Στέλιος Αγκούτογλου
προδημοσίευση από την έντυπη Προλεταριακή Σημαία
Τις τελευταίες δέκα ημέρες δεν σήκωνε κανείς το τηλέφωνο στο σπίτι και ανησύχησα για την υγεία του. Επικοινωνούσα συχνά πυκνά, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, γιατί η υγεία του, από ότι ο ίδιος μου έλεγε , δεν πήγαινε καλά και η κατάσταση επιδεινώνονταν συνεχώς. Το όνειρο για ένα νέο ταξίδι στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη στο σπίτι, του, όχι μόνο φίλου του και συντρόφου, αλλά πλέον αδελφού, γινόταν όλο και πιο δύσκολο.
Αδελφό με αποκαλούσε ο Κοστάντσο και έτσι τον ένοιωθα και εγώ από τότε που τον γνώρισα στην Ιταλία, εδώ και δεκαπέντε χρόνια περίπου, σένα από τα κάμπινγκ που διοργάνωνε το Campo Antimperialista στην Ασίζη.
Όλοι θα τον θυμόμαστε από τις τόσες φορές που επισκέφτηκε την χώρα μας και ιδιαίτερα από τις εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκη-Αντίσταση 2003 και το κάμπινγκ στην Επανομή που διοργανώθηκαν ενόψει της συνόδου κορυφής της Ε.Ε. η οποία θα πραγματοποιούνταν τότε στην Χαλκιδική.
Η τελευταία δεκαπενταετία της ζωής του Κοστάντσο χαρακτηρίζεται, θα μπορούσα να πω, από ένα καταστάλαγμα της πολιτικής του σκέψης, πολιτική σκέψη που τον οδήγησε και σε μια «καλύτερη διατύπωση» όπως ο ίδιος μου δήλωνε, για το σύνολο της σκέψης του. Είτε επρόκειτο για φιλοσοφία και φιλοσοφικά ζητήματα, τα οποία βέβαια ήταν και τα πλέον οικεία και βατά ζητήματα για τον φιλόσοφο Κοστάντσο Πρέβε, ο οποίος όμως έσπευδε να διευκρινίζει πάντα, όταν τον αποκαλούσαν στα διάφορα συνέδρια και στις φιλοσοφικές συνεδρίες ως πανεπιστημιακό καθηγητή φιλοσοφίας, ότι αυτός είναι ένας καθηγητής φιλοσοφίας σε λύκειο της πατρίδας του, στο Τορίνο.
Ασφαλώς πολύ εύκολα όλοι μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί το έκανε αυτό και δεν είναι τυχαίο ότι με την νεολαία είχε πάντα άριστη σχέση. Όπως δεν είναι τυχαίο ακόμα και όταν ζούσε και πολύ περισσότερο τώρα που μας άφησε, πολλοί νέοι μαθητές του και όχι μόνο αναφέρονται σε αυτόν με αγάπη και σεβασμό, με άπειρη εκτίμηση, για αυτά που τους έμαθε – δίδαξε όχι από καθ’ έδρας, αλλά από τη θέση του φίλου και του αγαπημένου προσώπου, του μαχητή των ιδεών και της πολιτικής ευθύτητας.
Απαραιτήτως όταν συχνά μιλούσαμε στο τηλέφωνο και όταν συναντιόμασταν, θα ρωτούσε λίγο πολύ για όλους και θα μου τόνιζε ότι δεν πρέπει να ξεχάσω να δώσω χαιρετίσματα στον Βασίλη Σαμαρά, στον Δημήτρη Παυλίδη και σε όλους τους συντρόφους του αντιμπεριαλιστικού αγώνα.
Ναι, το θέμα του αντιμπεριαλιστικού αγώνα ήταν κάτι το εξαιρετικά σημαντικό για τον Κοστάντσο στην σημερινή εποχή και σε αυτό διαφοροποιήθηκε έντονα από την διανόηση της χώρας του και όχι μόνο.
Ήταν αδιανόητο λοιπόν για τον Κοστάντσο να απογειώνονται τα πολεμικά αεροπλάνα από το Aβιάνο της Ιταλίας και να βομβαρδίζουν ανηλεώς την πρώην Γιουγκοσλαβία και η ιταλική παραδοσιακή αριστερά που ήταν και κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον ανεκδιήγητο Ντ’Αλέμα, καθώς και σχεδόν το σύνολο της διανόησης της Ιταλίας και όλης της Ευρώπης, αλλά και η Αριστερά ακόμα και αυτή η εξωκοινοβουλευτική σ’ ένα μεγάλο μέρος της, να συνάδει και να επικροτεί τους βομβαρδισμούς κρυπτόμενη πίσω από τις εθνικιστικές εξάρσεις του Μιλόσεβιτς.
Αυτό το πολιτικό στοιχείο του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα οδήγησε τον Κοστάντσο και στην συνεργασία με το Campo anti-imperialista. Και ήταν αυτό που έκανε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από μια συνεργασία σε μια κοινή υπόθεση, στην οποία όμως δόθηκε δίχως να λογαριάσει ότι μια τέτοια επιλογή θα τον έφερνε σε ρήξη ακόμα και με ανθρώπους που εκτιμούσε και θα τον οδηγούσε σε μια απομόνωση στον χώρο της διανόησης, χώρος μέσα στον οποίο πολλοί από αυτούς, όχι απλά συμβιβάστηκαν αλλά και ενσωματώθηκαν στο κυρίαρχο ιδεολογικό – πολιτικό ρεύμα του καπιταλιστικού συστήματος.
Ο Κοστάντσο όμως δεν είναι μόνο η τελευταία δεκαπενταετία. Γι έναν άνθρωπο που γνώριζε πολύ καλά τουλάχιστον έξι γλώσσες, τα ιταλικά και τα γαλλικά άπταιστα, τα αγγλικά και τα γερμανικά πολύ καλά, τα ισπανικά επίσης πολύ καλά, αν και δεν έπαυε να είναι σε όλα αυτά και πολύ μετριόφρων. Βέβαια, εγώ κάπου – κάπου μιλούσα μαζί του και τούρκικα και ανακάλυπτα πόσες λέξεις πολύ σημαντικές γνώριζε ακόμη και από αυτήν την γλώσσα. Όμως η γλωσσομάθεια του Κοστάντσο δεν ήταν τίποτα άλλο παρά εργαλεία για να επιδοθεί σε αυτό που ήταν το πάθος του, η βαθιά του γνώση, η φιλία του για την σοφία δηλαδή η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ.
Και σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ανήσυχο πνεύμα του Κοστάντσο, η συνεχής αναζήτηση για την προσέγγιση του αρίστου της κοινωνίας των ανθρώπων και της δέουσας απάντησης στα ζητήματα της ύπαρξης του όντος που με τόση σοφία έπλασε η φύση, είναι τα ζητήματα στα οποία η γραφίδα του Κοστάντσο (γραφομηχανή) μας αφήνει είκοσι και πλέον σημαντικά βιβλία φιλοσοφικού περιεχομένου κυρίως, μεταφρασμένα σε αρκετές γλώσσες και τα οποία αποτελούν πολύτιμη κληρονομιά κοντά στα τόσα και τόσα δοκίμια, άρθρα, επιφυλλίδες, συνεντεύξεις του κ.α.
Παρά τα σοβαρά προβλήματα υγείας που είχε (η αδυναμία κίνησης του παρουσιάστηκε το τελευταίο διάστημα) ο Κοστάντσο επισκέφτηκε αρκετές χώρες, το Παρίσι κατά πολύ, το Λονδίνο, το Βερολίνο, την Αθήνα και τόσες άλλες περιοχές. Σε όλους αυτούς τους τόπους δεν έπαψε να ακούει, να μαθαίνει, να διδάσκεται και να διδάσκει. Η πιο παρατεταμένη παρουσία του είναι στο Παρίσι, από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 όπου βρίσκεται εκεί και επηρεάζεται από τις θεωρίες του Αλτουσέρ και από τις θεωρίες του Ζαν-Πολ Σαρτρ και του Ροζέ Γκαροντί της εποχής εκείνης. Θα συνεχίσει… το φιλοσοφικό του ταξίδι το 1964 στο Βερολίνο όπου εκεί για ένα εξάμηνο θα σπουδάσει Freie Universitat, ενώ το 1965 θα βρεθεί στο πανεπιστήμιο της Αθήνας για ένα έτος εκεί οπού σπουδάζει την κλασσική ελληνική παιδεία και την σύγχρονη ελληνική ιστορία, συμμετέχοντας και γνωρίζοντας από κοντά τα «Ιουλιανά» της χώρας μας.
Η διπλωματική που έκανε στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών ήταν σχετική με το θέμα: «Ο Ελληνικός Διαφωτισμός και οι Ριζοσπαστικές και Επαναστατικές του Τάσεις. Εθνογέννηση του Σύγχρονου Ελληνικού Έθνους ανάμεσα στα 1700-1800. Το Πρόβλημα της Ασυνέχειας με την Κλασσική Ελλάδα και με το Βυζαντινό Ελληνισμό».
Το βιογραφικό σημείωμα του Κοστάντσο σε αυτόν τον τομέα είναι ατελείωτο και δεν μπορεί να είναι διαφορετικά, γιατί αυτός ο ανήσυχος, ο αεικίνητος, ο ρηξικέλευθος άνθρωπος, αυτός που έχει μια παιδεία απέραντη, είχε και μια κουλτούρα τέτοια που με εντυπωσίαζε. Ήταν σε θέση να ακούσει με προσοχή και τον πιο απλό άνθρωπο που θα γνώριζε, γιατί τελικά γοητευόταν από την Σωκρατική Σχολή δηλαδή το «Εν οίδα ότι ουδέν οίδα» και ας είδε πολλά και ας έγραψε πολλά και ας είπε πολλά και ας έκανε πολλά για την ανθρώπινη ύπαρξη.
ΚΑΛΟ ΚΑΤΕΥΟΔΙΟ ΑΔΕΛΦΕ ΚΟΣΤΑΝΤΣΟ.
