O ΟΗΕ και η Παλαιστίνη Η επόμενη μέρα μετά την… «ιστορική ημέρα»

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε την προπερασμένη Πέμπτη, 29 του Νοέμβρη, την αναβάθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής σε κράτος με την ιδιότητα του παρατηρητή (non-member observer state). Μια πολιτική, διπλωματική αλλά και συμβολική κίνηση που προσθέτει ένα ακόμα στοιχείο στον εντεινόμενο ανταγωνισμό των ιμπεριαλιστών τόσο σε σχέση με αυτό καθαυτό το παλαιστινιακό ζήτημα όσο και γενικότερα με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής. Μια κίνηση που έρχεται να προσθέσει ελάχιστα έως καθόλου, παρά τις περί του αντιθέτου φιλοδοξίες της Παλαιστινιακής Αρχής και του Αμπάς, στην ενίσχυση της φωνής των Παλαιστινίων απέναντι στη διεθνή κοινότητα.
Για την ιστορία, υπέρ του αιτήματος τάχτηκαν 138 χώρες, εννέα ψήφισαν κατά και 41 χώρες απείχαν. Ανάμεσα σε αυτούς που εκφράστηκαν θετικά ήταν οι βασικοί ανταγωνιστές των ΗΠΑ σήμερα: Ρωσία και Κίνα. Αλλά και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Κύπρος, το σύνολο του αραβικού κόσμου, των ασιατικών χωρών και της Νότιας Αμερικής έδωσαν θετική.
Από την άλλη, εντελώς αναμενόμενη ήταν η αρνητική ψήφος του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Το «όχι» του Καναδά εξηγήσιμο και της Τσεχίας μπορεί να ερμηνευτεί με κάποια προσπάθεια. Όσο για τον Παναμά αλλά και τα μικρά νησιωτικά κράτη Παλάου, Ναουρού, Μικρονησία και Νήσοι Μάρσαλ, μάλλον ήρθαν να συμπληρώσουν ένα πενιχρό νούμερο.
Από τις χώρες που απείχαν, προαποφασισμένη ήταν η στάση της Βρετανίας, που είχε βάλει όρους στην Παλαιστινιακή Αρχή, και αναμενόμενη της Γερμανίας για παρόμοιους λόγους. Την αποχή, τέλος, επέλεξαν όλα σχεδόν τα κράτη του πάλαι ποτέ Ανατολικού Συνασπισμού και η Αυστραλία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει εκφραστεί «ενιαία» υπέρ της λύσης των δύο κρατών, τώρα εμφανίστηκε τελικά τρίγλωσση και με την πλειονότητα να τάσσεται υπέρ.
Ωστόσο, αυτό που παίχτηκε τις τελευταίες μέρες στον ΟΗΕ σε σχέση με το Παλαιστινιακό είχε προδιαγραφεί αρκετό διάστημα πριν. Συγκεκριμένα, από τη στιγμή που ο Μαχμούντ Αμπάς και η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) που εκπροσωπεί έθεσαν το ζήτημα για ψηφοφορία. Κατ’ αρχάς, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς πως η πρωτοβουλία ανήκει αποκλειστικά στον Αμπάς και την ΠΑ. Με βάση λοιπόν αυτά που μπορεί να παρατηρήσει κανείς σαν μια πρώτη προσέγγιση και σε συνδυασμό με τη γενικότερη συγκυρία, ανακύπτουν μια σειρά ερωτήματα. Η καταγραφή συσχετισμών σε αυτό το επίπεδο, όπως μπορεί να θεωρηθεί και αυτή η ψηφοφορία, μοιάζει να δίνει συντριπτικό αποτέλεσμα ενάντια στην πολιτική ΗΠΑ και Ισραήλ. Είναι όμως έτσι;
Η πρώτη αντίδραση των ΗΠΑ μετά την ψηφοφορία, μέσω της υπουργού Εξωτερικών Χ. Κλίντον, ήταν αρκετά χλιαρή και πάντως δεν πρόδιδε καμιά ιδιαίτερη ανησυχία. Χαρακτήρισε την απόφαση «ατυχή και αντιπαραγωγική», που βάζει περισσότερα εμπόδια στο δρόμο για την ειρήνη, και επανέλαβε την πάγια θέση των ΗΠΑ πως «οι άμεσες επαφές ανάμεσα στα δύο μέρη (με επιδιαιτητές φυσικά τις ΗΠΑ) μπορούν να επιτύχουν την ειρήνη».
Η αναβάθμιση του διεθνούς καθεστώτος της Παλαιστινιακής Αρχής από «οντότητα» σε «κράτος-μη μέλος» του ΟΗΕ, ανάλογο καθεστώς με αυτό που κατέχει το Βατικανό, πόσο διαφοροποιεί τη στάση της περίφημης «διεθνούς κοινότητας» απέναντι στους Παλαιστινίους; Πώς θα επιδράσει αυτή η εξέλιξη στον παλαιστινιακό λαό; Με πόσα και ποια ακόμη ανταλλάγματα θα συνοδευτεί αυτή η αναβάθμιση;
Ωστόσο, και ο τρόπος που γιορτάστηκε το γεγονός από τους Παλαιστίνιους αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό τους. Στη Δυτική Όχθη οι πανηγυρισμοί ήταν εντονότεροι σε σχέση με την πολύπαθη και πρόσφατα, για μια ακόμη φορά, αιματοκυλισμένη Γάζα. Είναι γνωστό άλλωστε πως η ηγεσία της Χαμάς αρχικά ήταν αντίθετη προς την κίνηση του Μαχμούτ Αμπάς να επιδιώξει την ψηφοφορία στον ΟΗΕ για να αποκτήσει η Παλαιστίνη μια έμμεση και εικονική (όπως λεγόταν) «κρατική υπόσταση». Το γεγονός ότι η Χαμάς συνεχάρη τον Μαχμούντ Αμπάς, ακόμη και αν αυτό το έκανε χωρίς μεγάλο ενθουσιασμό, κάνει πολλούς αναλυτές να μιλούν για νέους δρόμους και δυνατότητες ως προς την ενότητα του παλαιστινιακού κινήματος! Ο Μαχμούντ Αμπάς και η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) είναι ελάχιστα δημοφιλείς στην Παλαιστίνη αυτή τη στιγμή – για πολλούς και διαφόρους λόγους. Είναι λογικό επομένως να δεχτούμε ότι η όλη αυτή εξέλιξη (αλλά και η μεθόδευσή της), η οποία μπορεί μεν να μην αποδειχθεί νίκη του παλαιστινιακού λαού, σίγουρα όμως δείχνει να είναι νίκη και ενίσχυση της γραμμής Αμπάς, ενίσχυση της «μετριοπάθειας» που εκπροσωπεί και η οποία είναι ανεκτή από πολλούς, ακόμη και από τους Ισραηλινούς.
Η 29η Νοεμβρίου του 2012 γίνεται έτσι κι αλλιώς μια ημερομηνία συμβολική. 65 χρόνια μετά το σχέδιο διχοτόμησης των Ηνωμένων Εθνών, που προέβλεπε τη διαίρεση της Παλαιστίνης σε δύο χώρες, και 45 χρόνια μετά την έναρξη της ισραηλινής κατοχής της Δυτικής Όχθης, της Γάζας και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, η Παλαιστίνη γίνεται ένα «μη μέλος-κράτος» του ΟΗΕ. Αλλά τι μπορεί να σημαίνει αυτή η «αναβάθμιση» όχι τόσο στο συμβολικό όσο στο πρακτικό επίπεδο; Άλλωστε, αυτό που είναι σημαντικό μετά από μια τέτοια «ιστορική ημέρα» είναι το τι θα συμβεί την επόμενη μέρα. Σε ό,τι αφορά την ουσία, και όπως αυτή θα εκφραστεί σε πρακτικό επίπεδο, αυτή η ψηφοφορία μάλλον δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι σημαντικό.
Για παράδειγμα, και σε ό,τι αφορά την ΕΕ: Το γεγονός ότι χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία ψήφισαν υπέρ είναι, με διπλωματικούς όρους, ένα βήμα πλησιάσματος προς τους Παλαιστίνιους και απομάκρυνσης από το Ισραήλ. Το ότι η Γερμανία και Βρετανία απείχαν, και δεν ψήφισαν κατά, είναι κάτι ανάλογο. Από το σημείο αυτό ωστόσο μέχρι το «Έχουμε χάσει την Ευρώπη», που αναφέρει η ισραηλινή εφημερίδα «Haaretz», η απόσταση είναι τεράστια. Γιατί, από την άλλη, όταν πρόκειται για συγκεκριμένα πολιτικά βήματα, τόσο η Γαλλία όσο και άλλες χώρες της ΕΕ είναι ενεργοί, ενεργότατοι υποστηρικτές του Ισραήλ.
Η Γαλλία, ως γνωστόν, αναβάθμισε πρόσφατα το καθεστώς του Ισραήλ στην ΕΕ, δίνοντας στο Ισραήλ εικονική ένταξη στην ΕΕ και την πρόσβαση σε περισσότερα όργανα της ΕΕ. Επίσης, όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε τον περασμένο μήνα μια ακόμα βάρβαρη επίθεση στη Γάζα, βομβαρδίζοντας και σκοτώνοντας παιδιά και αμάχους, η ΕΕ, μέσω της Κάθριν Άστον, της Ύπατης Εκπροσώπου για τις Εξωτερικές Υποθέσεις και την Πολιτική Ασφάλειας (κάτι σαν υπουργός Εξωτερικών της ΕΕ), εξέφρασε μόνο τη λύπη της για αυτές τις ενέργειες του Ισραήλ. Από την άλλη, και ταυτόχρονα, με πολύ μεγάλη δριμύτητα καταδίκασε τη Χαμάς και τον παλαιστινιακό λαό! Καταδίκασε την άσκηση του δικαιώματός του να αντισταθεί σε έναν πανίσχυρο κατακτητή που σε κάθε ευκαιρία και με οποιοδήποτε πρόσχημα δολοφονεί. Η Άστον προχώρησε και λίγο… περισσότερο, λέγοντας στον Νετανιάχου ότι το Ισραήλ έχει, όπως και κάθε άλλη χώρα, το δικαίωμα στην αυτοάμυνα και ότι θα πρέπει να «απαντήσει» με τον ανάλογο τρόπο. Σε μη διπλωματική γλώσσα, αυτό σημαίνει «προχωρήστε και κάνετε ό,τι θέλετε και όπως το θέλετε».
Ακόμα και αν οι συμβολισμοί είναι καλοί, αυτό που μετράει στην ουσία είναι οι πρακτικές που τους συνοδεύουν. Και η ουσία είναι πως, όταν ήδη αποτελείς πεδίο ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, ακόμα και οι συμβολισμοί που σου προσφέρουν, όσο θετικοί και να φαίνονται, έρχονται σε τελική ανάλυση αυτούς τους ανταγωνισμούς να εξυπηρετήσουν.
X.B.