Παράνομη «νομιμότητα» και «νόμιμη» παρανομία

Η «νέα κατάσταση» που καθιέρωσε η εφαρμογή του μνημονίου φτώχειας και εξαθλίωσης για τον λαό περιέχει, σαν αναπόσπαστο στοιχείο, μια «νέα ποιότητα» στο επίπεδο της κρατικής καταστολής.
Χαρακτηριστικό της «νέας κατάστασης» η «υποδειγματική» αγριότητα των ΜΑΤ στην αντιμετώπιση των διαδηλώσεων και των απεργιών (με πιο πρόσφατο παράδειγμα την αιματηρή καταστολή της γενικής απεργίας στις 11 Μαΐου). Μήνυμα πυγμής για απαρέγκλιτη εφαρμογή των μνημονίων του ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ που στέλνει η κυβέρνηση στα ιμπεριαλιστικά αφεντικά της.
Το έδαφος επιβολής των αλλεπάλληλων μέτρων κοινωνικής βύθισης έχει λουστραριστεί με τα κατάλληλα υλικά: με παραληρήματα περί «διαφύλαξης της έννομης τάξης» ώστε να δικαιολογηθεί η κρατική τρομοκρατία, με ψαλμωδίες για πάταξη της εγκληματικότητας και των επεισοδίων για να εμφανιστεί η καταστολή ως δείγμα απονομής δικαιοσύνης. Πάνω σε αυτό το ολισθηρό έδαφος γλιστρά, άλλοτε πέφτοντας και άλλοτε ισορροπώντας, η πλειονότητα της κοινωνίας που ζει στο αδιέξοδο και στην απελπισία, που πλέον κατοχυρώνονται και νομικά. Πάνω σε αυτό το έδαφος χτυπιέται κάθε αντίδραση στην κυβερνητική πολιτική, καταστέλλονται απεργίες και διαδηλώσεις, «φιμώνονται» ανάγκες και δικαιώματα, «νομιμοποιούνται» η αυθαιρεσία και η καταστολή, καθιερώνεται ο ρατσισμός ως επίσημη πολιτική.

Ενοποιητικό στοιχείο της αντίδρασης, με το οποίο επιδιώκει να επιβάλει την πολιτική της, είναι η αστική νομιμότητα, που παρουσιάζεται σαν νομιμότητα γενικώς και όχι σαν νομιμότητα της κυρίαρχης τάξης. Μόνο που γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό ότι με νόμιμα μέσα αλλοτινών καιρών δεν επιβάλλεται μια βάρβαρη πολιτική. Τα μέσα πρέπει αναγκαστικά να συμβαδίζουν με τον σκοπό, να είναι εξίσου βάρβαρα και βίαια.
Ωστόσο, «ευαίσθητες ψυχές» του καθεστώτος απεχθάνονται τη βία «απ’ όπου και αν προέρχεται». Φαντάζονται τις κοινωνικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις σαν ένα παιχνίδι γκολφ, σαν μια παρτίδα μπριτζ, και όχι σαν σύγκρουση κοινωνικής και ατομικής επιβίωσης.
Με δεδομένο ότι οι κοινωνικές συγκρούσεις αλλά και οι κάθε είδους συρράξεις και συμπλοκές «άλλου τύπου» θα ενταθούν. Με δεδομένο, δηλαδή, την όξυνση της ταξικής πάλης (με όποια μορφή και αν εμφανίζεται αυτή), θα πρέπει να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα που έρχονται. Θα πρέπει απέναντι στις κατασκευασμένες ομαδοποιήσεις και «πλειοψηφίες» που επινοούν οι κυρίαρχοι κύκλοι, να αντιτάξουμε, η εργαζόμενη πλειοψηφία, η εργατική τάξη και η νεολαία την ενότητα στη βάση των ταξικών και κοινωνικών συμφερόντων. Γιατί, στην τελική, ταξικά συγκροτείται και ο «υπερταξικός» αντίπαλος που ευελπιστεί να μας ξαναστείλει στον μεσαίωνα.
Μέσα στο γενικό ιδεολογικό πλαίσιο, λοιπόν, της «νέας κατάσταση» μπορούν να αναπτυχθούν διαφορετικές επιχειρηματολογίες για το τι είναι «νόμιμο» και τι «παράνομο».
Ας ξεκινήσουμε από τα εύκολα. Νόμιμο, λοιπόν, είναι «ό,τι ορίζει ο νόμος». Απλοϊκά και ξάστερα. Τι και ποιον εξυπηρετεί δεν έχει σημασία (ο νόμος πρέπει να τηρείται), αν και το ποιους εξυπηρετεί το προδίδουν όσοι συχνότερα τον επικαλούνται. Δηλαδή, η ίδια η τάξη των εκμεταλλευτών που κάνει κουμάντο στην κοινωνία.
Η «αγωνιστική» εκδοχή αυτής της επιχειρηματολογίας που γίνεται μόδα τελευταία είναι ότι το σημερινό κράτος και όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις των προηγούμενων ετών έως σήμερα κυριαρχούνται από μια ανεξέλεγκτη «συντεχνία του πλούτου» που δρα εκτός κοινοβουλευτικού ή κοινωνικού ελέγχου, συντεχνία που καταφέρνει μέσα από σκοτεινούς μηχανισμούς και διαδικασίες να αγνοεί ή και να παραβιάζει τον «νόμο και τους θεσμούς» για να πλουτίσει. Δεν είμαστε επομένως εμείς «παράνομοι» επί της ουσίας, αλλά οι ιθύνοντες που κάνουν κατάχρηση της εξουσίας που τους δόθηκε. Βέβαια, κανένας αγωνιστής δεν νιώθει επί της ουσίας παράνομος όταν διαδηλώνει για τα δικαιώματά του. Το τι νιώθει όμως κανείς δεν αφορά τις νομικές διατάξεις και τη δικαιοσύνη.
Αντίθετα, η «αντιθεσμική-αντικρατική» επιχειρηματολογία ταυτίζει το κράτος με κάθε «νομιμότητα» και την «παρανομία» με την αμφισβήτησή του. Το κράτος και οι νόμοι-εχθροί της ελευθερίας των ανθρώπων γενικώς δεν είναι παρά κατασκευάσματα και εφευρέσεις των καταπιεστών-εκμεταλλευτών. Η απελευθέρωση αναζητείται στην «κοινωνία των πολιτών» (με όποια ονομασία και αν εμφανίζεται αυτή), που δεν χρειάζεται το κράτος. Περιέργως, ενάντια στο κράτος στρέφεται και η κρατικοδίαιτη κεφαλαιοκρατία. Για «κοινωνία των πολιτών» μιλούν οι πολιτικοί εκπρόσωποί τους. Και οι δύο θεωρούν ως κράτος μονάχα τον νόμο και την αστυνομία (απ’ την ανάποδη ο καθένας).
Και στις δυο επιχειρηματολογίες δεν αποκλείεται η «σύγκρουση με το κράτος», ωστόσο το πρόβλημα (στον βαθμό που αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα) είναι ότι απουσιάζει το πολιτικό και ταξικό περιεχόμενο της «νομιμότητας», της «παρανομίας» και εν τέλει του ίδιου του κράτους. Γι’ αυτό, άλλωστε, και η κομμουνιστική Αριστερά δεν έχει αναπτύξει ποτέ κανένα φετίχ με τη νομιμότητα, την παρανομία και τη βία. Ούτε καν με την «αιώνια αναγκαιότητα» της ύπαρξης ή μη του κράτους.
Το βέβαιο είναι ότι, ακόμη και σήμερα, καμία εξουσία δεν μπορεί να στηριχθεί για καιρό αποκλειστικά στην καταστολή. Χρειάζεται εξίσου μια στοιχειώδη «νομιμοποίηση» από την κοινωνία. Γι’ αυτό δεν υπάρχει καλύτερο δώρο για την εξουσία από την αταξική προσέγγιση.
Το κεντρικό ζήτημα, λοιπόν, για το σύστημα δεν είναι τόσο η «ποινικοποίηση» της πολιτικής δράσης (αφού αυτή δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια), αλλά η αποπολιτικοποίηση της όποιας «παρανομίας» μπορεί να επιφέρει η πολιτική δράση. Ευτυχώς, η «κομματικοποίηση και οι συντεχνίες» των εργαζομένων, δηλαδή οι πολιτικές και ταξικές αντιπαραθέσεις, θα τους χαλάνε πάντα τη δουλειά. Το τι είναι «νόμιμο» και τι «παράνομο» θα το καθορίζει τελικά, όπως πάντα, ο συνολικός πολιτικός και ταξικός συσχετισμός.