορρά. Επικεφαλής ήταν ο λοχαγός Αμαντού Σανόγκο, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας και του Κράτους (CNRDRE).
Η απόπειρα αυτή θεωρείται αμερικανοκίνητη όχι μόνο για το λόγο ότι ο οργανωτής της ήταν ένας στρατιωτικός διοικητής που ήταν εκπαιδευμένος στις ΗΠΑ, αλλά για την κατάσταση που διαμορφώνει. Οι πραξικοπηματίες ελέγχουν την πρωτεύουσα και το νότο της χώρας. Τα βόρεια σύνορα παραμένουν διάτρητα, και μπαίνουν ανεξέλεγκτα μέσω Αλγερίας μπουλούκια από «αντάρτες» της Αλ Κάιντα από την ήδη ΝΑΤΟκρατούμενη Λιβύη…
Στο χάος που επικρατεί οι Τουαρέγκ και οι ισλαμιστές κατέλαβαν τρεις πόλεις στο Βόρειο Μάλι, τις Κιντάλ, Γκάο και Τομπουκτού, και στις 6 Απριλίου 2012 το «Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα του Αζαγουάντ» κήρυξε την ανεξαρτησία του Αζαγουάντ, μιας περιοχής που περιλαμβάνει τις τρεις περιφέρειες του βορείου Μάλι. Η κίνηση αυτή δεν βρήκε την αντίσταση του στρατού, καθώς αυτός είναι αποδιοργανωμένος και χωρίς εξοπλισμό. Έτσι, η χώρα κόβεται στα δύο.
Βέβαια το πραξικόπημα καταδικάζεται από πολλές μεριές και κύρια από τη Γαλλία. Η ECOWAS μάλιστα αποφασίζει γενικό εμπάργκο με μόνη εξαίρεση την ανθρωπιστική βοήθεια. Στο κλίμα αυτό οι πραξικοπηματίες έρχονται σε συμφωνία με την ECOWAS στις 6 του Απρίλη 2012 για άρση του εμπάργκο και αμνηστία στους στασιαστές με αντάλλαγμα την παράδοση της εξουσίας.
Ο πρόεδρος Τουρέ, άνθρωπος των Γάλλων, παραιτείται και τυπικά τις επόμενες μέρες και αυτοεξορίζεται στις 19 Απριλίου 2012 στη γειτονική Σενεγάλη. Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας, που σχηματίστηκε στις 20 Αυγούστου 2012 και η οποία εγκρίθηκε από τον προσωρινό πρόεδρο Ντιονκούντα Τραορέ, δεν είχε καλύτερη τύχη. Από τον περασμένο Δεκέμβρη, το Μάλι είναι ουσιαστικά ακυβέρνητο. Έτσι φτάνουμε στα σημερινά γεγονότα.
Βασικά η εισβολή της Γαλλίας στο Μάλι μπορεί να ειδωθεί ότι αποτελεί μια νέα φάση των διαδοχικών επεμβάσεων αποσταθεροποίησης καθεστώτων στις οποίες έπαιξε ενεργό ρόλο. Όπως εκείνη της Λιβύης με την ανατροπή του καθεστώτος Καντάφι. Με μία διαφορά. Εδώ πρόκειται για μια πιο αποφασιστική κίνηση που παραπέμπει σε εποχές που η γαλλική αποικιοκρατία ήταν στις δόξες της!
Ωστόσο τα ερωτήματα για την επέμβαση, πέρα από το προφανές ότι γίνεται για την προάσπιση των συμφερόντων της Γαλλίας, είναι πολλά και αναπάντητα. Στην ουσία
η επέμβαση στο Μάλι θέτει το πρόβλημα του γαλλικού ιμπεριαλισμού και των σημερινών σχέσεών του με την αφρικανική ήπειρο, αναφορικά με τις ευθύνες και το ρόλο που μπορεί να αναλάβει γενικότερα. Όσο βέβαιο είναι πως η παλιά καλή εποχή της «γαλλικής Αφρικής» έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί άλλο τόσο βέβαιο είναι πως αυτή η προϊστορία των γαλλικών αποικιοκρατικών επεμβάσεων στην αφρικανική ήπειρο δεν μπορεί, παρά τα όποια ερείσματα διατηρούνται ακόμη, από μόνη της να κρίνει τις εξελίξεις. Εξελίξεις οι οποίες εντάσσονται αντικειμενικά στο σημερινό πλαίσιο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού και υπό το βάρος των σημερινών συσχετισμών. Οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Βρετανία η Γαλλία, η Ινδία, η Γερμανία προσπαθούν με διάφορους τρόπους και συνδυασμούς να «επενδύσουν» (οικονομικά, πολιτικά και προπαντός γεωστρατηγικά) στη «μαύρη ήπειρο».
Ειδικότερα οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές έχουν δαπανήσει σημαντικά κεφάλαια για την ενίσχυση των προγεφυρωμάτων τους σε μια σειρά αφρικανικών χωρών. Από τη Μαυριτανία και την Μπουρκίνα Φάσο (γειτονικές στο Μάλι) ως την Αιθιοπία, το Τζιμπουτί και την Κένυα. Άλλωστε, ως γνωστό, το αμερικανικό στρατιωτικό δόγμα των περιφερειακών συμμαχικών δυνάμεων εντάσσεται στην παγκόσμια στρατηγική των ΗΠΑ όχι μόνο για έλεγχο και διασφάλιση της ροής των «στρατηγικών πόρων» αλλά, ακόμη περισσότερο, για την αποτροπή ελέγχου τους από τους ανταγωνιστές τους.
Αυτό που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ωστόσο –κατά την εκτίμηση διαφόρων αναλυτών– είναι πως πίσω από τη γαλλική εισβολή βρίσκεται με έναν πολύ ιδιόμορφο ρόλο η παρουσία των ΗΠΑ, άσχετα αν αυτή τη στιγμή δείχνουν να κρατούν αποστάσεις από τα γεγονότα. Αποδίδουν δηλαδή στις ΗΠΑ ότι έχουν από καιρό σχεδιάσει το διαμελισμό του Μάλι. Κάτι που υποτίθεται ότι αποτέλεσε και την αφορμή της γαλλικής στρατιωτικής επέμβασης. Άρα, για τη Γαλλία η αντιμετώπιση των ισλαμιστών που δρουν και εφορμούν από τα βόρεια του Μάλι δεν αποτελεί μόνο τη φαινομενική αιτία αυτής της επέμβασης. Έχει και την παράμετρο να προλάβει μια εξέλιξη που προοπτικά δείχνει να λειτουργεί σε βάρος της!
Τα τελευταία χρόνια η Γαλλία έχει βέβαια ένα ιστορικό παρεμβάσεων στη γαλλόφωνη Αφρική, αλλά σε περιοχές και σε ζητήματα περιφερειακής σημασίας. Σήμερα ωστόσο φαίνεται ότι επιχειρεί μια υπέρβαση. Κατά συνέπεια, ο σκεπτικισμός που προβάλλεται μέσα από δηλώσεις αξιωματούχων της (για το αν το εγχείρημα αυτό θα πρέπει να αποτελεί μια γαλλική ευθύνη ή θα πρέπει μέρος της να αναληφθεί από την ΕΕ) αντανακλά όχι μόνο υπαρκτές αδυναμίες αλλά και ρεαλιστικούς φόβους για το μετά. Η επιλογή βοήθειας από το ΝΑΤΟ (αν είναι επιλογή πλέον) αποτελεί δεύτερη επιλογή!
Σωστά, λοιπόν, οι Γάλλοι αρχίζουν να αισθάνονται πως το Μάλι θα έπρεπε να είναι διαφορετικό και να θεωρούν πως οι υπόλοιποι στην ΕΕ δεν επωμίζονται το βάρος που τους αναλογεί: «Για την ώρα, η χώρα μας είναι μόνη στο μέτωπο» δηλώνει απογοητευμένος ο ηγέτης της συντηρητικής αντιπολίτευσης, Ζαν-Φρανσουά Κοπέ, στον Economist. Ενώ ο πρώην γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπερνάρ Κουσνέρ, μιλώντας σε βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο, τονίζει: «Ο βρετανικός λαός για μια τέτοια αποστολή είναι ο πιο στενός μας φίλος. Τους χρειαζόμαστε. Για την ώρα είμαστε μόνοι μας. Σας εκλιπαρώ, μην αφήνετε τη Γαλλία μόνη. Αυτή είναι μια κοινή αποστολή, αυτή είναι μια κοινή απειλή, είμαστε όλοι κατά του εξτρεμισμού»! Στην πραγματικότητα η επίκληση του Κουσνέρ αφορά την περίφημη αγγλο-γαλλική αμυντική συνεργασία που όμως από τους Βρετανούς φαίνεται να προσεγγίζεται με τελείως διαφορετική στόχευση και πάντως έξω από τα στενά πλαίσια της ΕΕ! Το ότι η Βρετανία δεν φαίνεται πολύ πρόθυμη να συμμετάσχει έχει σχέση τόσο με τον «σκεπτικισμό» της για τις διεργασίες στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και με την αξιολόγηση της επιρροής της στη γεωπολιτική αξιοπιστία της ΕΕ.
Όσο για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, η απροθυμία τους να εμπλακούν με τον τρόπο που το ζητά η Γαλλία δεν σημαίνει πως δεν θέλουν καμία εμπλοκή. Οι Γερμανοί συμφώνησαν να παράσχουν ανθρωπιστική βοήθεια και να εκπαιδεύσουν Γάλλους των ειδικών δυνάμεων, αλλά μέχρις εκεί. Επίσης, την πρόθεση της ΕΕ να φιλοξενήσει μια διεθνή διάσκεψη για το Μάλι στις 5 Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες ανακοίνωσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής Κάθριν Άστον. Η διάσκεψη θα οργανωθεί από κοινού με κράτη-μέλη της Αφρικανικής Ένωσης και τα Ηνωμένα Έθνη.
Το ότι παίζεται και θα παιχθεί ένα πολύ βρόμικο παιχνίδι στο Μάλι και συγχρόνως πολύ επικίνδυνο είναι γεγονός. Είναι βέβαιο πως η σύγκρουση αυτή θα κλιμακωθεί και θα επεκταθεί και στις γειτονικές χώρες. Και αυτό ξεκίνησε ήδη με την «εκτέλεση» ομήρων εργαζομένων σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στην Αλγερία και έπειτα από αιφνιδιαστική επιχείρηση του αλγερινού στρατού. Η κατάσταση παραμένει συγκεχυμένη, με τις αλγερινές αρχές να μη δίνουν ακριβή στοιχεία, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια δυτικών κυβερνήσεων, που δεν είχαν ενημερωθεί προηγουμένως.
Είναι βέβαιο πως και εδώ οι «διασυνοριακές δραστηριότητες» (με τους διάφορους οπλαρχηγούς, τις φυλές, την «Αλ Κάιντα» και άλλες «ισλαμικές ομάδες») θα δημιουργήσουν τις απαραίτητες «συνθήκες» που να δικαιολογούν μια επέμβαση του ΝΑΤΟ την κατάλληλη στιγμή! Πολύ χαρακτηριστικά, ο πρώην γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν είπε ότι οι εξελίξεις σε Μάλι και Αλγερία παραπέμπουν σε «παράπλευρη απώλεια» των όσων προηγήθηκαν στη Λιβύη! Ο όρος είναι νατοϊκός και τον θυμόμαστε πολύ καλά από την περίπτωση των βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία
Χ.Β.
1. Το Μάλι είναι ένα ακόμη «κράτος» της Δυτικής Αφρικής με τα γνωστά «ευθύγραμμα αποικιοκρατικά σύνορα». Επί αποικιοκρατίας ονομαζόταν Γαλλικό Σουδάν. Απέκτησε «ανεξαρτησία» από τη Γαλλία στις 22 Σεπτεμβρίου 1960. Η έκταση της χώρας είναι 1.240.000 τ.χλμ., έχει πληθυσμό 12.666.987 (με βάση τις εκτιμήσεις του 2009) και πρωτεύουσά του είναι το Μπαμάκο. Συνορεύει ΒΑ με την Αλγερία, Α με τον Νίγηρα, Ν με Μπουρκίνα Φάσο, Γκάνα και Γουινέα και Δ με τη Σενεγάλη και τη Μαυριτανία. Το βόρειο 1/3 της χώρας πέφτει στην έρημο της Σαχάρας. Η χώρα είναι κυρίως αγροτική, αλλά με πάρα πολύ πλούσιο υπέδαφος και φυσικούς πόρους. Πρόεδρος της χώρας είναι ο Ντιονκουντά Τραουρέ (υπηρεσιακός), έπειτα από το πραξικόπημα του 2012.
2. Οι Τουαρέγκ είναι μια νομαδική φυλή στη Βόρεια και Δυτική Αφρική. Κυρίαρχοι του εμπορίου στην έρημο, όταν αυτό υπήρχε. Η ζωή τους άλλαξε δραματικά μετά από χιλιάδες χρόνια όταν σύνορα επιβλήθηκαν και το εμπόριο βρήκε θαλάσσιες διαδρομές. Η προσπάθεια επιβίωσής τους συχνά συνδέθηκε με εξεγέρσεις. Στον Νίγηρα, σήμερα στο Μάλι και είχαν εμπλοκή και στον πόλεμο της Λιβύης.
