«Ο Μπελογιάννης μας έμαθε άλλη μια φορά
πώς να ζούμε και πώς να πεθαίνουμε.
Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία.
Μ’ ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώσει» (Γ. Ρίτσος)
πώς να ζούμε και πώς να πεθαίνουμε.
Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία.
Μ’ ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώσει» (Γ. Ρίτσος)
Την περίοδο της κατοχής ήταν φυλακισμένος στην Ακροναυπλία μαζί με άλλους κομμουνιστές και παρά το γεγονός ότι οι πολιτικοί κρατούμενοι ζήτησαν να αφεθούν ελεύθεροι για να υπερασπιστούν την πατρίδα, η κυβέρνηση τους παρέδωσε στους Γερμανούς.
Σύντομα όμως θα δραπετεύσει για να γίνει καπετάνιος του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο. Αργότερα στον εμφύλιο θα είναι πολιτικός επίτροπος της 10ης Μεραρχίας του ΔΣΕ και μετά το 1949 μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.
Μετά την ήττα του 1949 αρχίζει μια νέα περίοδος για τη χώρα μας, από τις πιο σκοτεινές. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, εκτελώντας πιστά τις επιταγές των ΗΠΑ, δημιουργούν ένα κλίμα τρομοκρατίας που απλώνεται σε όλη τη χώρα. Στημένες δίκες, εξορίες, εκτελέσεις αριστερών αλλά και δημοκρατών που πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση.
Ετσι, το Δεκέμβρη του 1950 συλλαμβάνεται και ο Μπελογιάννης μαζί με τη σύντροφό του Ελλη Ιωαννίδου και άλλους αγωνιστές. Μετά από περίπου 10 μήνες θα ξεκινήσει η δίκη στο στρατοδικείο της Αθήνας. Η κατηγορία βασίζεται στον Αναγκαστικό Νόμο 509/1947. Με το νόμο αυτό το ΚΚΕ θεωρήθηκε παράνομο, προδοτικό και ξενοκίνητο κόμμα που δρούσε ενάντια στην εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας. Ας σημειωθεί ότι οι κατηγορούμενοι ήταν συνολικά 93 και όλα αυτά γίνονται επί κυβερνήσεως του «μετριοπαθούς» Πλαστήρα. Η δίκη διεξάγεται σε κλίμα πιέσεων και εκβιασμών από τη μεριά των Αμερικάνων. Ταυτόχρονα όμως θα δημιουργηθεί κι ένα παγκόσμιο κλίμα αλληλεγγύης στους κατηγορούμενους.
Στην απολογία του ο Μπελογιάννης με θάρρος και χωρίς περιστροφές υπερασπίζεται τις ιδέες του και η δίκη εξελίσσεται σε δριμύ κατηγορώ προς το αντιδραστικό καθεστώς. Οι όροι αντιστρέφονται και ο κατηγορούμενος γίνεται κατήγορος.
«Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ (…) Τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Γι’ αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Αντικρίζω την καταδικαστική σας απόφαση με περηφάνια και ηρεμία. Με το κεφάλι ψηλά θα σταθώ μπροστά στο εκτελεστικό σας απόσπασμα. Αλλά είμαι σίγουρος πως θα ‘ρθει η μέρα που οι ίδιοι δικαστές που τώρα με δικάζουν θα ζητήσουν χάρη απ’ τον ελληνικό λαό. Δεν έχω άλλο τίποτε να πω.»
Στις 16 Νοέμβρη του 1951 το στρατοδικείο ανακοινώνει την απόφασή του. Ο Μπελογιάννης μαζί με άλλους 11 καταδικάζονται σε θάνατο. Η απόφαση θα προκαλέσει παγκόσμιο κύμα αντιδράσεων και αναγκάζει την κυβέρνηση Πλαστήρα να δηλώσει ότι δεν θα γίνει η εκτέλεση.
Μια νέα σκευωρία όμως έχουν ήδη ετοιμάσει για τον Μπελογιάννη οι ΗΠΑ με την ελληνική κυβέρνηση. Ο Μπελογιάννης θα οδηγηθεί σε νέα δίκη στις 15 Φλεβάρη του 1952 μαζί με άλλους 28 κατηγορούμενους, με βαρύτερες κατηγορίες, όπως η κατασκοπία, που βασίζονται στον Αναγκαστικό Νόμο 375/1936 που θέσπισε ο Μεταξάς.
Ξανά όμως ο Μπελογιάννης θα καταρρίψει όλες τις συκοφαντίες στο δικαστήριο. «Εμείς αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από εκείνους που μας κατηγορούν. Το αποδείξαμε τότε που η λευτεριά, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα βρίσκονταν σε κίνδυνο. Παλεύουμε για να ξημερώσουν και για την πατρίδα μας καλύτερες μέρες, χωρίς πείνα και πόλεμο. Κι αν χρειαστεί θυσιάζουμε γι’ αυτό και τη ζωή μας.» Η απόφαση όμως ήταν ήδη ειλημμένη. Θάνατος για τον Μπελογιάννη και άλλους 7.
Οι προοδευτικοί άνθρωποι σ’ όλο τον κόσμο ξεσηκώνονται και απαιτούν να μην εκτελεστεί η απόφαση. Δημιουργήθηκε η Παγκόσμια Οργάνωση αλληλεγγύης για τη σωτηρία του Μπελογιάννη, που πραγματοποίησε συγκεντρώσεις και έστειλε διαμαρτυρίες στην κυβέρνηση και τον ΟΗΕ. Διαμαρτυρίες απ’ όλο τον κόσμο κατακλύζουν το διεθνή Τύπο και ζητούν τη ματαίωση της εκτέλεσης. Διεθνούς φήμης καλλιτέχνες όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν, συγγραφείς όπως ο Σαρτρ, ο Κοκτό, ο Μπενουά, ο ίδιος ο Ντε Γκολ, στέλνουν τηλεγραφήματα εναντίωσης στις εκτελέσεις.
Ακόμα και ο συντηρητικός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Σπυρίδων Βλάχος, ζητεί από το βασιλιά να μη γίνουν εκτελέσεις, δηλώνοντας: «Εχω συγκλονιστεί απ’ το ηθικό μεγαλείο του Μπελογιάννη. Το θεωρώ ανώτερο κι από των πρώτων Χριστιανών, γιατί ο Μπελογιάννης δεν πιστεύει ότι υπάρχει μέλλουσα ζωή».
Η σοβιετική Επιτροπή στον ΟΗΕ κάνει τα πάντα για να σώσει τον Μπελογιάννη και τους συντρόφους του. Ομως η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, κάτω από τις νέες απειλές των Αμερικάνων, δεν προβαίνει σε καμιά ενέργεια.
 |
| Ο Ν. Μπελογιάννης (δεξιά) και ο Ν. Καλούμενος προσάγονται στο δικαστήριο για τη δίκη τους. (φωτ. Κ. Μεγαλοκονόμου) |
Η σύντομη ζωή του Μπελογιάννη ήταν γεμάτη με αγώνες για τη λευτεριά της πατρίδας μας. Η μορφή του θα παραμείνει αθάνατη. Για μας θα είναι πάντα ο φλογερός επαναστάτης που δεν λύγισε ούτε μια στιγμή και που δεν δίστασε να προσφέρει την ίδια του τη ζωή για την πατρίδα.
Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε και σε μια όχι και τόσο γνωστή πτυχή της ζωής του, το συγγραφικό του έργο. Στο πολύ σημαντικό βιβλίο του «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα» αναφέρεται αναλυτικά στα εξωτερικά δάνεια που πήρε η Ελλάδα από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής (από το 1824 μέχρι την εποχή της συγγραφής του βιβλίου) και τον τρόπο που συνέβαλαν αυτά στην υποτέλεια και την εξάρτηση της χώρας μας και την αποτροπή της αυτοδύναμης ανάπτυξής της. Το δεύτερο σημαντικό έργο του «Οι μακρινές ρίζες της νεοελληνικής λογοτεχνίας» αναφέρεται στις απαρχές της ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας, στα χρόνια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, όπου η καταπίεση απέτρεψε οποιαδήποτε προσπάθεια προοδευτικής σκέψης. Στην ουσία οι πρώτες γνήσιες ρίζες της νεοελληνικής λογοτεχνίας ήταν η λαϊκή ποίηση και τα ακριτικά τραγούδια που περιφρονήθηκαν (στην καλύτερη περίπτωση) από το θεοκρατικό καθεστώς των Βυζαντινών.
Στέφανος Σκοδράνης
Δείτε επίσης ένα τραγούδι για τον Μπελογιάννη: Έχει η Ελλάδα Μπελογιάννηδες πολλούς
καθώς και Το τελευταίο γράμμα του Νίκου Μπελογιάννη
