Ιαπωνία - Νότια Κορέα Η ρεβάνς του Άμπε και το φάντασμα του Παρκ

Σημεία των επερχομένων καιρών, σε μια περιοχή για την οποία οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν πως στα επόμενα χρόνια οι γεωπολιτικές συγκρούσεις και ανταγωνισμοί θα ενισχυθούν κατακόρυφα. Μέσα σε τρεις ημέρες, δύο διαδοχικές γενικές εκλογικές αναμετρήσεις ανέδειξαν αντιδραστικές και φιλοπόλεμες δυνάμεις στην εξουσία, δημιουργώντας ερωτηματικά και ανησυχίες για την συνέχεια.
Στις 16 Δεκέμβρη το ταυτισμένο με τη μεταπολεμική Ιαπωνία δεξιό Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα και ο υποψήφιος πρωθυπουργός του, Σίνζο Άμπε, κέρδισαν μια σαρωτική νίκη απέναντι στο απερχόμενο κυβερνητικό Δημοκρατικό Κόμμα του σημερινού πρωθυπουργού Νόντα. Το ΦΔΚ επανέρχεται στην εξουσία ύστερα από ένα διάλειμμα τριών ετών, το μοναδικό σχεδόν μετά το 1945, αφού το Δημοκρατικό Κόμμα διέψευσε τις προσδοκίες των Γιαπωνέζων για αλλαγή και υπέστη μια τεράστια πανωλεθρία. Μαζί με το ΦΔΚ επανέρχεται και ο Σίνζο Άμπε, ο πρωθυπουργός που αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 2007 με ατιμωτικό τρόπο και αρκετοί τον θεωρούσαν τότε καμένο χαρτί. Ο Άμπε, γόνος ιστορικής πολιτικής οικογένειας, επένδυσε σε εθνικιστικά συνθήματα και εκμεταλλεύτηκε με επιτυχία την αυξημένη ανησυχία των Γιαπωνέζων από την ισχυροποίηση της Κίνας. Επανέφερε το καυτό ζήτημα της αναθεώρησης του μεταπολεμικού συντάγματος και ειδικά του άρθρου 9 που απαγορεύει την προσφυγή σε πόλεμο, υπερασπίστηκε τη σκληρή γραμμή στις εδαφικές διαφορές με το Πεκίνο και ευθυγραμμίστηκε με τις δυνάμεις εκείνες στη γιαπωνέζικη ελίτ που ονειρεύονται την αναβίωση της στρατιωτικής ισχύος και τον επανεξοπλισμό της χώρας. Ενδεικτικό πως στις 15 Αυγούστου, επισκέφτηκε ξανά με τυμπανοκρουσίες το μνημείο Γιακοσούνι, σύμβολο του γιαπωνέζικου μιλιταρισμού, προξενώντας για μία ακόμη φορά την αντίδραση του Πεκίνου και της Σεούλ. Η νίκη του ΦΔΚ βασίστηκε επίσης στην αυξημένη απογοήτευση και στην έλλειψη εναλλακτικής αριστερής διεξόδου για τη γιαπωνέζικη κοινωνία, μέρος της οποίας δεν πήγε καν να ψηφίσει, μειώνοντας έτσι την εκλογική συμμετοχή σε ιστορικά χαμηλά (59,3%). Από τις πρώτες κινήσεις του Άμπε μετά την εκλογή του είναι η δημόσια υποστήριξή του στο σχεδιαζόμενο τρίτο πακέτο ενίσχυσης της ρευστότητας της ιαπωνικής οικονομίας, ύψους τουλάχιστον 90 δισ. ευρώ, με στόχο την αναθέρμανση με δημόσια έργα και αύξηση της εσωτερικής ζήτησης. Γενικά το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ιαπωνία έδειξε μια σαφή τάση του εκλογικού σώματος προς τα δεξιά, ενώ, σε αντίθεση με αυτό που θα περίμενε κανείς μετά το τραγικό δυστύχημα της Φουκουσίμα, ενισχυμένες βγήκαν οι δυνάμεις με επικεφαλής το ΦΔΚ που υποστηρίζουν τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας.
Τρεις ημέρες αργότερα, στις 19 Δεκέμβρη, σε μια αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση για την προεδρία της Νότιας Κορέας, νικήτρια αναδείχτηκε, με βραχεία κεφαλή, η Παρκ Γκεούν-Χίε. Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της χώρας είναι κόρη του διαβόητου Παρκ Τσουνγκ-Χι, του σκληρού δικτάτορα που κυβέρνησε με σιδερένια πυγμή για 18 χρόνια τη Νότια Κορέα και πιθανόν να συνέχιζε για καιρό ακόμη, αν δεν τον σκότωνε ένα στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών του, το 1979. Αμερικανόφιλος μέχρι το μεδούλι, ο Παρκ υπήρξε απηνής διώκτης των αριστερών και των κομμουνιστών και βαρύνεται με κατηγορίες για πολιτικά εγκλήματα και μαζικές εκτελέσεις. Καταστέλλοντας το εργατικό κίνημα και επιβάλλοντας σκληρά αντεργατικά μέτρα και νομοθεσία με τη συνδρομή των Αμερικανών, έβαλε τις βάσεις για το λεγόμενο κορεατικό θαύμα, υποστηρίζοντας τη γιγάντωση των «τσάεμπολ», δηλαδή των κορεατικών μεγάλων πολυκλαδικών εταιρειών. Η εξηντάχρονη Παρκ που ανατράφηκε πολιτικά δίπλα στον πατέρα της, φρόντισε να πάρει αποστάσεις από την πολιτική του πατέρα της ενάντια στα δημοκρατικά και ανθρώπινα δικαιώματα αλλά δεν σταμάτησε να θυμίζει τα ένδοξα –κατ’ αυτήν- χρόνια της μεταπολεμικής οικονομικής ανοικοδόμησης. Αν και έσπευσε να ευχηθεί να επικρατήσει κλίμα διαλόγου και ειρήνευσης στην κορεατική χερσόνησο, τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης της αποτρεπτικής στρατιωτικής δύναμης της χώρας και τον στόχο της να αποκτήσει στιβαρή και αποφασιστική ηγεσία. Στον οικονομικό τομέα η Παρκ θα πάρει μια κατάσταση με ισχυρά τα σημάδια της στασιμότητας, με αυξανόμενη ανεργία και μεγάλες ανισότητες που γρήγορα διευρύνονται. Το έντονα μάλιστα διχασμένο εκλογικό αποτέλεσμα (η περιοχή της Σεούλ έδωσε την πρωτιά στον αντίπαλο της Παρκ) δείχνει πως στη νοτιοκορεάτικη κοινωνία τα υπόγεια ρεύματα θα συνεχίσουν να δημιουργούν γεγονότα και συγκρούσεις.
Τα δυο εκλογικά αποτελέσματα θα είχαν τη σημασία τους αλλά δεν θα ήταν απαραίτητα τόσο ανησυχητικά σε προηγούμενες περιόδους σχετικής ησυχίας και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Τώρα όμως τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Οι παράγοντες της γεωπολιτικής εξίσωσης στην ανατολική Ασία έχουν αλλάξει δραματικά, οι ισορροπίες έχουν ανατραπεί ριζικά και τα μέτωπα αντιπαράθεσης ήδη διαμορφώνονται στον ορίζοντα. Από καιρό τώρα η Ουάσιγκτον προσπαθεί άλλοτε προσεκτικά και άλλοτε βιαστικά να επανασυστήσει συμμαχίες και να επιστρέψει σε παλιές στρατιωτικές βάσεις, το Πεκίνο αντιδρά όλο και πιο έντονα σε κινήσεις περικύκλωσης και οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί αυξάνονται συνεχώς. Δεν είναι άσχετο με όλα αυτά πως ο Αμερικανός πρόεδρος επέλεξε να κάνει το πρώτο ταξίδι του, μετά την επανεκλογή του Νοεμβρίου, σε χώρες της περιοχής. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα σε αυτήν τη μεταβαλλόμενη κατάσταση θα παίξουν σημαντικό ρόλο και γι' αυτό οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις αποκτούν μεγάλη σημασία.

Δ. Παυλίδης