του Τάσου Σαπουνά
Οι πληροφορίες που «αποκάλυψε» την προπερασμένη Δευτέρα 21 του Οκτώβρη η παρισινή Le Monde όσον αφορά την παρακολούθηση από την NSA (Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας) των ΗΠΑ της γαλλικής διπλωματικής αντιπροσωπείας στα Ηνωμένα Έθνη και στην Ουάσιγκτον αποδείχτηκαν η θρυαλλίδα για να ανοίξει ένας γύρος αντιπαράθεσης μεταξύ ευρωπαίων και αμερικανών για το εν λόγω ζήτημα εν μέσω πια πολλαπλασιασμού των «αποκαλύψεων». Πρόσφατα είχαμε και τη διατάραξη των σχέσων ΗΠΑ- Βραζιλίας με αφορμή την «αποκάλυψη» ότι η NSA παρακολουθούσε το κινητό και το email της προέδρου της χώρας. Που έδωσε τη δυνατότητα στην πρόεδρο Ντίλμα Ρούσεφ να εξαγγείλει τη δημιουργία εθνικού συστήματος προστασίας για τις επικοινωνίες της χώρας.Τα γεγονότα
Η Le Monde επίσης, για να γυρίσουμε στην Ευρώπη, στις «αποκαλύψεις» της που αντλούνται από το υπόμνημα που ...υπέκλεψε από την NSA ο πρώην πράκτορας της CIA, Έντουαρντ Σνόουντεν, αναφέρει πληροφορίες για 70,3 εκατομμύρια παρακολουθήσεις-υποκλοπές στις επικοινωνίες γάλλων πολιτών σε ένα διάστημα 30 ημερών. Τη σκυτάλη στη συνέχεια πήρε το Die Spiegel που κατηγόρησε ευθέως τον Ομπάμα ότι ήταν σε γνώση του η παρακολούθηση της Α. Μέρκελ από την NSA των ΗΠΑ. Ενώ ζήτησε ευθύνες από την αμερικανική κυβέρνηση που παρακολουθεί καθημερινά εκατοντάδες εκατομμύρια επικοινωνίες σε όλη την επικράτεια μιας «φίλης και συμμάχου» χώρας. Η …αγγλική Guardian, ρίχνοντας και αυτή με τη σειρά της λάδι στη φωτιά, και επικαλούμενη και αυτη στοιχεία που έδωσε ο Έντουαρντ Σνόουντεν, αναφέρεται σε υπόμνημα του 2006 σύμφωνα με το οποίο η NSA παρακολουθούσε τις τηλεφωνικές συνομιλίες 35 ηγετών. Φυσικά όλες οι «αποκαλύψεις» αναφέρουν και εκτεταμένες επιχειρήσεις βιομηχανικής κατασκοπίας υπέρ των αμερικανικών επιχειρήσεων. Ακολούθησαν το ιταλικό περιοδικό «L’ Espresso» και η ισπανική «El Pais». Η τελευταία πρόσθεσε την Ισπανία στον κατάλογο των εκκταομυρίων υποκλοπών της αμερικανικής NSA, ενώ η «L’ Espresso» είχε άρωμα... Βρεττανίας: «αποκάλυψε» ότι η GCHQ η ομόλογη της NSA βρεττανική υπηρεσία (η οποία βρίσκονταν σε αγαστή συνεργασία με την NSA) επιδίδονταν συστηματικά όχι μόνο σε παρακολουθήσεις πολιτών και πολιτικών αλλά και σε βιομηχανική κατασκοπία σε βάρος ιταλικών επιχειρήσεων.
«Έτοιμες από καιρό»
Σαν έτοιμες λοιπόν από καιρό «υποδέχτηκαν» οι καγκελαρίες της ηπειρωτικής Ευρώπης αυτές τις «αποκαλύψεις» των παρακολουθήσεων της (NSA) των ΗΠΑ και των ...αγγλοσαξόνων. Οι ευρωπαίοι με επικεφαλής τη Γερμανία και τη Γαλλία άνοιξαν με αφορμή τις παρακολουθήσεις τα ζητήματα σχέσεων και συμμαχικών συμπεριφορών απέναντι στις ΗΠΑ. Μάλιστα η πρώτη μέρα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής αφιερώθηκε στο ζήτημα αυτό όπου ομόφωνα (και αυτό έχει τη σημασία του για το κλίμα που επιχειρούν να διαμορφώσουν ο γερμανικός και ο γαλλικός ιμπεριαλισμός) εκδόθηκε ψήφισμα (με την ανοχή προφανώς της Αγγλίας που νιώθει στριμωγμένη) από τους «28». Σ’ αυτό ζητούνται εξηγήσεις για τις παρακολουθήσεις αλλά τίθεται και η ανάγκη μιας συμφωνίας που να διευκρινίζει τις αμοιβαίες σχέσεις των δύο πλευρών όσον αφορά τη «συλλογή πληροφοριών» (sic!). Να σημειώσουμε πως άσχετα εάν ήταν ή όχι τυχαίο, πάντως αποδείχτηκε αξιοποιήσιμο πως η ατζέντα αυτής της Συνόδου περιελάμβανε και την ψηφιακή οικονομία.
Βέβαια αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι πως οι λόγοι των «αποκαλύψεων» αυτών οι οποίες προήλθαν από την ευρωπαϊκή πλευρά έχουν να κάνουν με τα σοβαρά ζητήματα που απασχολούν όλες τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και των δύο πλευρών του Ατλαντικού, και όχι μόνο αυτές. Και φυσικά συνιστά μέγιστη υποκρισία όλων των πλευρών να ...πέφτουν από τα σύνεφα για κάτι που αποτελεί εγγενές στοιχείο του καπιταλιστικού–ιμπεριαλιστικού συστήματος και των αντιθέσεων/ανταγωνισμών που το διέπουν. Γι αυτό και δεν θα κουράσουμε τους αναγνώστες μας για τα αυτονόητα. Απλά θα θέλαμε να υπογραμίσουμε πως αυτές αποτελούν ισχυρές ενδείξεις, και θα εξηγηθεί παρακάτω γιατί, πως για τους λαούς ξημερώνουν ακόμα πιο άσχημες μέρες.
Οι αιτίες πίσω από τις αφορμές
Αυτό που πρέπει να αναζητηθεί είναι η όσο γίνεται πιο συγκεκριμένη «ένταξη» των επεισοδίων αυτών στην τωρινή συγκυρία. Πρέπει να θυμίσουμε πως οι πρώτες «αποκαλύψεις» αυτού του χαρακτήρα είχαν γίνει το περασμένο καλοκαίρι πάλι από το «Die Spiegel» και την «Guardian» και το θέμα είχε μείνει σε κάποια όρια. Τότε κάποια δημοσιεύματα –και στον ελληνικό τύπο- αναφερόμενα στον χωροχρόνο των αποκαλύψεων, και μιλώντας κύρια για τη γερμανική πλευρά, συνέδεαν αυτή τη διαδικασία των «αποκαλύψεων» με την υπό διαπραγμάτευση συμφωνία για τη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών. Μιας ζώνης που δικαίως ονομάστηκε οικονομικό ΝΑΤΟ μιας και αφορά συναλλαγές ύψους 500 με 600 δις δολλαρίων και η οποία γι αυτόν ακριβώς το λόγο (δηλαδή θα αποτελέσει μια στρατηγική συμφωνία σε οικονομικό επίπεδο) θα πάρει πολύ καιρό για να διευκρινιστεί το μέχρι που και αν μπορεί να προχωρήσει. Τότε θεωρήθηκε πως το Spiegel εξέφραζε τις ανησυχίες που –εν μέσω προεκλογικής περιόδου- δεν μπορούσαν να εκφραστούν από τα επίσημα χείλη της γερμανικής αστικής τάξης. Ανησυχίες τόσο όσον αφορά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των αμερικανών έναντι των ευρωπαίων, με πρώτο το ότι αποτελούν μια ενιαία χώρα, και άρα θα μπρούσαν –όπως το έχουν κάνει όχι μια και δύο φορές- να χρησιμοποιήσουν τις ενδοευρωπαϊκές αντιθέσεις για την προώθηση της κυριαρχίας τους στον ευρωπαικό χώρο. Επίσης –ο γερμανικός ιμπεριαλισμός- είχε υπόψην του και κάποια δείγματα ανταλλαγμάτων που θα μπορούσαν να δωθούν από τις ΗΠΑ σε Γαλλία (εξαίρεση της κινηματογραφικής τους βιομηχανίας από τη συμφωνία, κάποια ευνοϊκή ρύθμιση για τα αγροτικά προϊόντα της) και Αγγλία (αποδοχής από την πλευρά των ΗΠΑ ειδικών διατάξεων που ζητεί ως παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κέντρο). Προκειμένου να προωθηθεί η συμφωνία και να στριμωχθεί ο κύριος ευρωπαίος ανταγωνιστής των ΗΠΑ, η Γερμανία. Εμείς χωρίς να απαξιώνουμε τις παραπάνω αναλύσεις θεωρούμε πως και αυτές πρέπει να ενταχθούν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ώστε να μπορεί να ερμηνευθεί αυτή η με οποιαδήποτε αφορμή όξυνση της έντασης μεταξύ υποτίθεται σύμμαχων χωρών.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε το 2008 και ακόμα καλά κραττεί, «συναντήθηκε» στο ξεδίπλωμά της με τη διαπάλη ξαναμοιράσματος του κόσμου από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Αυτές οι δύο διαδικασίες βρίσκονται πια σε αξεδιάλυτη σύμπλεξη και αυτό «σπρώχνει», οδηγεί σε έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων. Πόλεμο κεφαλαίων και ιμπεριαλιστών που αφορά ...τα πάντα. Από τα νομίσματα και τα επιτόκια, και το ποια κεφάλαια θα απαξιωθούν. Τη σύγκρουση για την κατάληψη και τον έλεγχο πηγών ενέργειας και δρόμων μεταφοράς τους. Τον έλεγχο και την απόσπαση από τον/τους αντίπαλο/αντιπάλους περιοχών που προμηθεύουν πρώτες ύλες. Την ανταγωνιστική κούρσα στο πεδίο των νέων τεχνολογιών (έξυπνα υλικά, βιοτεχνολογία και νανοτεχνολογία, διάστημα) που προυποθέτει ολοένα και ανώτερες συγκροτήσεις στα πεδία της έρευνας, απαιτεί κεφάλαια, και μπορεί όσο και εάν προχωρά να ανεβάζει τους πόντους του καθένα στο οικονομικό αλλά και στο στρατιωτικό-στρατηγικό πεδίο. Μια διαπάλη ιμπεριαλιστικών κεφαλαίων και χωρών που παίρνει όλο και περισσότερο όλο και πιο συχνά πολιτικο-στρατιωτικές μορφές και περιεχόμενο. Και μάλιστα σε μια κατάσταση όπου οι στρατηγικές συμμαχίες μπορεί να αναζητούνται εναγωνίως αλλά δεν έχουν φτιαχτεί και όπως φαίνεται να πρέπει να διανυθεί δρόμος ως προς αυτό, πράγμα που περιπλέκει τα ζητήματα για τον κάθε ιμπεριαλιστή.
«Ειδικότερα» νομίζουμε πως οι «αποκαλύψεις» εντάσσονται στην ανάγκη των ιμπεριαλιστών της ηπειρωτικής Ευρώπης να ξαναθέσουν προς τις ΗΠΑ το ζήτημα των ρόλων και της θέσης τους και να υπογραμμίσουν προς εκείνη την πλευρά πως δεν μπορεί να τους αντιμετωπίζει σαν απλούς αξιωματικούς, αλλά και να τεθούν από την πλευρά τους τα όρια της παρέμβασης του αμερικανικού παράγοντα στον ευρωπαϊκό χώρο. Φυσικά θα αντέτεινε κανείς πως σε αυτή τη φάση και μετά την εκλογή Ομπάμα, ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός φαίνονταν να αφήνει πίσω τις μονομερείς ενέργειες και την λογική-πρακτική των «προθύμων» και να μπαίνει «στον κόπο» να συννενοηθεί με τον άλλο πυλώνα του «δυτικού ελεύθερου κόσμου» την ΕΕ, δηλαδή τους γερμανογάλλους. Ωστόσο το τελευταίο διάστημα είχαμε μια απ’ ευθείας συννενόηση ΗΠΑ-Ρωσίας στο συριακό ζήτημα που «άδειασε» το Παρίσι, το οποίο είχε και έχει επενδύσει διάφορες προσδοκίες στο πεδίο αυτό. Από την άλλη, υπάρχει μια συνεχώς κλιμακούμενη πίεση, μέσω του ΔΝΤ αλλά όχι μόνο, των ΗΠΑ, για την «ανάληψη» για να το πούμε ...κόσμια, μεγαλύτερου μέρους της κρίσης από την ΕΕ και ειδικότερα από την Γερμανία. Όλα αυτά μαζί με τα σοβαρά ζητήματα που άπτονται των οικονομικών και εμπορικών συναλλαγών και στα οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως, συσσωρεύτηκαν και βρήκαν την ευκαιρία να εκφραστούν μέσω των «αποκαλύψεων»; Νομίζουμε πως αποτελεί μια ερμηνεία που δεν μπορεί να προσπεραστεί εύκολα.
Η εσωτερική διάσταση
Από κει και πέρα, δεν γίνεται να μην επισημάνουμε και την ενδοαστική κόντρα στο εσωτερικό των ΗΠΑ, που αφορά αυτό που συνοπτικά έχουμε αναφέρει σαν δίλλημα μεταξύ κυριαρχίας ή ηγεμονίας. Η οποία έχει ήδη παράξει τη σοβαρή διαμάχη Ομπάμα και ρεπουμπλικάνων για τον προϋπολογισμό. Σε μια φάση μάλιστα που η πλευρά της «κυριαρχίας» που εκπροσωπείται –ας πούμε περισσότερο- από το ρεπουμπλικάνικο κόμμα, είναι σφόδρα δυσαρεστημένη με την αμερικανική αναδίπλωση στο συριακό ζήτημα που επέτρεψε και την αναβάθμιση της ρώσικης παρουσίας στα παγκόσμια πράγματα. Αντικειμενικά λοιπόν, η έκθεση του Ομπάμα στα μάτια των άλλων δυτικών ηγετών, υποσκάπτει τον ίδιο και την πολιτική υπεροχή στο εσωτερικό των ΗΠΑ, δίνοντας την ευκαιρία στην άλλη πλευρά να μετατοπίσει προς όφελός της τον συσχετισμό δυνάμεων. Γι αυτό δεν είναι τυχαίο που Ρεπουμπλικάνος αξιωματούχος, την ίδια στιγμή που οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Γερμανία και τη Γαλλία με αφορμή τις αποκαλύψεις δεν βρίσκονται και στην καλύτερη κατάσταση, χρεώνει στον Ομπάμα υποχωρητικότητα και αμυντισμό στον Ομπάμα. Και όχι μόνο αυτό αλλά βρίσκει την ευκαιρία να αναφέρει και τα εξής υπερασπιζόμενος τις παρακολουθήσεις της NSA: «Η πραγματικότητα είναι πως η NSA έχει σώσει χιλιάδες ζωές, όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά επίσης στη Γαλλία και στη Γερμανία και σε όλη την Ευρώπη. Οι Γάλλοι είναι από αυτούς που φωνάζουν, το γεγονός όμως είναι ότι έχουν κάνει επιχειρήσεις κατασκοπίας εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, τόσο της κυβέρνησής τους όσο και της βιομηχανίας τους. Όσο για τη Γερμανία, εκεί άρχισε η συνομωσία του Αμβούργου, που οδήγησε στην 11η Σπετεμβρίου. Είχαν συνδιαλλαγές με το Ιράν και το Ιράκ, με τη Βόρεια Κορέα. Δεν τους κατασκοπεύουμε για πλάκα...». Ουσιαστικά δηλαδή δυναμιτίζει παραπέρα το άσχημο κλίμα μεταξή ΗΠΑ και Ευρωπαίων και κάνει δυσκολότερη την επαναπροσσέγισή τους.
Αντί επιλόγου
Το επόμενο διάστημα θα αποκαλύψει (χωρίς εισαγωγικά αυτή τη φορά) αρκετά από αυτά που αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να γνωρίζουμε θα δώσει απαντήσεις στις σημερινές γκρίζες ζώνες. Ωστόσο δεν θα αλλάξει την επισήμανση που και λίγες παραγράφους πριν κάναμε: ότι αυτές οι εξελίξεις δεν είναι καλά για τους λαούς προμηνύματα...
