Συναλλαγματικός πόλεμος

Έχει σαλπίσει το τελευταίο διάστημα ο πόλεμος ανάμεσα στα νομίσματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Μια ομοβροντία υποτιμήσεων των νομισμάτων των λατινοαμερικάνικων χωρών βρίσκεται σε εξέλιξη, υποτιμήσεων όχι τυπικών, αλλά μέσω αγορών αμερικάνικου νομίσματος αξίας άνω των 13 δισ. δολαρίων, στην οποία έχουν προχωρήσει οι Κεντρικές Τράπεζες έξι χωρών της Λατινικής Αμερικής στο πλαίσιο παρεμβάσεων τα τελευταία δυόμισι χρόνια, προκειμένου να διατηρήσουν χαμηλές τις ισοτιμίες των νομισμάτων τους.
Οι τοποθετήσεις κερδοσκοπικών κεφαλαίων στις λεγόμενες «αναδυόμενες αγορές» στις οποίες καταφεύγουν μαζικά οι διαχειριστές αυτών των κεφαλαίων ως διέξοδο κερδοφορίας εξωθούν ανοδικά τα νομίσματα των χωρών αυτών και τσακίζουν τις εξαγωγές τους. Ειδικός επί της κίνησης κεφαλαίων και συναλλαγματικών ισοτιμιών θεωρεί πως το 2013 θα είναι έτος «ενεργού χειραγώγησης των συναλλαγματικών ισοτιμιών» πράγμα, που σημαίνει δηλαδή συναλλαγματικό πόλεμο. Τα ίδια υποστηρίζει και η Τράπεζα της Αγγλίας, εκτιμώντας ότι ο πόλεμος υποτιμήσεων θα συνεχιστεί όλο το 2013. Εκπρόσωπος του ΔΝΤ δηλώνει μεγαλύτερη συγκράτηση και χαρακτηρίζει τον «συναλλαγματικό πόλεμο» υπερβολή.
Ακολούθησε η Τράπεζα της Ελβετίας, που εξέδωσε μάλιστα πολύ ισχυρή ανακοίνωση ότι θα αποτρέψει με κάθε τρόπο την περαιτέρω ενίσχυση του ελβετικού φράγκου καθώς στις τραπεζικές «αποθήκες» της χώρας συρρέουν διαρκώς κεφάλαια από τις δοκιμαζόμενες οικονομίες της ευρωζώνης, που φυσικά ψάχνουν ασφαλές καταφύγιο.
Η παγκόσμια εικόνα κίνησης των κεφαλαίων είναι μια εικόνα πανικού και φυγής για διάσωση που τροφοδοτεί η παρατεταμένη ύφεση και το πάγωμα των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία. Όμως αυτό που φαίνεται να ενοχλεί «συγκρατημένα» λιγότερο τους Αμερικάνους και περισσότερο τους Ευρωπαίους ήταν η απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας και φυσικά της νέας κυβέρνησης να μπουν δυναμικά σε αυτόν το χορό των συναλλαγματικών υποτιμήσεων: Οι Ιάπωνες λοιπόν αποφάσισαν να προχωρήσουν σε απεριόριστες αγορές ομολόγων αλλά και ιδιωτικού ιαπωνικού χρέους.
Η BoJ (Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας) ανακοίνωσε επίσης ότι ανεβάζει το όριο-στόχο για πληθωρισμό στο 2% και διατηρεί μηδενικά τα επιτόκια. Είναι φανερό ότι οι ιαπωνικές οικονομικές αρχές θέλουν να επανακινήσουν την οικονομία και να δώσουν μια γενναία τόνωση στις εξαγωγές τους.
Οι πρώτες αντιδράσεις προήλθαν από τη Γερμανία, από τον κεντρικό τραπεζίτη Γενς Βάιντμαν, ο οποίος μίλησε για «πολιτικοποίηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών». Είναι φανερό πως το ήδη ανατιμημένο κατά Γιούνκερ -αλλά και πραγματικά- ευρώ θα πιεστεί περαιτέρω ανοδικά καθώς είχε μεγάλες αποθεματικές τοποθετήσεις σε γιεν Ιαπωνίας. Στέλεχος μάλιστα του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος της Μέρκελ εξέφρασε την πρόθεσή του να καταφύγει η Γερμανία στην υποστήριξη των λυκοεταίρων της στο G20. Η ιαπωνική απάντηση ήταν πως η Γερμανία δεν δικαιούται να ομιλεί καθώς «οι εξαγωγές της έχουν επωφεληθεί εις το έπακρον από το σύστημα συναλλαγματικών ισοτιμιών του ευρώ».
Είναι επίσης αλήθεια πως η παγκόσμια συναλλαγματική αντιπαράθεση ξεκίνησε με τις κολοσσιαίες αγορές και επαναγορές ομολόγων πρώτα και κύρια της FED (ΗΠΑ) αλλά και της ΕΚΤ (ευρωζώνη) με αφορμή το ελληνικό χρέος. Στην πορεία βέβαια τα πνεύματα ηρέμησαν καθώς ο ψύχραιμος Μάριο Ντράγκι μέσα από τις δηλώσεις του έδειχνε σαφή μηνύματα για μεγαλύτερη διολίσθηση του ευρώ και για παραπέρα χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής της ευρωζώνης.
Είναι σίγουρο πως το πέρασμα της παγκόσμιας οικονομικοπολιτικής αντιπαράθεσης στα νομίσματα, αν συνεχιστεί, ανοίγει τις πύλες της κολάσεως αφού στην ουσία θα πρόκειται για μια μορφή έμμεσου προστατευτισμού παγκόσμιας κλίμακας. Ήδη υπάρχει μια ισορροπία τρόμου ανάμεσα σε βασικά συναλλαγματικά ζεύγη (ευρώ έναντι δολαρίου, δολάριο έναντι γιεν, ευρώ έναντι ελβετικού φράγκου, ρεάλ Βραζιλίας έναντι δολαρίου, πέσο Μεξικού έναντι δολαρίου κ.λπ.), που αν διαταραχτεί ο κύκλος θα γίνει πιο εύθραυστη για όλους.
Πρέπει, όμως, να συγκρατήσουμε ακόμη και τη ρήση του Bάιντμαν περί «πολιτικοποίησης των συναλλαγματικών ισοτιμιών». Γιατί, αν και ο έμμεσα θιγόμενος από την υποτίμηση του γιεν είναι η ευρωζώνη, ο άμεσα θιγόμενος είναι οι ασιατικοί γείτονες της Ιαπωνίας και ιδιαίτερα η Κίνα αλλά και η Ινδία. Οι αναμενόμενες αντιδράσεις των δύο ασιατικών γιγάντων δεν μπορούν σήμερα να σταθμιστούν σε τι επίπεδο και σε τι κλίμακα θα επηρεάσουν τις συναλλαγματικές ισορροπίες.
Πραγματικά, ακόμη δεν έχουμε δει τίποτε από την κρίση. Και να φανταστεί κανείς πως μόλις πριν από ένα χρόνο Κίνα και Ιαπωνία είχαν συνυπογράψει ειδική ζώνη συναλλαγματικής συναλλαγής γιουάν και γιεν από την οποία θα είχε εξοβελιστεί το δολάριο. Τότε εκείνη η κίνηση είχε εκτιμηθεί περισσότερο για τα γεωπολιτικά και λιγότερο για τα (σημαντικά οπωσδήποτε) οικονομικά της αποτελέσματα. Σήμερα;