Οταν η ζωή γίνεται Ιστορία Εφυγε ο κινηματογραφιστής Κρις Μάρκερ

Στις 30 του περασμένου Ιούλη, σε ηλικία 91 χρονών, έφυγε από τη ζωή ο πρωτοπόρος κινηματογραφιστής Κριστιάν Φρανσουά Μπουσέ Βιλνέβ ή, κατά κόσμον, Κρις Μάρκερ, πιθανότατα γνωστός στους αναγνώστες της εφημερίδας αυτής από το έργο του «Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο». Αυτό όμως για το οποίο έγινε ευρύτερα γνωστός ήταν η μοναδική και πρωτοποριακή για την εποχή του χρήση της εικόνας, του ήχου και του κειμένου στις ταινίες του, με αποκορύφωμα την 30 λεπτών ταινία La Jetee, που γυρίστηκε το 1962 και επηρέασε έκτοτε πολλούς μεταγενέστερους σκηνοθέτες αλλά και καλλιτέχνες από άλλους χώρους. Ανιχνεύοντας τη φιλμογραφία του, θα λέγαμε ότι ο Μάρκερ υπήρξε από εκείνες τις περιπτώσεις που η ιστορία και τα γεγονότα που έζησε επιδρούν με χαρακτηριστικό τρόπο στη δημιουργία του, αλλά ταυτόχρονα και ο ίδιος εντάσσεται πλήρως σε αυτή την κίνηση της ιστορίας, την καταγράφει αλλά ανοίγει και νέους δρόμους με τους πειραματισμούς του σχετικά με τη μορφή και το περιεχόμενο του φιλμ αλλά και άλλων μέσων ώστε να θεωρείται «πολυμεσικός» καλλιτέχνης (ντοκιμαντέρ, μυθοπλασία, ρεπορτάζ, ηχητικά ντοκουμέντα, δοκιμιογραφία κ.ά.) πολύ προτού καθιερωθεί ο όρος. Προσπαθεί, όπως ο ίδιος έχει πει, να καταγράψει τη μεταβατικότητα των εποχών, ιδιαίτερα τη διαδικασία κατά την οποία η πραγματική ζωή μετασχηματίζεται σε Ιστορία.
Ενταγμένος στο πνεύμα δημιουργίας και αναζήτησης της δεκαετίας του 60’, από τους πρωτεργάτες διανοούμενους της «Αριστερής Οχθης» του Παρισιού, γυρίζει το 1963 στους δρόμους του Παρισιού το Le Joli Mai, συμπυκνώνοντας τις απόψεις αμέτρητων Παριζιάνων για τη ζωή, τον έρωτα, για πολιτικά ζητήματα. Δύο χρόνια πριν είχε γυρίσει το Cuba Si! που περιέχει 2 συνεντεύξεις του Φιντελ Κάστρο και καταλήγει με το φιάσκο της απόβασης των αμερικανικών δυνάμεων στον Κόλπο των Χοίρων, γεγονός που οδηγεί στην απαγόρευσή της από τη γαλλικη κυβέρνηση μέχρι το 1963.
Το 1966 ιδρύει την εταιρεία Société pour le Lancement des Oeuvres Nouvelles για την παραγωγή πολιτικών ταινιών, χρηματοδοτώντας το 1967 το «Μακριά από το Βιετνάμ», όπου συμμετείχαν οι Γκοντάρ, Ανιές Βαρντά, Αλέν Ρενέ, Γιόρις Ιβενς και ο ίδιος ο Μάρκερ. Το 1971 ο Μάρκερ κινηματογραφεί το ντοκιμαντέρ Le Train en Marche για τον ρώσο σκηνοθέτη Alexander Ivanovich Medvedkin και το «ΚινηματοΤρένο» του (Cine Train) το οποίο γύριζε τη δεκαετία του ’30 τη Σοβιετική Ενωση φτιάχνοντας ντοκιμαντέρ και επιμορφώνοντας τις μάζες σχετικά με την επανάσταση. Στην Μπεζανσόν, κινηματογραφώντας την απεργία και την κατάληψη σε ένα μεγάλο εργοστάσιο χημικών προϊόντων, θα δημιουργήσει μαζί με εργάτες την κινηματογραφική ομάδα Medvedkin θέτοντας την αναγκαιότητα διαφορετικής πολιτιστικής έκφρασης της εργατικής τάξης.
Κάποιες από τις πιο σημαντικές ύστερες ταινίες του είναι το Sans Soleil του 1983, το ντοκιμαντέρ για τον Ακίρα Κουροσάβα Α.Κ. το 1985 καθώς και το Level Five του 1997 όπου ο Μάρκερ πειραματίζεται με τα νέα μέσα ψηφιακής τεχνολογίας δημιουργώντας ένα CD-ROM που απαρτίζεται από ένα κολάζ στιγμιοτύπων, φωτογραφιών, βίντεο, ήχων και κειμένων. 
Στο έργο του Μάρκερ, η ιστορία σχετίζεται με τη μνήμη, η βαθύτερη λειτουργία της οποίας τον απασχόλησε διεξοδικά σε ολόκληρο το έργο του. Το σίγουρο είναι πως το έργο του θα παραμείνει ζωντανό στη δική μας μνήμη και όλων αυτών που τους απασχόλησε η προοπτική ενός αγωνιστικού κινηματογράφου στα χέρια του λαού.

Π.Γ. 

Φιλμογραφία:

2007: Leila Attacks (μικρού μήκους)
 
2000: Un maire au Kosovo (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1997:Level Five (ντοκιμαντέρ)

1995: Casque bleu (ντοκιμαντέρ)

1993: The Last Bolshevik (ντοκιμαντέρ)

1993: Le 20 heures dans les camps (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1990: Zoo Piece (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1990: Cat Listening to Music (μικρού μήκους)

1990: An Owl Is an Owl Is an Owl (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1986: Mémoires pour Simone (ντοκιμαντέρ)

1985: A.K. (ντοκιμαντέρ)

1985: Matta '85 (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1985: From Chris to Christo (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1984: 2084 (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1983: Sans Soleil (ντοκιμαντέρ) (ως Κρις Μάρκερ)

1981: Junkopia (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1977: Grin Without a Cat (ντοκιμαντέρ) (ως Κρις Μάρκερ)

1974: La solitude du chanteur de fond (ντοκιμαντέρ)

1973: The Train Rolls On (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1973: On vous parle du Chili: Ce que disait Allende (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1973: Puisqu'on vous dit que c'est possible (ντοκιμαντέρ)

1973: L'ambassade (μικρού μήκους)

1972: Three Cheers for the Whale (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1971: Cuba: Battle of the 10,000,000 (ντοκιμαντέρ)

1971: On vous parle de Prague: Le deuxième procès d'Artur London (μικρού μήκους)

1970: On vous parle de Paris: Maspero. Les mots ont un sens (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1970: On vous parle du Brésil: Carlos Marighela (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1969: Classe de lutte (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1969: On vous parle du Brésil: Tortures (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1969: Jour de tournage (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1968: Cinétracts (ντοκιμαντέρ) (uncredited)

1968: Be Seeing You (ντοκιμαντέρ)

1968: La sixième face du pentagone (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1967: Far from Vietnam (ντοκιμαντέρ) (επιμέλεια)

1967: The Koumiko Mystery (ντοκιμαντέρ)

1967: Rhodiacéta

1966: Si j'avais quatre dromadaires (ντοκιμαντέρ)

1963: Le joli mai (ντοκιμαντέρ)

1962: La Jetée (μικρού μήκους)

1961: ¡Cuba Sí! (ντοκιμαντέρ)

1961: Description d'un combat (ντοκιμαντέρ)

1959: Les astronautes (μικρού μήκους)

1957: Letter from Siberia (ντοκιμαντέρ)

1956: Dimanche à Pekin (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1953: Les statues meurent aussi (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους)

1952: Olympia 52 (ντοκιμαντέρ