ΤΑ ΜΑΜΟΥΘ ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Το νέο σχέδιο «διάσωσης»

«Μαμούθ» έχει χαρακτηριστεί το νέο σχέδιο «κουρέματος» του ελληνικού δημόσιου χρέους που επεξεργάζονται –κατά βάση Γερμανοί και Γάλλοι- στην ΕΕ και που θα αντικαταστήσει το «ανεπαρκές» κούρεμα της θνησιγενούς -όπως δείχνουν τα πράγματα- συμφωνίας της 21ης Ιουλίου.
Μια χρήσιμη επανάληψη
Να επαναλάβουμε, ακόμη μια φορά, μερικές «σταθερές» της λεγόμενης κρίσης χρέους κατά πως βλέπουμε από τη μεριά μας το ζήτημα:
1. Η κρίση χρέους είναι ζήτημα με παγκόσμιες διαστάσεις και μέρος μιας παγκόσμιας συζήτησης που διεξάγεται σήμερα ανάμεσα στα διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα, κυβερνήσεις, τράπεζες και κερδοσκόπους (όλο δηλαδή το… σινάφι της κρίσης).
2. Το πρόβλημα δεν είναι αυτό καθαυτό πρόβλημα «κουρέματος» ποσών όσο ποιος θα έχει τον κυρίως έλεγχο, δηλαδή ποιος θα είναι αυτός που θα καταφέρει να μην πάρει τα λιγότερα από αυτή τη διαδικασία.

3. Το χρέος της ευρωζώνης παίζει καθοριστικό ρόλο γιατί αντανακλά το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα ενοποίησης μέσα στην ΕΕ, συνδέοντας με πολιτικό κυρίως όσο και οικονομικό τρόπο το θέμα του «κουρέματος» με τον άγριο ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό. Ανταγωνισμό που έχει παροξυνθεί και ως αποτέλεσμα της κρίσης.
4. Η τέτοια σύνθεση του ζητήματος προσδίδει στις όποιες λύσεις επιλεγούν (ή δεν… επιλεγούν!) κρίσιμες διαστάσεις καθώς μπορεί να πυροδοτηθεί ένας ανεξέλεγκτος κύκλος μια νέας κρίσης, στο επίκεντρο της οποίας θα βρεθεί τόσο το λεγόμενο «δίδυμο» ιδιωτικό και δημόσιο παγκόσμιο χρέος όσο και η συσχέτιση αυτού του μορφώματος με τη στασιμότητα στην πραγματική οικονομία και την –εκ νέου- πιστωτική επέκταση της κρίσης στο χώρο των επενδύσεων και της παραγωγής.
Φοβούνται δηλαδή ένα «κοκτέιλ» δίδυμης κρίσης, στασιμότητας και ταυτόχρονα πιστωτικής ασφυξίας.

Πού βρίσκεται το πρόβλημα
Η βασική γραμμή αντιπαράθεσης βρίσκεται σήμερα μέσα στην ίδια την ΕΕ. Και συγκεκριμένα ανάμεσα στους Γερμανούς και τους Γάλλους.
Το γερμανικό σχέδιο, που δεν είναι καινούργιο, προβλέπει μια δραστική μείωση του ελληνικού χρέους (τα ποσοστά κυμαίνονται από το 35% έως το 65%) που κατά βάση θα επωμιστούν εκτός από τις ελληνικές τράπεζες ο ιδιωτικός τομέας, δηλαδή τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (κυρίως) που το χρηματοδοτούν. Και αυτό, πέρα από τις ελληνικές τράπεζες, αφορά κυρίως τις γαλλικές. Αυτό προβλέπεται να γίνει μέσα από ένα σύνθετο πρόγραμμα μετακύλισης της εξόφλησης των ομολόγων που λήγουν στο άμεσο διάστημα σε βάθος χρόνου ώστε τόσο η χώρα που «κουρεύεται» να είναι υπόλογη στους δανειστές-τοκογλύφους της όσο και οι ίδιοι οι δανειστές να εμπλακούν πιο ενεργά σε αυτή τη διαδικασία αναλαμβάνοντας τα ρίσκα. Γι' αυτό –όπως έχουμε ξαναγράψει από την εποχή που «εγκρίθηκαν» τα 110 της πρώτης μετακύλισης- η μετακύλιση και το κούρεμα είναι στην ουσία κομμάτια της ίδια και της αυτής διαδικασίας. Η μετακύλιση είναι ένα είδος κουρέματος και αναχρηματοδότησης του χρέους και αντίστροφα το κούρεμα δεν μπορεί να εφαρμοστεί αν δεν εκπονηθεί ένα πρόγραμμα μετακύλισης της λήξης των παλιών ομολόγων σε νέες ημερομηνίες.

Εδώ ακριβώς είναι και το πρόβλημα
Οι γερμανικές τράπεζες έχουν ήδη θωρακιστεί με διάφορους τρόπους. κυρίως μέσα από την αποφυγή έκθεσής τους στα ομόλογα των υπερχρεωμένων χωρών. Ο Ακερμαν, πρόεδρος της DB, έκανε σαφές ότι η όποια σκέψη για ανακεφαλαιοποίηση γερμανικής τράπεζας δεν πατά πουθενά. Κι αυτό περισσότερο ως πολιτική παρά ως οικονομική δήλωση έχει σημασία.
Γιατί ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών προϋποθέτει σαφή εικόνα των ίδιων κεφαλαίων των τραπεζών με ταυτόχρονη σαφή εικόνα της έκθεσής τους σε επισφάλειες κάθε είδους, έλεγχο της πιστωτικής επέκτασης, των δανείων που δίνουν κ.λπ. Γι' αυτό ο ίδιος άνθρωπος δήλωσε πως φοβάται ότι μια ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα οδηγήσει σε πιστωτική ασφυξία την πραγματική οικονομία.
Ενδεικτικό της έλλειψης ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι το γεγονός ότι στα τέλη Σεπτεμβρίου σε δημοπρασία που διεξήχθη από την ΕΚΤ (και συμμετείχαν 153 τράπεζες) αντλήθηκε το όχι ευκαταφρόνητο ποσό 201,149 δισ. ευρώ.
Το ΔΝΤ στην τελευταία εξαμηνιαία έκθεσή του για τις ευρωπαϊκές τράπεζες εκτίμησε ότι είναι εκτεθειμένες συνολικά σε τοξικό χρέος 200 δισ. ευρώ, τα 60 από τα οποία αφορούν ελληνικά κρατικά χρεόγραφα, άλλα 20 δισ. την έκθεση σε πορτογαλικά και ιρλανδικά, όμως 120 δισ. αφορούν την έκθεση σε βελγικά κρατικά ομόλογα αλλά και στα αντίστοιχα ισπανικά και ιταλικά. Η Γαλλία είναι μάλιστα ιδιαίτερα συνδεδεμένη -και έχει μεγάλες δυσκολίες απαγκίστρωσης- με το ιταλικό δημόσιο χρέος το οποίο έχει φτάσει τα 2 τρισεκατομμύρια ευρώ, μεγαλύτερο από τα αθροιστικά χρέη Ελλάδας, Ισπανίας και Πορτογαλίας μαζί! Κι αυτά για να αποκαθίστανται κάποια πραγματικά μεγέθη που έχουν επικαλυφθεί από τον αχό της μονόδρομης προπαγάνδας των «προθύμων» του Μνημονίου.
Πώς θα αναχρηματοδοτηθεί αυτό το τεράστιο ποσό κρατικών ομολόγων που λήγουν την επόμενη χρονιά; Αυτό αποτελεί πρόβλημα όχι μόνο για τις ευρωπαϊκές αλλά και για την αμερικάνικη κυβέρνηση καθώς η λύση που θα δοθεί (ή δεν θα δοθεί) στην Ευρώπη θα επηρεάσει και τη λύση για τα αμερικάνικα ομόλογα που ωριμάζουν αντίστοιχα, αξίας 122 δισ. δολαρίων. Και που βέβαια δεν μπορούν ες αεί να τα αναχρηματοδοτούν κόβοντας δολάρια (ήδη ένας νέος κύκλος εμπορικής και νομισματικής αντιπαράθεσης με τους μεγαλύτερους χρηματοδότες τους, τους Κινέζους, βρίσκεται εν εξελίξει).
Επιπρόσθετα οι αμερικάνικες τράπεζες συνδέονται έμμεσα (και όχι άμεσα, καθώς η άμεση έκθεση είναι της τάξης του 10%) με το χρέος της Ευρωζώνης αφού έχουν χρηματοδοτήσει τους οίκους και τους κερδοσκόπους που ποντάρουν υπέρ της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας. Και που, αν επιβεβαιωθεί, θα πρέπει να τους πληρώσουν αμύθητα ποσά. Το βασικό βέβαια είναι το κλίμα οικονομικής ανασφάλειας που θα δημιουργήσει μια τέτοια εξέλιξη και κατά πόσο οι κερδοσκόποι μέσα από την κρίση πανικού που θα προκληθεί θα πειθαρχήσουν στην Παγκόσμια Αρχή, ακόμα και αν χαρακτηρίσει μια ελληνική χρεοκοπία «ελεγχόμενη» και όχι «πιστωτικό γεγονός». Τα ερωτήματα πολλά και οι μεταβλητές του προβλήματος ακόμα περισσότερες…


Το πρόβλημα της χώρας
Τα πράγματα δεν είναι καθόλου ομαλά και ρόδινα και για τη χώρα μας από ένα σημαντικό και δραστικό κούρεμα του χρέους της. Οι λεγόμενες μάλιστα «ωφέλειες» είναι πολύ σχετικές και συζητήσιμες.
Και εδώ ο πονοκέφαλος είναι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών καθώς οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν ομόλογα ύψους 67 δισ. ευρώ (όσα δηλαδή όλοι οι Ευρωπαίοι μαζί). Ενα κούρεμα της τάξης του 50% θα μείωνε το ελληνικό δημόσιο χρέος κατά 102,5 δισ. Η πραγματική όμως εξοικονόμηση (από τη μείωση των επιτοκίων και τη μετακύλιση) θα ήταν πολύ μικρότερη γιατί η Ελλάδα θα χρειαζόταν 25-30 δισ. ευρώ για τη δική της επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, 14 δισ. για τα ταμεία και άλλα 2 δισ. για τις ασφαλιστικές της, συνολικά δηλαδή 46 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται και τα 6,7 δισ. κρατικών ομολόγων που κατέχει η Τράπεζα της Ελλάδος ως κεντρική τράπεζα.
Συνεπώς το Δημόσιο πρέπει να δανειστεί εκ νέου για την επανακεφαλαιοποίηση καθώς κρίνεται απίθανο να βρεθούν ιδιώτες που να συνδράμουν! Να μη μιλήσουμε και για τις εγγυήσεις που ήδη δίνει για τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου. Το ίδιο πρέπει να κάνει η όποια ελληνική κυβέρνηση και για τα ταμεία που μπορεί να μην κουρεύονται, όμως πρέπει να επαναχρηματοδοτηθούν!
Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε χέρια ιδιωτών (ελλήνων και ξένων) ελληνικοί τίτλοι ονομαστικής αξίας 205 δισ. συνολικά. Πρόσφατο είναι το αίσθημα τρόμου που κατέλαβε τους έλληνες τραπεζίτες όταν στα μέσα Σεπτεμβρίου η ΕΚΤ δεν έκανε δεκτά ορισμένα από τα ομόλογα ελληνικών τραπεζών όταν αυτές απευθύνθηκαν στον επείγοντα μηχανισμό ρευστότητας (ELA). Στον ίδιο μηχανισμό προσέφυγαν επίσης και άλλες τρεις μεγάλες ελληνικές τράπεζες. Είναι γνωστή εξάλλου η διχογνωμία που επικρατεί μέσα στην ΕΚΤ για το αν θα πρέπει η τελευταία να αγοράζει ελληνικά και εν γένει κρατικά ομόλογα των υπερχρεωμένων χωρών από τη δευτερογενή αγορά (δηλαδή με μειωμένη την ονομαστική τους αξία).

Το μέλλον άδηλο
Κούρεμα, μετακύλιση, επαναχρηματοδότηση, όψεις της ίδιας διαδικασίας.
Πού θα καταλήξουν Γάλλοι και Γερμανοί, τι δικλείδες και τι προϋποθέσεις θα προσθέσουν οι τραπεζίτες, πώς θα υποδεχτούν οι «αγορές» τη συμφωνία; Το σχέδιο «Μαμούθ» πρέπει να περάσει από μια στενωπό όπου από τη μια δεν πρέπει να θεωρηθεί «άτολμο» και από την άλλη δεν πρέπει να εκτιμηθεί ως υπερβολικά τολμηρό και επικίνδυνο. Ετσι, ένας ενδεχόμενος συμβιβασμός (σαν αυτός μέσω του οποίου… πατροπαράδοτα λειτουργεί η ΕΕ) μπορεί να έχει τα ίδια ή και χειρότερα αποτελέσματα με μια δραστική παρέμβαση μεγάλης τάξης. Με σταθερό πάντα βέβαια το δραστικό… ξύρισμα εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων που απαιτούν τα κουρέματα χρέους που επιβάλλουν οι επικυρίαρχοι της χώρας.
Τα «Μαμούθ» δεν διακρίνονταν για την προσαρμοστικότητα και την ευελιξία τους. Σήμερα βέβαια έχουμε συνθήκες παγετώνα στην πραγματική οικονομία και στο επίπεδο των συνθηκών ζωής των ανθρώπων της δουλειάς επίσης. Ο παγετώνας αυτός όμως τροφοδοτεί ένα περιβάλλον υπερθέρμανσης κάθε άλλο παρά φιλικό στην ύπαρξή τους…