Αξιολόγηση, τρομοκρατία και απολύσεις

Κατατέθηκε η πρόταση της ομάδας εργασίας που έχει συστήσει το υπουργείο Παιδείας για την αξιολόγηση στην εκπαίδευση. Η –προς «διαβούλευση»– πρόταση περιέχει μια ιδιαίτερα φλύαρη «έκθεση ιδεών» που στόχο έχει να αποσυμπιέσει τις αντιδράσεις των εκπαιδευτικών, προσπαθώντας να πείσει ότι στόχος της διαδικασίας δεν είναι η τιμωρία και η χειραγώγηση. Μια τέτοια περίοδο όμως η ουσία δεν μπορεί να κρυφτεί με λεκτικές ακροβασίες. Ας δούμε κάποιες βασικές παρατηρήσεις:
Παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις, όπως ήταν αναμενόμενο η περιγραφή της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών καταλαμβάνει τις περισσότερες από τις 90(!) σελίδες της πρότασης. Παρακάμπτουμε τις αστειότητες της πρότασης («η αξιολογική διαδικασία δεν εστιάζει στον εκπαιδευτικό, αλλά στο έργο του εκπαιδευτικού και ειδικότερα στην αποτίμηση της ποιότητας του έργου του εκπαιδευτικού») και πάμε στην ουσία. Οι εκπαιδευτικοί –σύμφωνα με την πρόταση– θα αξιολογούνται από τον σχολικό σύμβουλο και τον διευθυντή του σχολείου:
«Την ευθύνη για τη σύνταξη της τελικής αξιολογικής έκθεσης του έργου των εκπαιδευτικών έχει ο σχολικός σύμβουλος και σε αυτήν χρησιμοποιείται περιγραφική κλίμακα, η οποία χαρακτηρίζει τον τρόπο επιτέλεσης του έργου τους (ελλιπώς, επαρκώς, πολύ καλά, εξαιρετικά). […] Οι εκπαιδευτικοί των οποίων το έργο αξιολογείται ως "επαρκές" είναι προακτέοι. [...] Οι εκπαιδευτικοί το έργο των οποίων έχει αξιολογηθεί ως «ελλιπές» σε κάποιο πεδίο, παρακολουθούν ενισχυτικό/διαμορφωτικό πρόγραμμα επιμόρφωσης και η αξιολόγησή τους στο συγκεκριμένο πεδίο επαναλαμβάνεται το επόμενο έτος».
Αλλού, αναφέρεται: «Σύμφωνα με επικρατούσες διεθνώς επιστημονικές αντιλήψεις (και τη σχετική ερευνητική βιβλιογραφία), οι εκπαιδευτικοί δεν θεωρούνται επαρκώς προετοιμασμένοι με βάση τις σπουδές στο πανεπιστήμιο για τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού έργου».
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, σύμφωνα με την πρόταση, θα είναι ετήσια και περιοδική. Η ετήσια θα είναι έμμεση (μέσω της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας) και άμεση (από τον διευθυντή) που «αφορά την αξιολόγηση των παραμέτρων του διοικητικού-υπηρεσιακού έργου και της επαγγελματικής συνέπειας του εκπαιδευτικού». Η περιοδική (που μπορεί όπως αναφέρεται να είναι π.χ ανά 4 χρόνια) «συνδέεται με την επαγγελματική ανάπτυξη και εξέλιξη του εκπαιδευτικού και με υπηρεσιακές διαδικασίες του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως π.χ. είναι η επιλογή στελεχών». Με άλλα λόγια και σε συνδυασμό με το μισθολόγιο-βαθμολόγιο, υπονοείται ότι συνδέεται με τη μισθολογική εξέλιξη (που γίνεται μέσω του φιλτραρισμένου περάσματος από βαθμό σε βαθμό). Από εκεί και πέρα γεννιέται βεβαίως το ερώτημα τι γίνεται με αυτούς που δεν κρίνονται… προακτέοι. Η περιοδική αξιολόγηση γίνεται από τον σχολικό σύμβουλο μέσα –υποτίθεται– από μια χρονοβόρα και πολύπλοκη διαδικασία ελέγχου των εκπαιδευτικών.
Από εκεί και πέρα χρήσιμο είναι και το απόσπασμα για την «αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας»:
«Η σχολική μονάδα αποτελεί τον βασικό φορέα προγραμματισμού, εφαρμογής και αξιολόγησης του εκπαιδευτικού της έργου. Η αξιολόγηση του έργου της γίνεται με τη διαδικασία της αυτoαξιολόγησης. Στην υλοποίηση του έργου της συνεργάζεται με τον οικείο σχολικό σύμβουλο, τη διοίκηση της εκπαίδευσης, τους ΟΤΑ, εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς φορείς και προαιρετικά με δημόσιες υποστηρικτικές δομές του εκπαιδευτικού και παιδαγωγικού έργου, τμήματα πανεπιστημίων και αναγνωρισμένους επιστημονικούς φορείς. […] Η "αξιολόγηση μεταξύ των εκπαιδευτικών" (peer evaluation) αποτελεί προαιρετική επιλογή των εκπαιδευτικών, αλλά συνιστά μια άτυπη μεν αλλά βασική ενδοσχολική υποστηρικτική δομή».
Με δυο λόγια: Αν οι εκπαιδευτικοί δεν ρουφιανεύουν ο ένας τον άλλον… προαιρετικά, υπάρχουν και οι δήμοι, οι «υποστηρικτικές δομές» και –βεβαίως– οι αναγνωρισμένοι επιστημονικοί φορείς! (Άραγε η Χρυσή Αυγή Λευκάδας που έστησε ΕΔΕ ενάντια σε δασκάλα, σε ποια κατηγορία ανήκει;)
Δεν έχουμε εδώ σκοπό να κουράσουμε με λεπτομέρειες που προβλέπει η πρόταση, γιατί θεωρούμε ότι μια σειρά «στρατηγήματά» της θα μείνουν στα αζήτητα. Και θα μείνουμε σε κάποιες διαπιστώσεις που έχουν μια αξία.
Το πολύπλοκο σχέδιο της πρότασης που απαιτεί και μια στρατιά σχολικών συμβούλων, εκτιμάμε ότι θα απλοποιηθεί και θα κρατήσει τις βασικές στοχεύσεις τού συστήματος σε σχέση με την αξιολόγηση. Το σύστημα δηλαδή τρομοκράτησης και προετοιμασίας λιστών για την ανεργία θα είναι πιο ευέλικτο και καθημερινό.
Στη φάση αυτή η ψήφιση ενός τέτοιου νόμου παρέα με το κλίμα ανασφάλειας, τρομοκρατίας και φόβου για την ανεργία λειτουργεί παραλυτικά και ως μπαμπούλας στους εκπαιδευτικούς.
Η σύνδεση του μισθού με την αξιολόγηση υπονοείται καθαρά στο απόσπασμα που περιγράψαμε παραπάνω. Από την άλλη, η σύνδεση των παραπτωμάτων (που δεν θα είναι έξω από τις αξιολογικές εκθέσεις) με τις απολύσεις είναι άμεση.
Η σύνδεση της αξιολόγησης με την «επιμόρφωση» είναι ρητή. Είναι φανερή η πρόθεση να γίνουν οι εκπαιδευτικοί κυνηγοί επιμορφώσεων, ελπίζοντας ότι έτσι θα τη γλιτώσουν. Κάπου εδώ πρέπει να ζητηθούν διάφοροι λογαριασμοί από τις εκπαιδευτικές ομοσπονδίες αλλά και τις δυνάμεις της Αριστεράς στην εκπαίδευση, που παρουσίαζαν το αίτημα της επιμόρφωσης χωρίς(;) να αντιλαμβάνονται σε ποιον μύλο έριχναν νερό.

Συμπερασματικά
Πέρα από τις φλυαρίες, η πρόταση του υπουργείου βαθμολογεί σαφώς και άρα κατηγοριοποιεί σχολεία και εκπαιδευτικούς. Η κατηγοριοποίηση αυτή στη δεδομένη συγκυρία πέρα από τις άμεσες συνέπειες της τρομοκράτησης και της χειραγώγησης, συνδέεται άμεσα με τη μισθολογική υποβάθμιση αλλά και με τις απολύσεις.
Οι δυνάμεις που αναφέρονται στο κίνημα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να αποκαλύψουν στους μαθητές και στους γονείς τις προθέσεις του συστήματος και για να ξεκινήσουν έναν μεγάλο αγώνα ενάντια στην αξιολόγηση, στις απολύσεις, στη διοικητική κυβερνητική τρομοκρατία. Και να δείξουν ότι είναι τμήμα του αγώνα για διεκδίκηση δημόσιας δωρεάν παιδείας. Για δουλειά και σπουδές με δικαιώματα.