Μια πρωτοφανής στη νεότερη ελληνική ιστορία καρατόμηση μισθών και δικαιωμάτων των εργαζομένων κρύβεται πίσω βασικά σημεία της νέας δανειακής σύμβασης (Μνημόνιο 2) που αφορούν στα εργασιακά. Προβλέπεται μείωση του μοναδιαίου εργασιακού κόστους κατά 15% στη διάρκεια ισχύος του προγράμματος. Αυτό θα είναι θέμα του λεγομένου κοινωνικού διαλόγου αλλά... άμεσα (μέσα στο μήνα) θα υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την προσαρμογή του κόστους. Τα μέτρα θα περιλαμβάνουν:
Α. Για το βασικό μισθό
1.Μείωσή του κατά 22% σε όλα τα επίπεδα.
2. Πάγωμα όλων των μισθών μέχρι το 2015 στα επίπεδα που θα διαμορφωθούν μετά τη μείωση του κατώτατου μισθού.
3. Επιπρόσθετη μείωση του κατώτατου μισθού κατά 10% για τους νέους (έως 25 ετών).
4. Έως τέλη Ιουλίου 2012, σαφές χρονοδιάγραμμα για την αναθεώρηση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) με σκοπό την ευθυγράμμιση αυτής με τις ανταγωνιστικές χώρες (Πορτογαλία, Τουρκία, Κεντρική και Νότιο - Ανατολική Ευρώπη).
Β. Μέτρα για τις συλλογικές συμβάσεις
1. Μέγιστη διάρκεια συλλογικών συμβάσεων τρία χρόνια.
2. Οι ισχύουσες συμβάσεις λήγουν ένα χρόνο μετά τη νομοθέτηση του προγράμματος.
3. Μείωση του χρόνου της μετενέργειας από έξι μήνες σε τρεις.
4. Στο βαθμό που δεν υπάρξει νέα συλλογική σύμβαση εντός τριών μηνών ως βάση θεωρείται ο βασικός μισθός της ΕΓΣΣΕ. Επιπρόσθετα διατηρούνται γενικά επιδόματα όπως: θέσης, παιδιών, εκπαίδευσης, επικινδυνότητας. Αυτά διατηρούνται έως τη σύναψη νέας συμφωνίας (συλλογικής ή ατομικής).
5. Κατάργηση μονιμότητας σε όλες τις εταιρίες (ΔΕΚΟ, τράπεζες).
6. Πάγωμα ωριμάνσεων μέχρις ότου η ανεργία μειωθεί κάτω από 10%.
7. Κατάργηση μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία. Στη διαιτησία μπαίνουν μόνο οι βασικοί μισθοί. Λαμβάνεται υπόψη η οικονομική κατάσταση της εταιρίας.
• Είναι ολοφάνερο πως μιλάμε για μια καταιγίδα μέτρων που επιχειρεί να ρημάξει ό,τι έχει απομείνει σε αυτό που γνωρίζαμε μέχρι τώρα ως μισθό και συλλογική σύμβαση. Και μάλιστα σε μια περίοδο που ήδη οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα υποχωρούν ραγδαία, δεδουλευμένα, δώρα και επιδόματα αδείας δεν καταβάλλονται από όλο και μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων, ενώ παράλληλα γενικεύονται οι μετατροπές συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε εκ περιτροπής και μερικής απασχόλησης με δραματικές επιπτώσεις στις αμοιβές των εργαζομένων.
Το σύνολο των μέτρων δεν έχει μόνο στόχο την άμεση μείωση των μισθών, αλλά και κύρια την πλήρη ανατροπή του συστήματος διαμόρφωσής τους, ώστε τα αποτελέσματα να είναι διευρυμένα στο σύνολο του κόσμου της δουλειάς και να λειτουργούν σε διάρκεια και βάθος χρόνου. Το σύνολο των μέτρων εντάσσεται στη διαδικασία της λεγόμενης «εσωτερικής υποτίμησης», δηλαδή της φτωχοποίησης του εργαζόμενου λαού μας. Η καταστροφή του συστήματος συλλογικών διαπραγματεύσεων έχει σαν κύριο στόχο την οριστική συντριβή του συνδικαλιστικού κινήματος στη χώρα μας.
Με τη μείωσή του κατά 22% ο βασικός μισθός θα είναι 586 ευρώ μεικτά (από 751,5 ευρώ μεικτά που είναι σήμερα) και αν αφαιρέσουμε τις ασφαλιστικές εισφορές και το φόρο μισθωτών υπηρεσιών ο εργαζόμενος έχει να λαμβάνει 480 ευρώ! Όποιος έχει την ατυχία να είναι μέχρι 25 ετών, ο μισθός του θα είναι 430 ευρώ!
Ένας εργαζόμενος, με απλούς υπολογισμούς, το 2012 θα δει στην (τρύπια) τσέπη του περίπου το μισό τού εισοδήματος που είχε το 2009, δηλαδή πριν από την επέλαση της τρόικας και των μνημονίων της.
Οι επιπτώσεις θα είναι δραματικές γιατί ο κατώτατος μισθός δεν αφορά μόνο αυτούς που αμείβονται με βάση αυτόν (περίπου 20% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα). Με βάση αυτόν διαμορφώνονται πλέον και οι μισθοί των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας, ηλικίας 15-24 ετών (το 80%), ενώ ακόμα και η διαμόρφωση των μισθών στην παραοικονομία για ανειδίκευτες θέσεις εργασίας, μεγάλου αριθμού ελλήνων και των μεταναστών εργατών, έχουν αυτόν ως σημείο αναφοράς.
Οι πενιχρές αυξήσεις της ΕΓΣΣΕ αποτελούσαν το μοναδικό σημείο αναφοράς για τα αδύναμα σωματεία του ιδιωτικού τομέα. Ήταν ένα κάποιο ανάχωμα (προσωρινό, όπως αποδεικνύεται από τη ζωή) στις διαπραγματεύσεις για την υπεράσπιση των κεκτημένων τους στο δυσμενές περιβάλλον της νέκρωσης των σωματείων που υπηρέτησε τόσα χρόνια πιστά η υποταγμένη συνδικαλιστική ηγεσία.
Η κατρακύλα του κατώτερου μισθού θα «λιανίσει» μια σειρά επιδόματα που εξαρτώνται απ' αυτόν, με πρώτο το επίδομα ανεργίας. Με την ανεργία ήδη να καλπάζει και με την παρατεταμένη ύφεση να προβλέπεται να αγγίξει δυσθεώρητα ποσοστά το επίδομα ανεργίας θα κατρακυλήσει στα 323 ευρώ! Ανάλογες θα είναι οι μειώσεις και για άλλα επιδόματα που συνδέονται αναλογικά με τον βασικό μισθό.
Όταν στο σχετικό κείμενο της δανειακής σύμβασης ρητά ορίζεται η σύνδεση των επιδομάτων με εισοδηματικά κριτήρια (είσπραξη κάποιου ενοικίου, ιδιόκτητο σπίτι κ.λπ.), γίνεται σαφές ότι ακόμη και από αυτό το επίδομα φτώχειας θα αποκλείονται πολύ περισσότεροι άνεργοι.
Κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων εργασίας
Με το νέο μνημόνιο οι τροϊκανοί θέλουν να καταργήσουν τις κλαδικές συμβάσεις εργασίας, με βάση τις οποίες (είτε είναι σε ισχύ είτε έχουν λήξει εδώ και δύο χρόνια) αμείβονται περίπου το 75% των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα. Στο μνημόνιο ορίζεται ότι όλες οι συμβάσεις θα έχουν διάρκεια τριών ετών. Αν υπάρχουν συμβάσεις με ακόμη μεγαλύτερη διάρκεια, τότε θα ψηφιστεί νόμος που θα ορίζει ότι οι συμβάσεις αυτές θα λήγουν μέσα σε έναν χρόνο από την ψήφιση του νόμου.
Η επιδίωξη των δανειστών και των ντόπιων υποταχτικών τους είναι η καθιέρωση ενός εθνικού μισθού πείνας, πάνω στον οποίο θα γίνεται η όποια διαβούλευση για επιπλέον απολαβές, είτε με τη μορφή του πριμ παραγωγικότητας είτε με κάποια άλλη μορφή.
Κατάργηση της μετενέργειας
Με το άρθρο 9 του ν. 1876/1990 ορίσθηκε ότι όλοι οι όροι εργασίας των συλλογικών συμβάσεων, έξι μήνες μετά τη λήξη των συμβάσεων αυτών, εισέρχονται σε ατομικές συμβάσεις, εάν δεν έχει στο μεταξύ συναφθεί νέα συλλογική σύμβαση. Αυτή η δυνατότητα που ονομάζεται μετενέργεια, μειώνεται σε διάρκεια από έξι σε τρεις μήνες. Ουσιαστικά, η παρέμβαση της τρόικας στοχεύει στην οριστική κατάργηση της μετενέργειας και τελικά των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι 80 συλλογικές συμβάσεις εργασίας μεγάλων κλάδων έχουν ήδη λήξει.
Η «θολή» διατύπωση των αλλαγών στο νέο μνημόνιο περί «επαναφοράς στο μισθό βάσης» θα οδηγήσει στο να ασκηθούν αφόρητες πιέσεις στους εργαζόμενους για την υπογραφή νέων συλλογικών συμβάσεων (κάτι στο οποίο οι εργοδότες δεν έχουν συμφέρον και νομική πίεση να στέρξουν) ή, το πιθανότερο, ατομικών συμβάσεων εργασίας με πολύ μειωμένους μισθούς. Άλλωστε, με τη νομοθέτηση που θα απαγορεύει στα συνδικάτα να προσφεύγουν μονομερώς στη διαιτησία (ΟΜΕΔ), δίνει άλλο ένα όπλο στα χέρια των εργοδοτών να επιχειρήσουν να υπογράφουν συμβάσεις πολύ χαμηλότερα από τις σημερινές κλαδικές. Πολύ περισσότερο που ο ΟΜΕΔ θα αποφασίζει μόνο για τον βασικό μισθό και όχι για τα υπόλοιπα επιδόματα ή άλλες αμοιβές.
Δύο είναι τα επικρατέστερα σενάρια που συζητούνται για την επόμενη μέρα:
1. Το πρώτο σενάριο της τραγωδίας λέει πως σε τρεις μήνες μετά τη λήξη της κλαδικής σύμβασης από το μισθό και τους άλλους όρους μένουν μόνο ο βασικός κλαδικός και τα επιδόματα εκπαίδευσης, οικογενειακής κατάστασης και επικινδυνότητας. Μετά τους έξι μήνες από τη λήξη της σύμβασης καταργούνται τα επιδόματα οικογενειακής κατάστασης και επικινδυνότητας, ενώ μετά από εννέα μήνες απομένει μόνο ο βασικός κλαδικός μισθός. Θα καταργηθούν αυτόματα όλες οι κλίμακες ωρίμανσης των μισθών. Οι μισθοί αυτόματα θα μειωθούν σε ποσοστό που θα ξεπερνά το 30%.
2. Σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, μετά τη λήξη της κλαδικής σύμβασης και τους τρεις πλέον μήνες της μετενέργειας, ο μισθός θα επανέρχεται στο μισθό βάσης που ορίζει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβασης Εργασίας για κάθε μισθολογικό κλιμάκιο και πάνω σε αυτόν θα υπολογίζονται τα εναπομείναντα επιδόματα. Οι άνθρωποι της τρόικας είναι απόλυτοι στο ότι «Όταν μία κλαδική σύμβαση λήγει, λήγει και τέλος». Όλα δείχνουν πως τα πράγματα θα πάνε προς αυτήν την κατεύθυνση. Εξάλλου, αυτό δείχνουν και οι αλλαγές στην αγορά εργασίας πριν ακόμα από την ψήφιση της κατάργησης της μετενέργειας. Σχεδόν σε όλες τις νέου τύπου επιχειρησιακές συμβάσεις (περισσότερες από 50) που έχουν υπογράψει «ενώσεις προσώπων» προβλέπονται μισθοί στα όρια της ΕΓΣΣΕ. Οι άμεσες απώλειες στο βασικό μισθό θα φτάσουν το 30% και συνολικά θα προσεγγίσουν το 50% με τα επιδόματα που καταργούνται και με τη μείωση της βάσης υπολογισμού των επιδομάτων που παραμένουν.
• Σε κάθε περίπτωση, ο μισθός είναι πολιτικό μέγεθος που αφορά στη δυνατότητα των εργαζομένων από την μια μεριά να πουλήσουν ακριβότερα τον κόπο τους και των κεφαλαιοκρατών από τη άλλη να τον καρπωθούν στη χαμηλότερη δυνατή τιμή.
Αυτή η αγεφύρωτη αντίθεση θα είναι από εδώ και πέρα η βάση συγκρότησης των νέων εργατικών συλλογικοτήτων (συνδικάτων, σωματείων, επιτροπών, συνελεύσεων κ.λπ.) που θα πρέπει να συγκροτηθούν κυρίως μέσα αλλά και δίπλα στους εργασιακούς χώρους και που από τη μαζικοποίηση και την καθημερινή τους πάλη θα κριθεί στην πράξη το ζήτημα του μισθού.
Η υπεράσπιση της ιστορικής κατάκτησης που λέγεται συλλογικές συμβάσεις και ο αγώνας για αυξήσεις στους μισθούς πρέπει να ’ναι ο φάρος στους αγώνες αντίστασης και ανατροπής απέναντι στην φτωχοποίηση που προωθεί ιμπεριαλιστική-καπιταλιστική βαρβαρότητα.
