Η διπλωματία και τα ιμπεριαλιστικά παιχνίδια με πρόσχημα το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Είναι φανερό πως το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονη κινητικότητα σε διπλωματικό επίπεδο με επίκεντρο το Ιράν και το πυρηνικό του πρόγραμμα. Μάλιστα, αν πιστέψουμε τα διεθνή ΜΜΕ, η συμφωνία θα ήταν γεγονός το προηγούμενο Σαββατοκύριακο αν η «όψιμη» αντίδραση της Γαλλίας δεν την μπλοκάριζε! Χαρακτηριστικά, το τηλεγράφημα του επίσημου ιρανικού πρακτορείου ειδήσεων IRNA ανέφερε τον γάλλο υπουργό Εξωτερικών ως μοναδικό υπεύθυνο για τη μη επίτευξη συμφωνίας.
Στο όλο «θετικό» κλίμα συνέβαλε και η ξαφνική αναβάθμιση του επιπέδου των διαπραγματεύσεων σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών όταν την περασμένη Παρασκευή άρχισαν να καταφτάνουν στη Γενεύη οι υπουργοί Εξωτερικών με πρώτο τον αμερικανό Τζον Κέρι. Πάντως, μια μέρα πριν ο υφυπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Ριάμπκοφ, που είναι επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας στη Γενεύη, με δηλώσεις του στο πρακτορείο Ria Novosti το είχε προαγγείλει. «Υπάρχουν πολλά προβλήματα που αφορούν τα συμφέροντα πολλών χωρών. Για το λόγο αυτό αναβαθμίζονται (οι διαπραγματεύσεις) σε επίπεδο υπουργών».
Η εσπευσμένη άφιξη λοιπόν την περασμένη Παρασκευή στη Γενεύη πολλών υπουργών Εξωτερικών είχε αφήσει να φανεί ότι επίκειται η επίτευξη μιας συμφωνίας, ωστόσο οι απαιτήσεις για «περαιτέρω διευκρινίσεις επί ορισμένων θεμάτων» που προέβαλε ο γάλλος ΥΠΕΞ, Φαμπιούς εμπόδισαν να υπάρξει μια τέτοια κατάληξη.
Έτσι οι συνομιλίες των 5+1 (δηλαδή τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ συν τη Γερμανία) και της ιρανικής αντιπροσωπείας στις 7-9 Νοέμβρη δεν είχε κάποια κατάληξη,αλλά συμφώνησαν να επαναλάβουν τις διαπραγματεύσεις στις 20 του Νοέμβρη. Αυτός θα είναι ο τρίτος γύρος διαπραγματεύσεων μέσα σε έξι μόλις βδομάδες. Ο πρώτος είχε διεξαχθεί στα μέσα Οκτωβρίου, επίσης στη Γενεύη, και ο οποίος το μόνο που έκανε ήταν να επιβεβαιώσει τη θέληση των μερών να συνεχίσουν τις συνομιλίες στις αρχές του Νοέμβρη.
Ωστόσο η έντονη διπλωματική κινητικότητα με επίκεντρο το Ιράν δείχνει να ξεκινά αμέσως μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Χασάν Ροχανί τον περασμένο Ιούνιο. Ο μετριοπαθής κληρικός -που ήταν πρώην διαπραγματευτής για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν- από την αρχή της νέας θητείας του, που ο ίδιος τη χαρακτήρισε ως «μια νίκη της μετριοπάθειας έναντι του εξτρεμισμού», ανοίγει το ζήτημα μιας συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν και σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μάλιστα, κατά την επίσκεψή του στον ΟΗΕ το Σεπτέμβριο και σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ουάσινγκτον Ποστ», διατύπωσε για πρώτη φορά ότι επιθυμεί η χώρα του να καταλήξει σε συμφωνία με τις παγκόσμιες δυνάμεις όσον αφορά το πυρηνικό της πρόγραμμα μέσα σε διάστημα τριών με έξι μηνών.
Σήμερα λοιπόν οι εξελίξεις δείχνουν να ακολουθούν μια «ομαλή» διπλωματική διαδρομή! Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα προχώρησε πιο πέρα δηλώνοντας πως: «Η διεθνής κοινότητα θα μπορούσε να εξετάσει τη χαλάρωση των κυρώσεων κατά του Ιράν στα πρώτα στάδια των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης». Στο ίδιο μήκος κύματος ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ουίλιαμ Χέιγκ δήλωνε στο BBC από τη Γενεύη πως «μια συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα» είναι στο τραπέζι και μπορεί να επιτευχθεί τις προσεχείς εβδομάδες», προειδοποιώντας ταυτόχρονα ότι μια πιθανή συμφωνία «δεν θα ικανοποιούσε όλο τον κόσμο», αναφερόμενος σαφώς στο Ισραήλ.
Η εξέλιξη αυτή, που αναμένεται η συνέχειά της σε λίγες μέρες, ανέδειξε και ένα κάποιο στρίμωγμα της Ρωσίας (μικρό ή μεγάλο θα φανεί γρήγορα) και σε πλήρη αντιδιαστολή με την αναλόγου μεγέθους συμφωνία για τη Συρία το προηγούμενο διάστημα. Αναδείχθηκε μια μεταστροφή στάσης της Ρωσίας την τελευταία στιγμή, δηλωτικό ότι έτρεξε πίσω από πρωτοβουλίες άλλων. Η δήλωση του Σεργκέι Λαβρόφ ότι «Χρειάζεται πολιτική βούληση για τα πυρηνικά του Ιράν» αντανακλά την αμηχανία της ρωσικής πλευράς στην ταχύτητα των εξελίξεων στη φάση αυτή. Λες και πρόκειται για κάποιο τεχνικό ζήτημα!
Πάντως τις σχετικές δηλώσεις από μεριάς Ρωσίας γι’ αυτές τις επαφές που έγιναν και θα συνεχιστούν στις 20 του Νοέμβρη ανέλαβε να τις κάνει ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου, Αλεξάντερ Λουκασέβιτς. Δηλώσεις του κινούνται σε θετικότερο μήκος κύματος σε σχέση με εκείνες του υφυπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Ριάμπκοφ. Ο Ριάμπκοφ, ως ο βασικός διαπραγματευτής της Ρωσίας για το θέμα του Ιράν στη Γενεύη, είχε δηλώσει ότι «οι δύο πλευρές βρίσκονται ακόμη πολύ μακριά και δεν υπάρχει καμία εγγύηση περαιτέρω προόδου προς την άρση του αδιεξόδου».
Το γεγονός ότι σήμερα πολλοί ιμπεριαλιστές, και ιδιαίτερα οι Αμερικάνοι, μιλούν με θερμά λόγια για τη δυνατότητα επίτευξης συμφωνίας, προδικάζει μια εξέλιξη σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση: δηλαδή στην παραπέρα όξυνση των ανταγωνισμών. Δεν είναι μόνο ότι οι ιμπεριαλιστές δεν εννοούν το ίδιο πράγμα όταν μιλούν για επίτευξη συμφωνίας, που έτσι κι αλλιώς σαν κείμενο, εάν και εφόσον υπάρξει, θα είναι ανοικτό σε πολλές ερμηνείες και προσεγγίσεις. Είναι το γεγονός πως από την άποψη στρατηγικών συσχετισμών είναι ένα ανοικτό ζήτημα και αφορά ολόκληρη την περιοχή.
Και, όπως παρατηρείται , ακόμη και αν υπάρξει συμφωνία, αυτή δεν πρέπει να ερμηνευτεί μόνο σαν
κέρδισμα χρόνου για κάποιες πλευρές (που γενικά ισχύει και αυτό) αλλά ως μια δραστική τροποποίηση των σταθερών στις οποίες στηρίζονται οι σημερινοί συσχετισμοί. Ένα γενικότερο «ανακάτεμα της τράπουλας στη σημερινή φάση» για την περιοχή όπου παραμένουν πολλά ζητήματα ανοιχτά και σε εκκρεμότητα και με πολλούς παίκτες (ιμπεριαλιστές) να μπαίνουν στο παιχνίδι έστω και ετεροχρονισμένα.
Και ενώ η συγκρατημένη έως και αμήχανη στάση της Ρωσίας μπορεί να εξηγηθεί, από την άλλη η στάση της Γαλλίας γεννά κάποια ερωτηματικά. Το να λέει ο υπουργός Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς
ότι δεν υπάρχει «καμιά βεβαιότητα σε αυτό το στάδιο» για την επίτευξη μιας συμφωνίας, παραπέμπει σε μια στάση που δείχνει συνολικότερη διάσταση με την πρόταση συμφωνίας για την οποία εργάζονται εντατικά εδώ και πολλούς μήνες οι Αμερικανοί. Κάποιες διπλωματικές προσεγγίσεις την ερμηνεύουν ως μια προσπάθεια των γάλλων ιμπεριαλιστών να μπουν στις διαπραγματεύσεις με «τσαμπουκά» σε μια απόπειρα αναβάθμισης του διεθνούς ρόλου τους. Και βέβαια εξακολουθούν να είναι «χολωμένοι» με το άδειασμά τους και τη συμφωνία Ρωσίας–ΗΠΑ για τη Συρία, πριν από λίγο καιρό. Ο Φαμπιούς επίσης, ως επιπλέον δικαιολογία, υπογράμμισε την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι «ανησυχίες» του Ισραήλ για τα θέματα ασφάλειας.
Το Ισραήλ και ειδικότερα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου αντιδρούν εντονότατα σε όποια συμφωνία, σε αυτή τη φάση, με το Ιράν. Δήλωσε ότι η χώρα του θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να πείσει τη διεθνή κοινότητα να αποτρέψει τη συμφωνία και πριν από την επανάληψη των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη στις 20 Νοεμβρίου, γιατί, «σύμφωνα με όλη την πληροφόρηση που φθάνει στο Ισραήλ, η συμφωνία που συζητείται είναι ΄΄κακή και επικίνδυνη΄΄». Γενικότερα καταγγέλλει τις ΗΠΑ και τον Ομπάμα για βιασύνες και κακούς υπολογισμούς, παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις του Κέρι ότι: «Ο πρόεδρος Ομπάμα είναι έτοιμος να υπογράψει μια συμφωνία που θα εγγυάται την ασφάλεια των συμμάχων μας στην περιοχή. Θα συνεχίσουμε, όπως κάναμε μέχρι τώρα, να τους υπερασπιζόμαστε απέναντι σε κάθε εξωτερική απειλή», υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα ότι «θα υπάρξει μια καλή συμφωνία ή δεν θα υπάρξει συμφωνία».
Ωστόσο, η στάση του Ισραήλ στο συγκεκριμένο ζήτημα ανάγεται (ακόμα και από αξιωματούχους του Ισραήλ όπως ο Τζιόρα Έιλαντ, ειδικός σε θέματα εθνικής ασφαλείας) στην από χρόνια αντιπαράθεση της κυβέρνησης Νετανιάχου με την πολιτική Ομπάμα σε μια σειρά ζητήματα που αφορούν την περιοχή και ιδιαίτερα το Παλαιστινιακό. Είναι γεγονός ωστόσο πως η όποια διεύρυνση των δυνατοτήτων επιλογών των ΗΠΑ στην περιοχή είναι αναπόφευκτο να μειώνει προοπτικά το σημερινό ρόλο του Ισραήλ. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός (όπως και κάθε ιμπεριαλιστής) στην προσπάθεια να ενισχύσει τον έλεγχό του δεν αποκλείει τέτοιες πρωτοβουλίες, ακόμα και αν διακυβεύονται κεκτημένα «φίλων».
Γεγονός είναι πως και αυτές οι συνομιλίες, άσχετα με την κατάληξή τους, όχι μόνο δεν θα κλείσουν το ζήτημα αλλά θα διευρύνουν και άλλο το πεδίο των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιπαραθέσεων!
Χ.Β.