Η αθωότητα και… η οργή των μουσουλμάνων

Ύστερα από εβδομάδες οργισμένων διαδηλώσεων, που επεκτάθηκαν σχεδόν σε όλον τον μουσουλμανικό κόσμο με αφορμή το τρέιλερ της αναζητούμενης ακόμη ταινίας «Η αθωότητα των μουσουλμάνων», φαίνεται να ακολουθεί μια προσωρινή εκτόνωση. Προσωρινή όμως και όχι τελική, μια και τα υλικά της τελευταίας κρίσης παραμένουν εύφλεκτα και ανά πάσα στιγμή μπορεί να πυροδοτήσουν έναν νέο κύκλο οργής. Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για τα χαρακτηριστικά και τα αίτια αυτής της μαζικής οργής, ξαναήρθε στην επικαιρότητα ο ξεχασμένος πόλεμος των πολιτισμών του Χάντινγκτον και ο ρόλος της θρησκείας στο φαντασιακό των μαζών. Αρκετές από τις αναλύσεις που προέρχονται από τη Δύση, για μια ακόμη φορά προσπαθούν να συσκοτίσουν και να αποπροσανατολίσουν, παρά να πλησιάσουν την αλήθεια.

Η συντριπτική πλειοψηφία των διαδηλωτών που κατέβηκαν στους δρόμους φώναζε αντιαμερικανικά και αντιδυτικά συνθήματα. Μόνο αυτοί που θέλουν να εξυπηρετήσουν την αμερικάνικη εξωτερική πολιτική των στρατιωτικών επεμβάσεων και της τρομοκρατίας ενάντια στους λαούς της περιοχής δεν θέλουν να αποδεχθούν πως υπάρχει μια ευθεία και άμεση σχέση με αυτήν την πολιτική. Μια πολιτική δεκαετιών που συνδέθηκε με την υποστήριξη αντιδραστικών και δικτατορικών καθεστώτων, τα οποία με την ωμή βία και καταπίεση κυβερνούσαν και υπηρετούσαν τις πολιτικές της Ουάσιγκτον αλλά και ευρύτερα της Δύσης. Οι αραβικές εξεγέρσεις δεν ανέτρεψαν μόνο καθεστώτα και κυβερνήσεις αλλά και δημιούργησαν ένα κλίμα έξαρσης, αυτοπεποίθησης και δυναμικής, στοιχεία που τροφοδοτούν την κίνηση των μαζών. Από αυτή τη σκοπιά έχουμε να δούμε και άλλες εξελίξεις στο επόμενο διάστημα, μια και τα δεδομένα έχουν αλλάξει και τα μεταβατικά στοιχεία είναι κυρίαρχα. Οι μάζες στον αραβικό και ευρύτερα στον μουσουλμανικό κόσμο δεν εξεγείρονται όμως μόνο για το παρελθόν. Η επεμβατική πολιτική των Αμερικανών και συνολικά των Δυτικών είναι παρούσα, συνεχίζει να δολοφονεί και να δοκιμάζει τα αισθήματα αξιοπρέπειας και ασφάλειας των ανθρώπων σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, η Συρία, η Λιβύη, η Υεμένη και φυσικά η Παλαιστίνη. Ταυτόχρονα κλιμακώνονται οι πολεμικές απειλές για επεμβάσεις στη Συρία και το Ιράν. Όλα αυτά γεννούνε κύματα οργής που αναζητούν τρόπους να εκφραστούν και αυτό είναι κάτι πολύ προφανές για να μη γίνεται κατανοητό.

Η λεγόμενη αραβική άνοιξη, δημιούργησε αισιοδοξία αλλά και δυσανάλογες προσμονές, ειδικά σε κύκλους της δυτικής Αριστεράς, που επιμένουν να βλέπουν τα πράγματα με παραμορφωτικούς φακούς. Οι φτωχές μάζες, οι απόκληροι και οι νέοι, που είναι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των κοινωνιών, έχουν ταυτίσει -εν πολλοίς δικαιολογημένα- εκκοσμίκευση με τη Δύση και τα καθεστώτα που την υπηρετούν. Εφαρμόζοντας πολιτικές ακραίας εκμετάλλευσης, απίστευτης ανισότητας και αναπαραγωγής της φτώχειας, τα καθεστώτα αυτά συγκέντρωσαν το μίσος και την απαξίωση των πλατιών λαϊκών μαζών. Από την άλλη, η Αριστερά και ειδικά το κομμουνιστικό κίνημα, όπου δεν συμβιβάστηκε, ηττήθηκε και τσακίστηκε εδώ και πολλά χρόνια. Όλοι γνωρίζουμε πως το κενό που δημιουργήθηκε καλύφθηκε από τον θρησκευτικό παράγοντα που όχι λίγες φορές ενισχύθηκε και από τη Δύση σαν αντίβαρο στις τάσεις εθνικής και κοινωνικής χειραφέτησης. Ανεξάρτητα από ιδιαιτερότητες, η πορεία αυτή υπήρξε κοινή σε κινήματα και κοινωνίες από τη δεκαετία του '80 και μετά.

Στην εξέλιξη αυτή παρεμβλήθηκαν και άλλοι παράγοντες. Αναπτύχθηκε μια έντονη τάση επηρεασμού των εξελίξεων με διάφορα πολιτικά στην ουσία κέντρα εντός του μουσουλμανικού κόσμου, σε ευθεία σχέση με τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών. Με μανδύα τη θρησκεία οι σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου, έχοντας την πολιτική στήριξη της Δύσης και τα οικονομικά μέσα εδώ και χρόνια προσπαθούν να ποδηγετήσουν την κίνηση των μαζών και να κερδίσουν επιρροή και διαπραγματευτική ισχύ. Ανάλογη προσπάθεια αναπτύχθηκε και από την πλευρά της Τεχεράνης, που χρησιμοποιεί το σιιτικό χαρτί στο Ιράκ, στον Λίβανο και αλλού. Στο παιγνίδι εσχάτως αποπειράθηκε να μπει και η Τουρκία, ενώ και άλλες δυνάμεις έχουν τη δύναμη και την ιστορικότητα να παίξουν ρόλο, όπως η Αίγυπτος. Σε μια στιγμή που αλλάζουν ισορροπίες και συσχετισμοί είναι αναμενόμενο πως θα ενταθούν φαινόμενα συγκρούσεων και κρίσεων τόσο τοπικών όσο και γενικευμένων. Για τα επόμενα χρόνια ακόμη και αν δεν υπάρξουν εξωτερικές επεμβάσεις, ο αραβικός και μουσουλμανικός κόσμος θα βρίσκεται σε διαρκή αναταραχή και οι ανακατατάξεις θα είναι σεισμικές.

Η τελευταία κρίση δεν είναι καθαρό αν προκλήθηκε από μια πρωτοβουλία ορισμένων ακραίων ομάδων στις ΗΠΑ ή αποτελεί μέρος μιας γενικής προπαρασκευής για πρωτοβουλίες που ήδη σχεδιάζονται και περιέχουν εφιαλτικά επεμβατικά σενάρια. Είτε έτσι είτε αλλιώς, γεγονός είναι πως η περιοχή βρίσκεται στο επίκεντρο ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και σχεδιασμών που όχι αργά θα εκτυλιχθούν μπροστά στα μάτια μας. Και οι μάζες που κατέβηκαν μαζικά στους δρόμους και πολιόρκησαν για πολλά μερόνυχτα δυτικές πρεσβείες μπορεί να προσκλήθηκαν να το κάνουν από θρησκευτικούς ηγέτες, σέχτες και ιδρύματα, αλλά στη συνείδησή τους η εναντίωση περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από μια σκέτη θρησκευτική προσβολή.
Δ. Π.