Επεκτείνεται ο εργασιακός μεσαίωνας

Σε ένα λάκκο που βαθαίνει συνεχώς και με γοργούς ρυθμούς θέλει να ενταφιάσει τα εργατικά δικαιώματα το κεφάλαιο και το πολιτικό του προσωπικό. Η ψήφιση του τρίτου μνημονίου με το μοναδικό «υπερ-άρθρο» κατάφερε μερικές ακόμη φτυαριές στον ήδη βαθύ αυτό λάκκο. Και τα πράγματα για τους εργαζόμενους γίνονται ακόμη πιο δυσβάσταχτα, καθώς αυτό που έχουν να αντιμετωπίσουν είναι μια επίθεση χωρίς τέλος, σε ένα τοπίο όπου όλη η χώρα μετατρέπεται σε μια μεγάλη ειδική οικονομική ζώνη. Καθετί που συνιστούσε στοιχείο συγκρότησης και κοινής αναφοράς για την εργατική τάξη καταστρατηγείται και καταργείται. Το 8ωρο και το πενθήμερο, η συλλογική σύμβαση, η κλαδική διεκδίκηση έχουν δεχτεί συντριπτικά χτυπήματα. Από την άλλη, μία σειρά περιορισμοί και δεσμεύσεις του κεφάλαιου και της εργοδοσίας, που κατοχύρωναν δικαιώματα και συγκρατούσαν την εργοδοτική αυθαιρεσία, καταργούνται, μετατρέποντας τους χώρους δουλειάς σε πεδία άγριας εκμετάλλευσης όπου η εργοδοτική αυθαιρεσία οργιάζει ανεξέλεγκτη.
Αυτό που συναντά σήμερα ένας εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα στους χώρους δουλειάς δεν έχει την παραμικρή σχέση με αυτό που ίσχυε μόλις πριν από ενάμιση χρόνο. Οποιαδήποτε σταθερά είναι πλέον ανύπαρκτη και η όποια «διαπραγμάτευση» είναι σε ατομικό επίπεδο και βαθιά υπονομευμένη. Ειδικά για το ενάμιση εκατομμύριο των ανέργων, η αναζήτηση δουλειάς είναι αποκαλυπτική, εάν φυσικά κατορθώσουν να φτάσουν μέχρι το στάδιο της συνέντευξης. Το ζήτημα του μισθού δεν συζητιέται σχεδόν ποτέ, οι δε όροι δουλειάς περιλαμβάνουν (με κάθε «φυσικότητα») ωράριο που ξεπερνά το οκτάωρο, με τόση «ευελιξία» που πλέον θεωρείται σημαντικό κριτήριο το να κατοικείς κοντά στη δουλειά.
Αυτή η κατάσταση, και ιδιαίτερα το ζήτημα της ουσιαστικής κατάργησης των συλλογικών συμβάσεων, έχει οδηγήσει και τα συνδικάτα μπροστά σε μια νέα, πρωτόγνωρη κατάσταση. Στην ουσία, το εργατικό κίνημα καλείται να δει κάποια ζητήματα σχεδόν από μηδενική βάση. Κι αυτό γιατί μέχρι σήμερα τα συνδικάτα κινούνταν στη βάση ενός γενικότερου συμβιβασμού στον οποίο, για παράδειγμα, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις είχαν προ πολλού χάσει την έννοια της συλλογικής διεκδίκησης και περιορίζονταν σε κάποιες συναντήσεις μεταξύ συνδικαλιστικών ηγεσιών και εργοδοτών οι οποίες θεωρούνταν δεδομένο ότι θα καταλήξουν σε κάποιες μικροαυξήσεις (γύρω από το ύψος των οποίων γινόταν και ο καυγάς περί ταξικότητας). Σήμερα, που η ταξική επίθεση του κεφάλαιου είναι σε πλήρη εξέλιξη, όλα αυτά αποτελούν έως και μακρινό παρελθόν. Οι «ταξικές» κορώνες του ΠΑΜΕ για την ανεκτίμητη αξία των κλαδικών σωματείων αντί των επιχειρησιακών, μέσα σε μια νύχτα έπεσαν στο κενό, με την κατάργηση της επέκτασης της ισχύος μιας σύμβασης για όσους εργοδότες δεν είναι μέλη της εργοδοτικής ένωσης που υπογράφει μια συλλογική σύμβαση, όπως επίσης και με την δια νόμου υπερίσχυση μιας επιχειρησιακής σύμβασης έναντι της κλαδικής. Κι αυτό όχι γιατί σαν γενική σύλληψη ήταν λάθος, αλλά γιατί ο τρόπος με τον οποίο την κινούσαν οι ρεφορμιστές του ΠΑΜΕ ήθελε απλά να στηρίξει έναν εκλογικό συσχετισμό στις σαθρές βάσεις ενός αρνητικού ταξικού συσχετισμού.
Σήμερα, λοιπόν, τι πρέπει να επιδιώξει μια ταξική, αγωνιστική δύναμη; Κατά τη γνώμη μας, αυτό που πρέπει να κάνει είναι να συσπειρώσει τους εργαζόμενους στην κατεύθυνση της συλλογικής διεκδίκησης, είτε αυτή αφορά συμβάσεις είτε επιμέρους αιτήματα, και με όποιο τρόπο μπορεί να συσπειρώσει τους εργαζόμενους (σωματεία -επιχειρησιακά ή κλαδικά, επιτροπές αγώνα, κ.λπ.). Σε αυτήν την κατεύθυνση, η ύπαρξη σωματείων όχι μόνο πρέπει να αξιοποιηθεί, αλλά και να φτιαχτούν νέα εκεί που δεν υπάρχουν, η λειτουργία τους να γίνει ουσιαστική ώστε να αποτελέσουν πραγματικά όπλα στα χέρια των εργαζομένων στις σκληρές μάχες που βρίσκονται μπροστά.
Είναι σημαντικό για τους εργαζόμενους να κατανοήσουν ότι πλέον τίποτε δεν είναι δεδομένο. Όσα μας έχουν απομείνει πρέπει να τα υπερασπιστούμε αποφασιστικά και όσα μας έχουν στερήσει πρέπει να τα κατακτήσουμε ξανά. Ας θυμηθούμε, για παράδειγμα, πόσο λίγο κράτησε ο «προβληματισμός» στους κόλπους του εργατικού κινήματος για το εάν πρέπει να υπογράψουμε συλλογικές συμβάσεις με μειώσεις μισθών και δικαιωμάτων προκειμένου να κατοχυρώσουμε την έννοια της συλλογικής σύμβασης. Ένας προβληματισμός που ξεχνούσε πως η κατοχύρωση των εργατικών κατακτήσεων είναι ζήτημα ταξικού συσχετισμού. Και ο «προβληματισμός» αυτός, το ψευτοδίλημμα δηλαδή που έντεχνα πλασάριζαν και οι εργατοπατέρες σε ΓΣΕΕ και ομοσπονδίες, θεωρούσε ως δεδομένη την ταξική υπεροχή του κεφάλαιου. Από κει και πέρα ήταν θέμα μερικών μηνών να καταργηθούν και με νόμο οι συλλογικές συμβάσεις.
Αυτό το μεσαιωνικό τοπίο έρχεται να κατοχυρώσει και να επεκτείνει το τρίτο μνημόνιο. Μισθοί, ωράριο, άδειες, αποζημιώσεις απόλυσης, τα πάντα προσαρμόζονται στις ανάγκες του κεφάλαιου και της εργοδοσίας. Οι εργαζόμενοι καλούνται να υπηρετήσουν αυτές τις ανάγκες, να θυσιαστούν για χάρη τους, να ματώσουν ώστε να γίνουν πιο «ανταγωνιστικοί» και στην προοπτική της «ανάπτυξης».
-    Γενική συλλογική σύμβαση τέλος, λοιπόν. Από 1η Απριλίου 2013 (και δεν είναι πρωταπριλιάτικο ψέμα) θα ισχύει νέο σύστημα υπολογισμού του κατώτατου μισθού που θα οριστεί από υπουργική απόφαση. Στο μεταξύ, και για όσο ισχύει το Μεσοπρόθεσμο, ο κατώτατος μισθός παραμένει στα 586 ευρώ (μικτά) για όσους είναι πάνω από 25 ετών και στα 511 ευρώ (μικτά) για όσους είναι κάτω από 25 ετών. Σε ό,τι αφορά τη μισθολογική ωρίμανση, προβλέπονται τρεις σταδιακές αυξήσεις 10% με βάση τις τριετίες, οι οποίες όμως... θα παραμείνουν ανενεργές μέχρι να πέσει η ανεργία κάτω από το 10%!!! (Δεν θα παραθέσουμε, λοιπόν, το σχετικό πίνακα, όπως έσπευσαν να κάνουν όλοι, γιατί θεωρούμε ότι μέχρι τότε το παρόν φύλλο της ΠΣ θα είναι μουσειακού χαρακτήρα!)
-    Ωράριο-λάστιχο. Με τον όρο ότι θα τηρείται το όριο των 40 ωρών την εβδομάδα (καλά, μια κουβέντα είπαμε) οι εργοδότες μπορούν να απασχολούν τους εργαζόμενους και σε ώρες που οι επιχειρήσεις θα είναι κλειστές και τα Σάββατα αλλά και με τη δυνατότητα σπαστού ωραρίου. Ακόμη και το υποχρεωτικό διάστημα ανάπαυσης ανάμεσα σε δύο συνεχόμενες βάρδιες ενός εργαζομένου μειώνεται από 12 σε 11 ώρες.
-    Άδειες όποτε να ’ναι. Παύει πλέον η υποχρέωση του εργοδότη να χορηγεί την ετήσια άδεια το πολύ σε δύο τμήματα τα οποία δεν θα είναι μικρότερα από δύο εβδομάδες.
-    Απολύσεις τζάμπα. Ακόμη πιο φτηνές απολύσεις (στην προοπτική της... μείωσης της ανεργίας, προφανώς) και ιδιαίτερα για όσους εργάζονται για πολλά χρόνια στον ίδιο εργοδότη και με ένα επιπλέον εργοδοτικό προνόμιο: ο μέγιστος χρόνος προειδοποίησης πέφτει κι άλλο, από τους 6 στους 4 μήνες. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ένας εργοδότης μπορεί να προειδοποιήσει 4 μήνες νωρίτερα έναν εργαζόμενο που δουλεύει γι’ αυτόν 20 χρόνια και να «γλιτώσει» τη μισή αποζημίωση, δηλαδή να του πληρώσει 8 περίπου μηνιάτικα λιγότερα! Θέλετε να σας θυμίσουμε πόσο ήταν το αντίστοιχο διάστημα προειδοποίησης πριν από τα μνημόνια; Δεκαέξι μήνες!!!
Φτάσαμε στον πάτο; Σίγουρα όχι! Γιατί το κεφάλαιο δεν πρόκειται να σταματήσει την επέλασή του ενάντια στην εργατική τάξη. Δεν πρόκειται να σταματήσει την ένταση της εκμετάλλευσης, την ισοπέδωση ακόμη και των στοιχειωδέστερων εργατικών δικαιωμάτων. Δεν πρόκειται να σταματήσει, αν δεν το σταματήσουμε εμείς!