Über alles στο λιμάνι.

Πώς γίνεται μια χώρα που διαθέτει δύο μικρές εξόδους στη θάλασσα, εν προκειμένω η Γερμανία, με μία εξ αυτών, το Αμβούργο, να αποτελεί έναν από τα μεγαλύτερα σε κίνηση εμπορευματοκιβωτίων λιμάνια και να κατέχει ηγετική θέση στον παγκόσμιο στόλο;
Γίνεται, αν το δούμε ιστορικά και γίνεται να διατηρείται αυτή η πρωτοκαθεδρία, αν δούμε το ζήτημα με βάση τα σημερινά οικονομικοπολιτικά δεδομένα.
Το Αμβούργο, το μεγαλύτερο γερμανικό λιμάνι, αποτελεί σημαντικό σταυροδρόμι του ευρωπαϊκού εμπορίου από τα χρόνια της Χανσεατικής Ένωσης το 13ο αιώνα, πολύ πριν δηλαδή ενοποιηθεί εθνικά η Γερμανία, και πρωτοστάτησε στο βορειοευρωπαϊκό εμπόριο για διακόσια και πάνω χρόνια. Ενώ το εμπορικό επιμελητήριο της πόλης μετρά ιστορία 345 ετών (!).
Σήμερα διακινούνται από εκεί πάνω από 1 εκ. τόνοι αγαθών σε ξένες αγορές, ενώ το κρατίδιο στο οποίο ανήκει είναι το πλουσιότερο από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια της χώρας, διπλάσιο από το μέσο όρο των κρατών της ΕΕ στην κλίμακα του πλούτου. Το πώς διατηρείται αυτή η πρωτοκαθεδρία εξηγείται σήμερα μέσα από την αντιπαράθεση του «μπλοκ του Αμβούργου» απέναντι σε μία άλλη ιστορική κάστα του παγκόσμιου εφοπλιστικού κεφαλαίου με επίσης ιστορικές ρίζες στην πειρατεία και στο παροικιακό φαινόμενο: τους Έλληνες εφοπλιστές, που φυσικά από την άποψη της δυναμικότητας του στόλου της βρίσκεται μόνη στην κορυφή (σχεδόν διπλάσιος αριθμός πλοίων). Όμως έχουν περάσει πολλά χρόνια από την εποχή της χανσεατικής ένωσης και το «μπλοκ του Αμβούργου» έχει μια βασική διαφορά από τους Έλληνες εφοπλιστές στη σημερινή τους διαμόρφωση ως αστικές κάστες. Από τους 700 π.χ. πλοιοκτήτες στην Ελλάδα οι 600 επενδύουν δικά τους χρήματα στο στόλο και μόλις οι 100 έχουν αμιγώς ξένα κεφάλαια, ενώ το management περίπου ταυτίζεται με την ιδιοκτησία. Σε αντίθεση, το «μπλοκ του Αμβούργου» είναι σε μεγάλο βαθμό δημιούργημα χρηματιστηριακό: από τους 400 πλοιοκτήτες οι 370 διαχειρίζονται ξένα λεφτά. Αυτή η τεράστια χρηματιστηριακή φούσκα που δημιουργήθηκε με την άμεση στήριξη του γερμανικού τραπεζιτικού συστήματος μέσα από το σύστημα των KG funds κατέστρεψε εκατοντάδες χιλιάδες αποταμιευτές που …ναυάγησαν μέσα στην μεγάλη φουρτούνα που προέκυψε μετά το 2008. Το σύστημα των KG funds δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει μέσα σε αυτή τη φουρτούνα επαρκή ρευστότητα και εισροή κεφαλαίων από Γερμανούς επενδυτές, οι τράπεζες έμειναν εκτεθειμένες (οφειλόμενα δάνεια 98 δις ευρώ μόνο προς τις δέκα μεγαλύτερες γερμανικές τράπεζες) και ένα μεγάλο μέρος του στόλου των container ships βρίσκεται σήμερα παροπλισμένο και αγκυροβολημένο λόγω υπερπροσφοράς πλοίων.
Στριμωγμένο «το μπλοκ του Αμβούργου» στράφηκε προς τους βάσιμους ανταγωνιστές του διεκδικώντας το κομμάτι από την μειωμένη -λόγω της κρίσης- παγκόσμια πίτα. Έτσι με μοχλό την γερμανική κυβέρνηση, η Επιτροπή Ανταγωνισμού της ΕΕ από το καλοκαίρι ζήτησε εξηγήσεις από την ελληνική κυβέρνηση για τις φοροαπαλλαγές που απολαμβάνει το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο, αξιοποιώντας φυσικά και το κλίμα που έχει δημιουργηθεί με τα απανωτά μνημόνια. Βέβαια το γερμανικό εφοπλιστικό κεφάλαιο απολαμβάνει τεράστιες φοροαπαλλαγές και προστασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι Έλληνες εφοπλιστές που απευθύνθηκαν σε γερμανικές τράπεζες προκειμένου να εξαγοράσουν δάνεια από τα παροπλισμένη πλοία βρήκαν τις πόρτες κλειστές (σιγά μην τους άφηναν!).
Δύο σημαντικά ζητήματα αναδεικνύονται από αυτή την αντιπαράθεση. Το ένα είναι η τεράστια έκθεση των γερμανικών τραπεζών σε επισφαλή εσωτερικό δανεισμό. Διακρατούν χαρτοφυλάκιο ναυτιλιακών δανείων υπερδιπλάσιο της έκθεσης τους στα ομόλογα της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας αθροιστικά! Φυσικά το ζήτημα το αξιοποίησαν οι… άσπονδοι υπερατλαντικοί σύμμαχοι και οι New York Times, οι οποίοι με εκτενέστατο άρθρο τους στις αρχές του Δεκέμβρη στηλίτευσαν τους «τιμητές της δημοσιονομικής ορθότητας» για τις ζημιές «δεκάδων δις δολαρίων επισφαλών δανείων» και «τις γερμανικές τράπεζες και τους πολιτικούς που πρέπει να λογοδοτήσουν». Η Moody’s εκτιμά ότι τα δάνεια των δέκα μεγαλύτερων γερμανικών τραπεζών ισοδυναμούν με το 60% των εποπτικών τους κεφαλαίων, ενώ η μεγαλύτερη χρηματοδότρια τράπεζα της ναυτιλίας παγκοσμίως προειδοποίησε ότι θα χρησιμοποιήσει πρόσθετη κρατική βοήθεια ύψους 1,3 δις ευρώ.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά τι θα κάνουν οι Έλληνες εφοπλιστές αν η «υπερήφανη» κυβέρνησή τους υποκύψει για άλλη μια φορά στις απαιτήσεις των προστατών και καταργήσει ή ψαλιδίσει το φορολογικό καθεστώς που διέπει τις σχέσεις του κράτους με τους εφοπλιστές. Ας σημειωθεί πως μέχρι τώρα τα μνημόνια είχαν αφήσει άθικτο το εφοπλιστικό κεφάλαιο και την ναυτιλιακή οικονομία. Είναι σίγουρο πως με τον γνωστό κοσμοπολίτικο «πατριωτισμό» τους οι εφοπλιστές θα βρουν σημαίες ευκαιρίας και θα αναχωρήσουν. Έτσι και αλλιώς τον βασικό όγκο των οικονομικών τους δραστηριοτήτων τον έχουν στον εξωτερικό. Οι επιπτώσεις μιας τέτοιας εξέλιξης έχουν δύο πλευρές. Η μια είναι στο επίπεδο του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, στην αύξηση της ανεργίας στον ήδη χτυπημένο κλάδο της ναυτοσύνης κ.λπ. Όμως οι Έλληνες εφοπλιστές εξακολουθούσαν επίσης να κρατούν προ και μετά μνημονίου μακριά από την χώρα τον παραγόμενο πλούτο. Ας σημειωθεί εδώ πως ο Στουρνάρας ως υφυπουργός Ανάπτυξης τον Ιούνιο, αξιοποιώντας μελέτη του ΙΟΒΕ του οποίου προήδρευε πριν υπουργοποιηθεί, είχε κάνει πρόταση για προσέλκυση των δραστηριοτήτων τους στα ελληνικά λιμάνια και στον ναυτικοεπισκευαστικό και κατασκευαστικό τομέα που θα μπορούσε να δημιουργήσει εγχώρια προστιθέμενη αξία 26 δις ευρώ. Τώρα;