Η πορεία του ξεκινά από τα βουνά της Ηπείρου (Μελισσουργοί Άρτας) και η πολιτική του διαδρομή σηματοδοτείται από την ένταξή του και την καθοριστική του συμμετοχή στο ιδεολογικό-πολιτικό ρεύμα του ευρωκομουνισμού, όπως εκφράστηκε στον ελλαδικό χώρο.
Νεαρός φοιτητής στο Γκρατς της Αυστρίας συναντιέται με τις κομμουνιστικές ιδέες, για να συνεχίσει τη δράση του σαν στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη. Μετά τη διάσπαση του '68 εντάσσεται στο ΚΚΕ Εσωτερικού και το 1982 εκλέγεται γραμματέας του. Η εκλογή του αποτιμάται σήμερα ότι δεν ήταν απλά μια ομαλή διαδοχή του «ιστορικού» ηγέτη Μπ. Δρακόπουλου, αλλά κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή «αλλαγή γενιάς». Ήθελε να ανακόψει τη δεξιόστροφη πορεία, που αναδείχθηκε με τη στάση της ηγεσίας του ΚΚΕεσ απέναντι στη φιλελευθεροποίηση Μαρκεζίνη, και σφραγίστηκε, μετά την πτώση της δικτατορίας, με τη στρατηγική επιλογή της ΕΑΔΕ (Εθνική ΑντιΔικτατορική Ενότητα). Ταυτόχρονα προσπαθούσε να αντιμετωπίσει την υπεροχή του ΚΚΕ και να δείξει ότι το ευρωκομμουνιστικό εγχείρημα στην Ελλάδα έχει προοπτική.
Το 1987 διαφωνεί με τη μετεξέλιξη του ΚΚΕεσ σε ΕΑΡ (Ελληνική Αριστερά), υπερασπίζεται το «Κ» και συγκροτείται το ΚΚΕεσ-Ανανεωτική Αριστερά, που μετεξελίχθηκε σε ΑΚΟΑ (Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά). Η πολιτική αντιπαράθεση και τώρα –σε συνθήκες ήττας του κομμουνιστικού κινήματος και γενικευμένης επίθεσης του ιμπεριαλιστικού-καπιταλιστικού συστήματος– εδράζεται πάνω στην πορεία που πρέπει να ακολουθήσει το ρεύμα του ευρωκομουνισμού: πλήρης υποταγή και κυβερνητισμός (όπως εκφράστηκε με την κυβέρνηση Τζανετάκη) ή συνέχιση-μετεξέλιξή του μέσα στο λαϊκό και εργατικό κίνημα. Με αυτή την κατεύθυνση ο Γ. Μπανιάς πρωταγωνίστησε και συμμετείχε με την ΑΚΟΑ, από το 2004, στη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ, με τον οποίο εκλέχθηκε βουλευτής επικρατείας το 2007. Μέχρι πρόσφατα μετείχε στη Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ ως συντονιστής της.
Συνομιλητής με επιχειρήματα, άνθρωπος επίμονος, προσιτός και με αντοχές, σταθερός στις ιδέες του ευρωκομουνιστικού ρεύματος. Έτσι τον γνωρίσαμε εμείς που διαφωνούσαμε, τον Γιάννη Μπανιά.
«Όταν όλα έδειχναν ότι το ιστορικό εγχείρημα της ανανέωσης, με όποια μορφή επιβίωνε, διέτρεχε ορατό κίνδυνο, εγείροντας ιστορικές ευθύνες και σ’ εμάς, παραμέριζε θαρραλέα πικρίες και τύπους για να συμβάλει καθοριστικά στην ευόδωσή του». Έτσι τον θυμούνται οι σύντροφοί του που τον γνώριζαν καλύτερα. (Από την ανακοίνωση της ΑΚΟΑ.)
Γ. Μ.
