Σε πρόσφατο άρθρο των Financial Times επισημαίνεται ότι τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων ΗΠΑ, Γερμανίας και Βρετανίας έχουν διολισθήσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, συγκεκριμένα χαμηλότερα των πιο χαμηλών επιτοκίων της μεταπολεμικής εποχής, το 1953!
Αναρωτιέται ο αρθρογράφος αν ο κόσμος θα ζήσει ένα νέο 1937…
Η αδιάκοπη πτώση των επιτοκίων αποτελεί -κατά την εφημερίδα- αδιάψευστο προάγγελο επανάκαμψης της κρίσης καθώς τόσο μεγάλες «βουτιές» στα επιτόκια αντανακλούν μια προοπτική αμελητέας ζήτησης κεφαλαίων.
Πραγματικά η ψυχολογία αναζήτησης ασφαλών καταφυγίων για τα αδρανή κεφάλαια επεκτείνεται απειλητικά. Η Siemens –για παράδειγμα- ανακαλεί όλες τις «θέσεις» των κεφαλαιακών της καταθέσεων από μεγάλη γαλλική τράπεζα στην Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα. Η εταιρία περιλαμβάνεται στις εταιρίες εκείνες που λόγω μεγέθους μπορούν να έχουν λογαριασμό στην ΕΚΤ. Οι Γερμανοί κάτι ξέρουν…
Ο βρετανικός ασφαλιστικός οργανισμός Lloyds απέσυρε κεφάλαια από κάποιες τράπεζες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Αλλά και η Bank of China διέκοψε τις συναλλαγές της με κάποιες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες. Επίσης πολλές τράπεζες από την Ασία έχουν ήδη κόψει τις γραμμές πίστωσης και έχουν ήδη μειώσει τη συνολική τους έκθεση στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού η ρευστότητα που διακρατούν οι εταιρείες εντός HΠΑ, δηλαδή τα αδρανή κεφάλαια που προτιμούν να διαφυλάττουν εντός των ΗΠΑ και χωρίς να προχωρούν σε άμεσες επενδύσεις, πλησιάζει το ρεκόρ των 13.000 δισ. δολαρίων!
Τόσο η πολιτική της ανοιχτής κρατικής στήριξης (που ακολούθησαν οι ΗΠΑ) όσο και η πολιτική της «δημοσιονομικής πειθαρχίας» που ακολούθησαν οι ιθύνοντες της ΕΕ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έχουν οδηγήσει στη μετατροπή του χρέους των ιδιωτών σε κρατικό χρέος, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα οικονομικής μεγέθυνσης. Η καθαρή αξία των αμερικάνικων νοικοκυριών, αυτή η ιδιωτική αποταμίευση, κινητήρια δύναμη της αμερικάνικης οικονομικής μηχανής, υποχωρεί παράλληλα με τα επιδόματα ανεργίας που αυξάνονται. Τα στοιχεία του δεύτερου τριμήνου του 2011 για τη Γερμανία και τη Γαλλία κινούνται σε αντίστοιχες πτωτικές ενδείξεις. Μείωση της κατανάλωσης και στασιμότητα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Δύο τεράστια πακέτα «ποσοτικής χαλάρωσης» το 2009 και το 2011 ρίχτηκαν στις ΗΠΑ για να αναζωογονήσουν την οικονομία τους με προσωρινά και αρκετά αδύναμα αποτελέσματα, όπως δείχνουν τα στοιχεία. Στην ΕΕ τώρα, τρία προγράμματα ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, που ουσιαστικά στηρίχτηκαν σε αιματηρά προγράμματα περικοπών κοινωνικών δαπανών, δεν εμπόδισαν το ΔΝΤ μέσω Λαγκάρντ να ζητεί από τους Ευρωπαίους επιπλέον ανακεφαλαιοποίηση ύψους 200 δισ. και νέα επώδυνα και αυστηρότερα crash tests για τις τράπεζές τους!
Πλέον οι αναλυτές μιλάνε για τη «δίδυμη κρίση», δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική ταυτόχρονα. Ο πάτος του βαρελιού χάνεται όλο και πιο βαθιά.
Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους φαίνεται να αποτελεί τον καταλύτη. Δεν είναι μόνο η… Γιωργοκώσταινα όμως που αντιμετωπίζει προβλήματα εγγυήσεων με τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου. Η αναχρηματοδότηση ομολόγων αποτελεί πρόβλημα για όλες τις χώρες. Σύμφωνα με διεθνή οικονομική επιθεώρηση, οι ευρωπαϊκές τράπεζες βαρύνονται με κρατικά εγγυημένα ομόλογα ύψους 230 δισ. δολαρίων τα οποία ωριμάζουν εντός του 2012. Οι δε αμερικάνικες με ομόλογα ύψους 122 δισ. δολαρίων. Πρόκειται για ένα «εμπόδιο» ύψους 352 δισ. δολαρίων στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό αλισβερίσι.
Θα ζήσουμε ένα νέο 1937 λοιπόν;
Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες και κάποιες διαφορές.
Οι G20 έδρασαν συντονισμένα το 2009 και απέτρεψαν την επέκταση της γάγγραινας, αιματοδοτώντας πολύ γενναία τον παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό ιστό της αρπαγής. Αυτή είναι μια διαφορά με το 1937.
Μια άλλη διαφορά είναι ότι, σε αντίθεση με τη δεκαετία του ’30 όπου τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις φασιστικές χώρες (με τον τρόπο τους) εξασκήθηκαν κάποιες πολιτικές ενίσχυσης της ζήτησης-απασχόλησης, στην παρούσα κρίση έχει γίνει το εντελώς αντίθετο με αποτέλεσμα τα προβλήματα διεξόδου των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία να έχουν οξυνθεί στο έπακρο. Μια αναιμική δυναμική ανάκαμψη της οικονομίας φάνηκε να εξελίσσεται στις ΗΠΑ λίγο μετά το 2009, για να υπερκεραστεί μετά το δεύτερο εξάμηνο του 2010 από αμφιλεγόμενα στοιχεία και εκτιμήσεις που στην ουσία αναιρούν την όποια πραγματική προοπτική αναχαίτισης των υφεσιακών φαινομένων.
Ισως γι’ αυτό οικονομικοί αναλυτές μιλάνε αυτή τη στιγμή για κάτι πρωτόγνωρο, την έκταση του οποίου με τρόμο υποθέτουν.
Γιατί βέβαια εκτός από τις διαφορές μπορεί να υπάρξουν –σε σχέση με το 1937- και εφιαλτικές ομοιότητες. Και ο νοών νοήτω…
