Η ΒΙΟΜΕΤ παραγωγός οικοδομικών υλικών αποτελούσε στην ουσία θυγατρική του ομίλου Φιλίππου (Φιλκεράμ) που βρίσκεται σε πτώχευση, από τον οποίο νοίκιαζε –και ακόμα νοικιάζει– τα βασικά μηχανήματα παραγωγής, ενοίκιο που λήγει ύστερα από δύο χρόνια περίπου.
Οφείλουμε να διαχωρίσουμε δύο επίπεδα σε αυτή την υπόθεση.
Είναι ένα ζήτημα η υπαρκτή αγωνία των εργαζόμενων να υπερασπίσουν τις θέσεις εργασίας τους, να υπερασπίσουν την εργασιακή τους ιδιότητα και να μην αποδεχτούν την ανεργία, πολύ περισσότερο όταν (όπως και στην περίπτωση της γειτονικής Φιλκεράμ) η υπαγωγή σε διαδικασία πτώχευσης δεν έχει οδηγήσει πουθενά σε κάποια ευνοϊκή για τους εργαζόμενους προοπτική…
Είναι ένα άλλο ζήτημα όμως οι αυταπάτες και οι ονειροπολήσεις κάθε είδους γύρω από το «αυτοδιαχειριστικό πείραμα» που εξελίσσεται στην ΒΙΟΜΕΤ, ειδικά από τους χώρους που δηλώνουν «αλληλέγγυοι» στο εγχείρημα. Οι ονειροπολήσεις για μια διαχείριση της κρίσης που θα γίνεται από τη μεριά των εργατικών συμφερόντων διακινούνται συστηματικά τόσα χρόνια, έχουν ως βάση ένα κοινό ιδεολογικό σώμα στο πώς να «βλέπουν» το καπιταλιστικό σύστημα (ή…καλύτερα να μην το βλέπουν!) και με κάθε ευκαιρία αναζητούν την παραδειγματική δικαίωση. Στην περίπτωση της ΒΙΟΜΕΤ, θεώρησαν ότι τη βρήκαν.
Βέβαια είναι αλήθεια πως τα δύο αυτά επίπεδα κάθε άλλο παρά δεν… συναντιούνται στην πρόταση του σωματείου των εργαζομένων όπου υιοθετούνται στην ουσία οι αυταπάτες για τις οποίες έγινε λόγος. Οι εργαζόμενοι βέβαια ισχυρίζονται πως ποτέ δεν ανέφεραν οι ίδιοι τον όρο «αυτοδιαχείριση» στις προτάσεις τους, σε αντίθεση με τους «αλληλέγγυους» πολιτικούς χώρους όπου ο όρος αυτός έχει την τιμητική του σε κάθε τους τοποθέτηση. Σε κάθε περίπτωση όμως οφείλουμε να διαχωρίζουμε τα δύο αυτά επίπεδα (ανάγκες των εργαζομένων - αυταπάτες των πολιτικών χώρων).
Η πρόταση του σωματείου
Η πρόταση του σωματείου στηρίζεται στη δημιουργία ενός παραγωγικού συνεταιρισμού που θα αναλάβει τη λειτουργία και διαχείριση της παραγωγικής μονάδας κατά το παράδειγμα ενός παρόμοιου συνεταιρισμού που συστάθηκε την προηγούμενη δεκαετία από εργαζόμενους στη Δράμα προκειμένου λειτουργήσουν ένα λατομείο. Το επιχειρηματικό εκείνο πείραμα τερματίστηκε άδοξα…
Ο παραγωγικός συνεταιρισμός θα αποκτήσει αρχικά κεφάλαια διεκδικώντας συνολικά για τους 70 εργαζόμενους τις επιδοτήσεις που διαχειρίζεται ο ΟΑΕΔ μέσω κοινοτικών κονδυλίων για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πολιτική απόφαση από το υπουργείο Ανάπτυξης. Όσο για τα ενοικιαζόμενα μηχανήματα, διεκδικούν την παράταση της ενοικίασης αλλά και γι' αυτό απαιτείται μια ανάλογη απόφαση και συναπόφαση με τις τράπεζες στις οποίες είναι άλλωστε υποθηκευμένα. Ο παραγωγικός συνεταιρισμός θα μοιράσει σε κάθε εργαζόμενο από μία μετοχή και θα ξεκινήσει η παραγωγή.
Πριν προχωρήσει κανείς στα επόμενα βήματα (τι θα γίνει με τις αγορές κ.λπ. - εξ άλλου οι εργαζόμενοι υποστηρίζουν πως σε μια πρώτη φάση διατηρούν επαφές με ένα βασικό δίκτυο πελατών και προμηθευτών), ήδη υπάρχουν ανοικτά ερωτήματα. Και το πρόβλημα εδώ δεν βρίσκεται τόσο στην κριτική την οποία τους άσκησε το ΚΚΕ πως θα «γίνουν καπιταλιστές», αλλά ακριβώς στο αντίθετο: Αν, με τη συγκατάθεση της κεντρικής εξουσίας, στις σημερινές συνθήκες της βάρβαρης επίθεσης θα… επιτραπεί στους εργαζόμενους να γίνουν καπιταλιστές. Σε αυτή την περίπτωση τι εναλλακτικά σενάρια υπάρχουν για την αρχική χρηματοδότηση του εγχειρήματος;
Αλλά ακόμα και αν υποθέσουμε πως το ζήτημα της αρχικής κεφαλαιακής εκκίνησης λύνεται με κάποιον τρόπο, όπως επίσης και αυτό της αρχικής εμπορικής λειτουργίας και διάθεσης των προϊόντων, πώς θα προχωρήσει παραπέρα η επιχείρηση; Τι πλάνο υπάρχει για τους ανταγωνιστές (εγχώριους και ξένους), τι επιπτώσεις θα υπάρξουν από την κρίση που εκδηλώνεται πολύ έντονα στον χώρο των οικοδομικών δραστηριοτήτων, και πώς θα αποφύγουν οι εργαζόμενοι το ενδεχόμενο εκεί που τώρα μόνο τους χρωστούν (δεδουλευμένα κ.λπ.) να βρεθούν στην κατάσταση να χρωστάνε οι ίδιοι σε όλους αυτούς τους «ευγενείς» κυρίους, δηλαδή στα αρπαχτικά, από τους οποίους σήμερα απαιτούν να δοθεί λύση;
Έπειτα τα προϊόντα που παράγει η ΒΙΟΜΕΤ δεν απευθύνονται σε ένα πλατύ καταναλωτικό κοινό μέσω του οποίου θα μπορούσε να οργανωθεί μία κίνηση αλληλέγγυας καταναλωτικής υποστήριξης. Επιπρόσθετα, η κατάληψη της ΒΙΟΜΕΤ πραγματοποιείται σε ένα (προς το παρόν) άνυδρο τοπίο, όπου δεν έχει εκδηλωθεί ένα μαζικό κίνημα καταλήψεων των εργασιακών χώρων από τους εργαζόμενους που αντιμετωπίζουν το φάσμα της απόλυσης, κίνημα που από μόνο θα έθετε μια άλλη προοπτική. Δεν λέμε ότι ένα τέτοιο κίνημα δεν μπορεί να υπάρξει, αλλά προς το παρόν δεν υφίσταται και ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί που θέτουμε αποκτούν μεγαλύτερο βάρος. Φυσικά, πολλοί ισχυρίζονται πως η ΒΙΟΜΕΤ είναι μόνο η αρχή. Αλλά αρχή για ποιο πράγμα;
Οι αυταπάτες των «αλληλέγγυων»
«Μπορούμε καλύτερα από τα αφεντικά» δηλώνεται στην αφίσα υποστήριξης. Δηλαδή, μπορούμε στο καπιταλιστικό πλαίσιο να είμαστε πιο κερδοφόροι από τα αφεντικά; Ποιο αποτελεσματικοί εκμεταλλευτές ή πιο αποτελεσματικοί έμποροι; Είναι σίγουρο πως πολλοί μιλάμε για καπιταλισμό αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο πως εννοούμε όλοι το ίδιο πράγμα, το ίδιο σύστημα.
Το κοινό ιδεολογικό σώμα που «δονεί» όλους αυτούς που στο πρόσωπο της αγωνίας των εργαζομένων της BIOMET βλέπουν τις ονειροπολήσεις να παίρνουν σάρκα και οστά δεν είναι άλλο από αυτό των πολύμορφων νησίδων αυτοδιαχείρισης και κοινωνικής αυτοοργάνωσης που χωρίς να μπουν στον κόπο να ανατρέψουν την κεντρική πολιτική εξουσία (δηλαδή, να συντρίψουν το μισητό κράτος!) θα πολιορκήσουν τον καπιταλισμό και θα τον πνίξουν. Τόσο εύκολη υπόθεση! Και φυσικά δεν εννοούμε ενός τύπου δυαδική εξουσία που πολλές φορές αναδύεται σε προεπαναστατικές ή (πολύ περισσότερο) επαναστατικές ή –έστω– εξεγερσιακές συνθήκες.
Στην πραγματικότητα η ευκολία να περικυκλωθεί και να πνιγεί ο καπιταλισμός από τις νησίδες της αυτοδιαχείρισης που θα εξαπλώνονται ραγδαία είναι κοινή με την ευκολία να περάσει η κοινωνία σε μια άλλη μορφή διακυβέρνησης ή στη «λαϊκή οικονομία» με αλλαγή των εκλογικών συσχετισμών. Οι αυταπάτες και οι ονειροπολήσεις των πολιτικών χώρων που έχουν κάνει σημαία τους την κατάληψη της ΒΙΟΜΕΤ έχουν κοινή ιδεολογική αφετηρία με αυτές της επίσημης Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ ή του ΚΚΕ.
Τι κι αν το κίνημα των εργοστασιακών συμβουλίων στην Ιταλία του 1920 απόδειξε ότι χωρίς επαναστατική προοπτική τα εργοστασιακά συμβούλια μπορεί να μετατραπούν στις εργοστασιακές επιτροπές «συνδιαχείρισης» της ΦΙΑΤ ή στους συνεταιρισμούς εργατών-εργοδοτών των φασιστών; Αλλά ας μην πάμε σε τόσο μακρινά χρονικά.
Τόσο στην περίπτωσης της Αργεντινής, του Σαλβαντόρ, της χώρας των Βάσκων, της Ουαλίας κ.λπ., για να αναφέρουμε μερικά σύγχρονα παραδείγματα, στην καλύτερη των περιπτώσεων τα πειράματα αυτά αν δεν ενσωματώθηκαν και δεν πνίγηκαν μέσα στον καπιταλιστικό περίγυρο, παρέμειναν περιθωριακά μπαλώματα διαχείρισης της φτώχειας και της δυστυχίας των εργαζόμενων.
Αλήθεια, αυτή είναι η προοπτική με την οποία ορισμένοι επενδύουν το σύνθημα «Εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά»;
Και επιπλέον, επειδή η κριτική αυτή δεν γίνεται μόνο στο ιδεολογικό επίπεδο αλλά και επί συγκεκριμένων διαχειριστικών ζητημάτων, όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, πόσο είναι πραγματικά έτοιμοι οι καλεσμένοι από την Αργεντινή που αποτελούν τους κύριους εισηγητές των εκδηλώσεων αλλά και οι διάφοροι «αλληλέγγυοι» να συνεισφέρουν στην πράξη με λύσεις και εναλλακτικές προτάσεις;
Το καραβάνι αλληλεγγύης που ξεκινά στις 12/10 κάποτε θα ολοκληρωθεί και οι απαντήσεις της κεντρικής κρατικής εξουσίας, από την οποία το αυτοδιαχειριστικό πείραμα διεκδικεί λύσεις, θα είναι ρητές και ξεκάθαρες…
Τι λέμε στους εργαζόμενους
Είναι απόλυτα σεβαστή και κατανοητή η ανάγκη των εργαζομένων της BIOMET να διεκδικήσουν με την εργασιακή τους ιδιότητα το δικαίωμα στη δουλειά.
Όμως ο σεβασμός αυτός όχι μόνο δεν μειώνει, αλλά κάνει επιτακτική ανάγκη το να ειπωθούν μερικά λόγια πικρά αλλά απαραίτητα για την προοπτική αυτού του αγώνα. Γιατί η επένδυση σε μια θολή πολιτική προοπτική έχει πολύ πολύ συγκεκριμένες επιπτώσεις (εκτός των άλλων) και στη ζωή των εργαζομένων.
Η προοπτική της συνεταιριστικής παραγωγής, ακόμα και αν δεν δηλώνεται ως «αυτοδιαχείριση», δεν μπορεί να αποτελέσει στις σημερινές συνθήκες –και να υπογραμμιστεί αυτό– τη διέξοδο.
Οι εργαζόμενοι πρέπει να επιμείνουν φυσικά να διεκδικούν τα δεδουλευμένα, να είναι συνεχές και ενεργό αίτημα της κατάληψης η κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων κ.λπ. Ακόμα και αν καταφέρουν να πετύχουν τη λειτουργία (με οποιαδήποτε «εναλλακτική») της επιχείρησης, πρέπει να έχουν ξεκάθαρο πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί παρά να αποτελεί μερική και προσωρινή λύση προκειμένου να εκβιαστούν οι εργοδότες και όχι φυσικά μια λύση με προοπτική που θα την υιοθετήσουν μάλιστα και άλλοι εργαζόμενοι.
Οπωσδήποτε, η ταξική αλληλεγγύη, η συμπόρευση με άλλους εργαζόμενους που έχουν το ίδιο πρόβλημα (και αυτοί θα πολλαπλασιάζονται) είναι καθοριστικής σημασίας.
Δεν μπορούμε να πάμε παραπέρα. Ούτε να μιμηθούμε την ευκολία των λόγων με την οποία οι «αλληλέγγυοι» χώροι «φτιάχνουν ανώγια και κατώγια».
Ακόμα και με αυτές τις επιφυλάξεις μας είμαστε πραγματικά αλληλέγγυοι με τον αγώνα των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕΤ. Ακριβώς γιατί η αλληλεγγύη μας θέλουμε να έχει πραγματική υπόσταση!
Δ. Μ.
