Για την «Αλληλεγγύη για Όλους»

Εισαγωγή
Πριν από περίπου δύο μήνες ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ προχώρησε στη συγκρότηση της πρωτοβουλίας «Αλληλεγγύη για Όλους». Κεντρικός υπεύθυνος της πρωτοβουλίας από πλευράς του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι ο Τ. Κορωνάκης, μέλος της νεοεκλεγμένης γραμματείας και προηγούμενος υπεύθυνος επικοινωνίας για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Σύμφωνα με τους εμπνευστές και υλοποιητές της, η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί στο να ενισχύσει αλλά και να παράσχει οργανωτικούς και οικονομικούς πόρους σε περίπου 3.000 δομές αλληλεγγύης οι οποίες είναι διάσπαρτες σ’ όλη την Ελλάδα. να συμβάλλει, επίσης, στη δημιουργία νέων. Στόχος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, όπως επισήμανε σε αρκετές εκδηλώσεις για την προώθησή της ο Τ. Κορωνάκης, δεν είναι να φτιάξει τις «δικές του» δομές αλληλεγγύης, αλλά να διευκολύνει την οριζόντια διασύνδεση, επικοινωνία, συντονισμό αυτών που υπάρχουν και θα υπάρξουν και να συμβάλει στη διασύνδεσή τους με ανάλογες προσπάθειες στο εξωτερικό.

Σύμφωνα, πάλι, με τους οργανωτές της η «Αλληλεγγύη για Όλους» θα δραστηριοποιηθεί, χωρίς βέβαια να αποκλείει νέες προτάσεις και ιδέες, σε θεματικές που ήδη έχουν αναδειχθεί από τις υπάρχουσες δομές αλληλεγγύης όπως οι παρακάτω: υγεία (κοινωνικά ιατρεία-φαρμακεία), τροφή (διάθεση προϊόντων χωρίς μεσάζοντες, κοινωνικά παντοπωλεία), κοινωνική-αλληλέγγυα οικονομία (π.χ. ανταλλαγές προϊόντων χωρίς νόμισμα…), μετανάστες, πολιτισμός (ανταλλακτικά, χαριστικά παζάρια), τράπεζες χρόνου, παιδεία (κοινωνικά φροντιστήρια), νομική βοήθεια.
Σ’ όλους τους τόνους ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και η «Αλληλεγγύη για Όλους» επισημαίνουν πως επιδιώκουν να αναδείξουν την αλληλεγγύη όχι μόνο ως πολιτική πράξη στο σήμερα για την αναίρεση της διάρρηξης του κοινωνικού ιστού από τις μνημονιακές-νεοφιλελεύθερες πολιτικές αλλά και ως πρόπλασμα για άλλου τύπου κοινωνικές σχέσεις, όπου οι ανάγκες της κοινωνίας θα καθορίζουν τους τρόπους λειτουργίας της οικονομίας και όχι το αντίστροφο. Τονίζουν, ακόμη, πως η αλληλεγγύη είναι ζήτημα που αφορά Έλληνες και μετανάστες, δεν έχει σκοπό να υποκαταστήσει το κράτος πρόνοιας, αλλά αντίθετα, μαζί με τα σωματεία και τους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης, να διεκδικήσει την κάλυψη των βασικών δικαιωμάτων.
Μια από τις πρώτες πρωτοβουλίες της «Αλληλεγγύης για Όλους», η οργάνωση πανελλαδικής καμπάνιας με στόχο «ένα μπουκάλι λάδι για κάθε άνεργο». Σ’ αυτήν καλούνται παραγωγοί και λιοτριβεία να προσφέρουν λάδι για να μπορέσουν οι άνεργοι να προμηθευτούν ένα τουλάχιστον μπουκάλι από αυτό το απαραίτητο για τη διατροφή προϊόν.

Αλληλεγγύη: Ζήτημα ανθρωπιάς ή πολιτικής;
Κανείς, βέβαια, δεν μπορεί να διαφωνήσει με τη διαπίστωση ότι είναι χιλιάδες, εκατοντάδες χιλιάδες αυτοί που στη χώρα μας αντιμετωπίζουν ζήτημα επιβίωσης. Οι πολιτικές της ανεργίας, της φτώχειας, της εξαθλίωσης έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια τέτοια έκταση, ένταση και ρυθμό, που έχουν φέρει στα όρια της πείνας και κάτω ακόμη και από αυτά τεράστιες λαϊκές και νεολαιίστικες μάζες. Ο φετινός χειμώνας αποδεικνύεται ο πιο δύσκολος των τελευταίων δεκαετιών. Δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά χωρίς δουλειά, άλλα χωρίς ρεύμα, χωρίς ένα πιάτο φαγητό, χωρίς υγειονομική περίθαλψη, ζουν μια ζωή αβίωτη από τις πολιτικές που επιτίθενται με μανία ενάντια σ’ όποιο δικαίωμα έχει απομείνει, που αμφισβητούν ακόμα και το δικαίωμα στη ζωή σε μαζική κλίμακα.
Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι αν όλα αυτά ισχύουν. αν πράγματι εκατοντάδες χιλιάδες, Έλληνες και μετανάστες, αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης, αλλά ποια μπορεί και ποια πρέπει να είναι η απάντηση από την πλευρά του κινήματος και από τις δυνάμεις, τις αριστερές προπάντων, που αναφέρονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σ’ αυτό. Και οι απαντήσεις σ’ αυτό το σημείο διαφέρουν.
Η «Αλληλεγγύη για Όλους» δεν είναι μια πρωτοβουλία που πάρθηκε από κάποιον ή κάποιους χωρίς πολιτικό σκεπτικό και στόχευση, αλλά αποτελεί πρωτοβουλία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που ελπίζει, μάλιστα, και στοχεύει και στην ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας… Άλλωστε, πολιτική άποψη και υπόβαθρο, ιδεολογικές αφετηρίες και αναφορές και αντίστοιχα προτάγματα και στοχεύσεις έχουν και οι δομές αλληλεγγύης που έχουν στηθεί τα τελευταία χρόνια. Και αυτό από μόνο του δεν είναι κακό. Το «κακό» είναι να υποκρύπτονται, να αποσιωπούνται ή να υποβαθμίζονται τα όποια πολιτικά χαρακτηριστικά τέτοιου είδους κινήσεων και να προβάλλεται ο δήθεν αυθόρμητος, ακομμάτιστος ή και απολιτικός χαρακτήρας τους, ως αποτέλεσμα δήθεν κάποιων ατόμων που χωρίς πολιτική και ιδεολογία θέλουν να προσφέρουν τη βοήθειά τους σε συνανθρώπους τους που έχουν ανάγκη.
Τα προηγούμενα δεν υπονοούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ή κάποιοι άλλοι αποκρύπτουν το ιδεολογικό-πολιτικό υπόβαθρο των κινήσεών τους, αλλά ξεκαθαρίζουν ότι πολιτικά και ιδεολογικά είναι η δική μας αντιμετώπιση του ζητήματος που θέτει η «Αλληλεγγύη για Όλους» και οι δομές αλληλεγγύης ευρύτερα. Το θέμα, λοιπόν, που τίθεται με τέτοιες πρωτοβουλίες δεν είναι να μετρήσουμε το βαθμό ανθρωπιάς ή αδιαφορίας για το συνάνθρωπο απ’ αυτούς που τις προωθούν ή όχι αλλά να τις αντιμετωπίσουμε με τρόπο πολιτικό και από τη σκοπιά των απαιτήσεων που θέτει η ταξική πάλη στις μέρες μας.

Μπορεί η αλληλεγγύη (οι δομές αλληλεγγύης…) να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της βάρβαρης πολιτικής;
Στο ερώτημα αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ απαντά καταφατικά. Άλλωστε, «η άμεση απάντηση στο πρόβλημα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν εκατοντάδες χιλιάδες στη χώρα μας» ήταν και ένας από τους βασικούς λόγους που οδήγησαν στη συγκρότηση της πρωτοβουλίας «Αλληλεγγύη για Όλους».
Η δική μας προσέγγιση είναι διαφορετική. Είναι τέτοια η έκταση, η ένταση και ο ρυθμός της επίθεσης του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος που η αλληλεγγύη δεν φτάνει για την αντιμετώπιση των συνεπειών της επίθεσης. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι θα αυξηθούν σημαντικά οι δομές της αλληλεγγύης, δεν θα μπορούν να καλύπτουν τις ζωτικές ανάγκες όλων αυτών που σε καθημερινό πια επίπεδο οδηγούνται στην εξαθλίωση κατά κύματα. Και αν μιλάμε για αλληλεγγύη από τα κάτω και όχι για τη «φιλανθρωπία» της εκκλησίας, εταιριών, δήμων ή ακόμη και της ΕΕ («να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω λάδι»…), δεν είναι καθόλου σίγουρο πόσοι και ποιοι θα μπορούν και μέχρι πότε να δηλώσουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους όχι από την άποψη της διάθεσης αλλά της δυνατότητας…
Άλλωστε, η φύση, τα χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες των δομών-μορφών αλληλεγγύης δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τα δικαιώματα στην περίθαλψη, στη μόρφωση, στην αξιοπρεπή -στον όποιο βαθμό ήταν τέτοια- επιβίωση και ζωή που γκρεμίζονται με καταιγιστικούς ρυθμούς. Αλήθεια, ποιο κοινωνικό ιατρείο μπορεί να υποκαταστήσει τις υπηρεσίες ενός νοσοκομείου ή κέντρου υγείας; Ποιο κοινωνικό φαρμακείο μπορεί να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες για φάρμακα για όλες τις κατηγορίες του πληθυσμού που τα έχουν ανάγκη και πολύ περισσότερο γι’ αυτούς που αντιμετωπίζουν χρόνια ή/και βαριά νοσήματα; Ποια κοινωνικά παντοπωλεία ή ό,τι άλλο σχετικό μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες διατροφής (για προϋποθέσεις υγιεινής και ποιότητας καλύτερα να μη μιλήσουμε…) για τους μαζικά παραγόμενους άνεργους, άστεγους, εξαθλιωμένους; Ποια υποστηρικτικά μαθήματα-κοινωνικά φροντιστήρια μπορούν να ισοσταθμίσουν το μαζικό πέταγμα μαθητών από το δημόσιο σχολείο εξαιτίας της έντασης των ταξικών φραγμών στο δικαίωμα στην εκπαίδευση;
Ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι πιο μακρύς. Η ουσία είναι ότι οι δομές αλληλεγγύης, που για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δυσμενείς συνέπειες της ασκούμενης πολιτικής, έχουν συγκεκριμένα όρια.
Δεν αντιμετωπίζουν τις συνέπειες, αλλά προσφέρουν λίγη ανακούφιση σ’ ένα πολύ μικρό μέρος του εξαθλιωμένου λαού. Τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο. Το να υποστηρίξει κάποιος το αντίθετο θα ήταν ή αποτέλεσμα αφέλειας ή συνειδητή προσπάθεια αποπροσανατολισμού και αλλοίωσης πραγματικών-χειροπιαστών δεδομένων.
Βέβαια, και ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να αναγνωρίζει στα λόγια τα όρια τέτοιου είδους πρωτοβουλιών, όταν παραδέχεται με τον τρόπο του ότι οι δομές αλληλεγγύης δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το κράτος πρόνοιας. Ωστόσο, αυτή η παραδοχή μένει στον αέρα, λέγεται απλώς για να λέγεται, όταν την ίδια στιγμή τονίζεται ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της επίθεσης.

Πολιτικές διαχείρισης του συστήματος
Η φανερή υπερτίμηση από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ της αλληλεγγύης και των υποστηρικτικών δομών της, που αναφέρθηκαν στην αρχή του κειμένου (κοινωνικό ιατρείο, φαρμακείο, φροντιστήριο, ανταλλακτικά-χαριστικά παζάρια, νομική υποστήριξη, αλληλέγγυα οικονομία…), «δένει» με την επίσης ολοφάνερη υποτίμηση -αν μη τι άλλο- της αναγκαιότητας οικοδόμησης ενός μαζικού κινήματος αντίστασης-διεκδίκησης-ανατροπής των δυσμενών συσχετισμών ως απαραίτητης προϋπόθεσης για την αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων επιβίωσης που αντιμετωπίζει ο λαός μας όσο και για τη συνολικότερη και ευρύτερη προοπτική της ανατροπής του εκμεταλλευτικού συστήματος. Όσο κι αν ψάξει κάποιος στα εισηγητικά κείμενα της «Αλληλεγγύης για Όλους», με πολλή δυσκολία θα εντοπίσει αναφορές στην κινηματική διάσταση του ζητήματος. Αυτές οι αναφορές εξαντλούνται στην αναγκαιότητα συνεργασίας των δομών αλληλεγγύης με τους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης (διάβαζε δήμους!) για την κάλυψη των βασικών (αλήθεια, γιατί μόνο αυτών;) δικαιωμάτων. Ας σταθούμε λίγο σ’ αυτό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ από τη μια προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από τις πρωτοβουλίες αλληλεγγύης των δήμων (σε πολλούς, αν όχι όλους τους δήμους της χώρας έχουν ιδρυθεί κοινωνικά παντοπωλεία και άλλες ανάλογες δομές). γι’ αυτό προτάσσει τα «από τα κάτω» χαρακτηριστικά των δομών που ο ίδιος υποστηρίζει σε αντίθεση με τις «από τα πάνω» κινήσεις των δήμων. ακόμη διαφοροποιείται και ως προς την προτίμησή του για τα προϊόντα μικρών και ανεξάρτητων παραγωγών σε αντίθεση με τα προϊόντα φίρμας που προσφέρονται στα κοινωνικά παντοπωλεία των δήμων.
Απ’ την άλλη, βέβαια, προωθεί τη συνεργασία με τους δήμους για τη διεκδίκηση και κάλυψη των βασικών αναγκών γι’ αυτούς που τα στερούνται. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θέλει να «ξεχνά» στο σημείο αυτό τον αντιδραστικό ρόλο των δήμων και ειδικά των καλλικρατικών. Αυτοί οι δήμοι όχι μόνο αποτέλεσαν πρωτοποριακό εργαστήριο προώθησης και εμπέδωσης των ευέλικτων μορφών εργασίας και των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά και πρωτοστάτησαν στο «θεσμό» των απολύσεων. Αν τώρα κάποιοι δήμαρχοι δυστροπούν ή υπερασπίζονται ίδια συμφέροντα, αντιδρώντας σε πλευρές της πολιτικής της κεντρικής εξουσίας, αυτό σε καμιά περίπτωση δεν σχετίζεται με τις πραγματικές ανάγκες των δημοτών.
Σε τελική ανάλυση, αν οι καλλικρατικοί δήμοι, που είναι, ως όργανα της κεντρικής εξουσίας, σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνοι για την ανεργία, τη φτώχεια και την εξαθλίωση χιλιάδων, για ποιο λόγο η «Αλληλεγγύη για Όλους» προσβλέπει στη συνεργασία μαζί τους και δεν τους ανοίγει μέτωπο ως συνυπεύθυνους της «τραγωδίας» που εξελίσσεται;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό πρέπει να αναζητηθεί στη συνολικότερη ρεφορμιστική και επί της ουσίας εντός του συστήματος λογική και πολιτική αυτού του χώρου. Μια λογική και πολιτική που αντί να «χτυπάει το γάιδαρο, χτυπάει το σαμάρι», που το περισσότερο που ευαγγελίζεται και προτείνει είναι μια άλλη, μια πιο σωστή, μια (πιο) αριστερή διαχείριση του συστήματος.
Πολύ περισσότερο τώρα, που βρίσκεται, όπως ο ίδιος ελπίζει -και δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει ως ενδεχόμενο-, στα πρόθυρα ανάληψης μέχρι και κυβερνητικών ευθυνών.
Και η γραμμή της ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών με κινηματική στήριξη (ελεγχόμενη, βέβαια, πάντα και όχι με τον στενό-κομματικό τρόπο του ΚΚΕ, αλλά πιο ραφιναρισμένη, πιο «κοινωνική» και πιο «αλληλέγγυα») είναι αυτή που προωθείται με κάθε κίνηση και πρωτοβουλία αυτού του χώρου-κόμματος. Ο ίδιος στόχος υπηρετείται και με την «Αλληλεγγύη για Όλους».
Αυτή τη γραμμή και το πλαίσιο προανήγγειλαν για τις δεδομένες συνθήκες και οι δηλώσεις Τσίπρα τον περασμένο Ιούνιο σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να προωθηθεί σε πρώτο πλάνο η αλληλεγγύη γιατί είναι πιο σημαντική από την αντίσταση. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, προβλέποντας πολιτικές εξελίξεις την άνοιξη, ετοιμάζεται πυρετωδώς για κυβερνητικούς ρόλους.
Δεν θα αναφέρουμε εδώ τις ολοένα και πιο δεξιές προσαρμογές που επιχειρεί η ηγεσία του, δίνοντας εξετάσεις υπευθυνότητας προς το σύστημα. Αξίζει, όμως, να τονιστούν οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις Τσίπρα και άλλων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ ότι με την πολιτική που ασκείται επαπειλείται μεγάλη κοινωνική ένταση και ταραχή που ούτε ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ δεν μπορεί να αποσοβήσει(!) ενώ προτείνεται ως διέξοδος η προσφυγή στις κάλπες και ο σχηματισμός «κυβέρνησης σωτηρίας με αριστερό πρόσημο» (αυτός είναι ο νέος κυβερνητικός στόχος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, μιας και η κυβέρνηση της Αριστεράς δεν του βγαίνει…).

Στο όνομα της κάλπης
Μια τέτοια στόχευση και γραμμή για να προωθηθεί δεν απαιτεί κίνημα και λαϊκούς αγωνιστές που θα πασχίζουν για την οργάνωση-συγκρότηση του λαού ενάντια στο σύστημα, αλλά ψηφοφόρους που στις επερχόμενες εκλογές θα ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ δαγκωτό «για τη σωτηρία της χώρας». Και πρωτοβουλίες όπως η «Αλληλεγγύη για Όλους» και την κοινωνική ένταση δεν αυξάνουν και μπορούν να διευρύνουν την εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Δεν είναι καθόλου μικρός, ίσα ίσα, ο αριθμός των τριών χιλιάδων δομών αλληλεγγύης που είναι διάσπαρτες σ’ όλη τη χώρα και ως ομπρέλα των οποίων φιλοδοξεί να λειτουργήσει η «Πρωτοβουλία για Όλους».
Αν προσμετρήσουμε και τον κόσμο με τον οποίο σχετίζονται και τον κόσμο που βοηθούν αυτές οι δομές, συγκεντρώνεται ένας πολύ ικανοποιητικός αριθμός συμπαθούντων και γιατί όχι «αυριανών» ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Δεν είναι υπερβολή αλλά πολιτική εκτίμησή μας η απόπειρα του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ μέσα από την πρωτοβουλία αυτή να αλώσει ψηφοθηρικά και τον ευρύτερο χώρο της αναρχοαυτονομίας και των αντιεξουσιαστών, καθώς πολλές απ’ αυτές τις ομαδοποιήσεις έχουν πρωτοστατήσει ή συμμετέχουν σε ανάλογες δομές αλληλεγγύης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ εκτιμά ότι η οργανωτική και οικονομική βοήθεια που μέσω της «Αλληλεγγύης για Όλους» θα προσφέρει στις χιλιάδες δομές αλληλεγγύης θα εκτιμηθεί από ένα ευρύτερο δυναμικό, όταν έρθει ή ώρα της «κρίσης», δηλαδή της κάλπης. Άλλωστε, οι πάμπολλες εκδηλώσεις των δομών αλληλεγγύης δημιουργούν θετικό κλίμα για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ που κι αυτό ελπίζεται να εξαργυρωθεί…
Στην ίδια λογική και στόχευση εντάσσεται και η καμπάνια «ένα μπουκάλι λάδι για κάθε άνεργο» που ξεκίνησε πριν από τις γιορτές. Ενάμισι εκατομμύριο άνεργοι δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο target group… Δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό σε ποιο στάδιο βρίσκεται η συγκέντρωση μπουκαλιών λαδιού από την «Αλληλεγγύη για Όλους». Το σίγουρο είναι ότι η ανακούφιση που μπορεί να προσφέρει ένα μπουκάλι λάδι μοιάζει με σταγόνα στον ωκεανό της εξαθλίωσης που φέρνει η ανεργία.
Στο σημείο αυτό είναι ανάγκη να ξεκαθαρίσουμε ότι τόσο η καμπάνια για το λάδι όσο και ευρύτερα η οικονομική ενίσχυση των δομών αλληλεγγύης από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ δε θυμίζει κίνηση «από τα κάτω». Και αυτό γιατί δεν μπορεί να θεωρηθεί «από τα κάτω» μια πρωτοβουλία που χρηματοδοτείται από ένα κόμμα. Που ομολογείται ότι η χρηματοδότηση των δομών αλληλεγγύης θα προέρχεται από ένα μέρος του μισθού των βουλευτών του!
Στην προσπάθεια πολύπλευρης διεύρυνσης της εκλογικής απεύθυνσης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ εντάσσεται και ο παραλληλισμός της αλληλεγγύης και των υποστηρικτικών δομών της με το ΕΑΜ καθώς και η αναγόρευσή της σε κύριο εργαλείο αντιμετώπισης της ανόδου της Χρυσής Αυγής και του εκφασισμού της κοινωνίας, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει. Παλαιοί και νέοι αριστεροί, με αναφορές στο παλιό ΚΚΕ και το ΕΑΜ, νεολαίοι και μη με έντονη την αντιρατσιστική διάθεση και χαρακτηριστικά, όλοι είναι χρήσιμοι στον υπέρ πάντων εκλογικό αγώνα.
Για την ουσία του ζητήματος εδώ αρκούν, ίσως, τα ακόλουθα. Η αλληλεγγύη ήταν σημαντική πλευρά της ΕΑΜικής δράσης, αλλά σίγουρα ούτε η κύρια ούτε πολύ περισσότερο η μοναδική. Ήταν πλευρά μιας πολιτικής που στο επίκεντρό της έθετε την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. η αντίσταση στην κατοχή και στα εξωτερικά και εσωτερικά στηρίγματά της ήταν ο κύριος κορμός της δράσης του, χωρίς τον οποίο καμία άλλη πλευρά της πολύμορφης πολιτικής τού ΕΑΜ δεν θα μπορούσε ν’ αναπτυχθεί.
Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ παραγκωνίζει την αντίσταση στην επίθεση που δέχεται η εργατική τάξη και ο λαός της χώρας μας. Και είναι αχαρακτήριστη η σύγκριση της μάχης της σοδειάς με τις δομές και δράσεις αλληλεγγύης στο ζήτημα της διατροφής, χωρίς να θέλουμε να μηδενίσουμε τις δεύτερες. Στην πρώτη περίπτωση ο ίδιος ο λαός έδινε τη μάχη της επιβίωσης με τα όπλα του στρατού του Μπουκουβάλα να τον προστατεύουν από τους γερμανούς κατακτητές και τους ντόπιους υπηρέτες τους. Ποια σχέση έχει αυτό με τα κοινωνικά παντοπωλεία, το κίνημα της πατάτας, τα χαριστικά-ανταλλακτικά παζάρια;
Όσο για την αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής και του φασιστικού κινδύνου, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ δεν θέλει να καταλάβει ότι η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν οφείλεται στην «φιλάνθρωπη-φιλελληνική» αλληλέγγυα δράση της αλλά πριμοδοτείται από τη βάρβαρη, αντιδραστική και πολλές φορές στα όρια της αστικής δημοκρατίας πολιτική της Τρόικας και των ντόπιων πολιτικών υπηρετών της. Η Χρυσή Αυγή χρησιμοποιείται ως εργαλείο και εφεδρεία ενός συστήματος που το ίδιο κεντρικά φασιστικοποιεί τη δημόσια ζωή όχι μόνο με τη σύλληψη, την τρομοκρατία, την καθημερινή καταστολή αγώνων και τις διώξεις των αγωνιστών αλλά και με την ίδια την αντεργατική-αντιλαϊκή πολιτική του.
Η ανάπτυξη αγώνων και τα κινήματα αντίστασης και διεκδίκησης είναι η καλύτερη απάντηση και στην άνοδο της Χρυσής Αυγής, χωρίς βέβαια να υποτιμώνται και οι πλατιές αντιφασιστικές πρωτοβουλίες όπου υπάρχει ανάγκη και δυνατότητα. Η αντίσταση στην πολιτική των απολύσεων, της ανεργίας, στις μειώσεις μισθών και συντάξεων, στην πλήρη διάλυση των εργασιακών σχέσεων… στην πολιτική της εξάρτησης από ΕΕ-ΗΠΑ, η ανάπτυξη κινήματος υπεράσπισης των δικαιωμάτων και ελευθεριών του λαού κόντρα στη φασιστικοποίηση της δημόσιας ζωής θα αποκαλύπτει, πέρα απ’ όλα τα άλλα, και το ρόλο της Χρυσής Αυγής ως το μακρύ χέρι του κεφαλαίου, αναγκάζοντάς την να αποκαλύψει πίσω από το προσωπείο της τα υπέρ του κεφαλαίου και ιμπεριαλισμού πραγματικά χαρακτηριστικά της. Μα, ακριβώς την ανάπτυξη ενός τέτοιου κινήματος υποβαθμίζει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, οπότε η αντιφασιστική-αντιχρυσαυγίτικη δράση του μέσω της Αλληλεγγύης δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον πραγματικό κίνδυνο φασιστικοποίησης της δημόσιας ζωής.
Θα κλείσουμε το κεφάλαιο αυτό με μια αναφορά στο ζήτημα των μεταναστών. Γιατί και σε αυτούς απευθύνεται και τους αφορά η «Αλληλεγγύη για Όλους», όπως επισημαίνεται στο αρχικό-συγκροτητικό κείμενο και όπως άλλωστε διαφαίνεται και στον προσδιορισμό «για όλους». Προφανώς αυτός τίθεται σε αντιπαράθεση με το εθνικιστικό πλαίσιο ανάλογων δράσεων της φασιστικής Χρυσής Αυγής που δείχνει «αλληλεγγύη» μόνο σε Έλληνες…
Είναι γενικά γνωστές οι θέσεις του χώρου αυτού (ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ) στο ζήτημα των μεταναστών. Κινούνται οι θέσεις αυτές και οι ανάλογες πρακτικές σε ένα πλαίσιο ενάντια στο ρατσισμό, στην ξενοφοβία, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστών με την ιδιότητά τους ως ανθρώπων. Ως εδώ δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει κάποιος. Μόνο που και σε αυτό το θέμα απουσιάζουν σημαντικές, κατά την άποψή μας, πλευρές.
Το ζήτημα των μεταναστών, όπως και των ντόπιων εργαζόμενων, δεν απαντιέται μόνο ή κύρια με την αλληλεγγύη. Οι δομές αλληλεγγύης και η όποια ανακούφιση μπορούν να δώσουν σε ένα μικρό μέρος των μεταναστών είναι σταγόνα στον ωκεανό της ανείπωτης εκμετάλλευσης και καταπίεσης που υφίστανται οι «κολασμένοι της γης».
Πέρα, όμως, από αυτό, το μεταναστευτικό ζήτημα δεν εξαντλείται στην ανθρωπιστική του διάσταση, αλλά είναι βαθιά ταξικό και πολιτικό. Σχετίζεται με την ίδια τη συγκρότηση της εργατικής τάξης σε «τάξη για τον εαυτό της», συνδέεται με το ξεπέρασμα της διάσπασης και της τεχνητής αντιπαλότητας των δύο τμημάτων της (ντόπιοι και ξένοι εργάτες) που προωθεί το σύστημα για να μπορεί να την εκμεταλλεύεται ως εκεί που δεν παίρνει… Το κύριο, λοιπόν, ζήτημα και ζητούμενο είναι η ανάδειξη με κάθε αφορμή τού γεγονότος ότι οι μετανάστες είναι ταξικά αδέλφια με τους Έλληνες εργάτες και ότι μοναδική διέξοδος και για τους Έλληνες και για τους ξένους εργάτες είναι η από κοινού συμμετοχή τους στην πάλη για να αντισταθούν στη βάρβαρη καπιταλιστική-ιμπεριαλιστική επίθεση και για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Όσο και αν φαντάζει απόλυτο, κάθε άλλη θεώρηση και αντιμετώπιση του ζητήματος των μεταναστών καταλήγει αντικειμενικά να είναι ελεημοσύνη και αστικού τύπου φιλανθρωπία.

«Σ’ ΟΠΟΙΟΝ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΑ ΦΑΕΙ, ΜΗΝ ΤΟΥ ΔΙΝΕΙΣ ΕΝΑ ΨΑΡΙ, ΜΑΘΕ ΤΟΥ ΝΑ ΨΑΡΕΥΕΙ»
Πολύ κοντά στο νόημα αυτής της κινέζικης παροιμίας βρίσκεται η δική μας άποψη για το ζήτημα της αλληλεγγύης. Η αλληλεγγύη, κατά τη γνώμη μας, πρέπει να λειτουργεί συμπληρωματικά στην κύρια πλευρά, που είναι η καθημερινή προσπάθεια οργάνωσης-συγκρότησης λαϊκών αντιστάσεων στην κατεύθυνση οικοδόμησης ενός μαζικού λαϊκού κινήματος αντίστασης, διεκδίκησης, ανατροπής.
Βέβαια, για να ξαναγυρίσουμε στην κινέζικη παροιμία, πολλές φορές χρειάζεται και θα χρειαστεί να δώσουμε και το ψάρι στον πεινασμένο για να μην πεθάνει από την πείνα, εφόσον μπορούμε, πάντα όμως έχοντας στο κέντρο του μυαλού και της δράσης μας ότι αυτό που μπορεί να δώσει πραγματική διέξοδο είναι να του μάθουμε να ψαρεύει, να συμμετέχει δηλαδή κι ο ίδιος ενεργητικά στην οικοδόμηση μαζικού κινήματος, κόντρα σε λογικές ανάθεσης, αντιπροσώπευσης, ελεημοσύνης. Χωρίς την οικοδόμηση αυτού του παράγοντα, η αλληλεγγύη έχει συγκεκριμένα όρια, όπως προσπαθήσαμε να δείξουμε προηγούμενα.
Σημαντική παράμετρος της αλληλεγγύης είναι η ταξική αλληλεγγύη που εκδηλώνεται και πρέπει να επιδιώκεται να εκδηλώνεται ανάμεσα σε αγωνιζόμενα κομμάτια του λαού και της νεολαίας. Χαρακτηριστικά και πρόσφατα παραδείγματα η αλληλεγγύη που αναπτύχθηκε στον αγώνα των κατοίκων της Κερατέας ή των χαλυβουργών. Ή οποιοσδήποτε άλλος αγώνας που διεκδικεί δικαιώματα και κατακτήσεις όχι μόνο για τη συγκεκριμένη ομάδα που αγωνίζεται αλλά και για το σύνολο του λαού, ντόπιων και μεταναστών, π.χ. το δικαίωμα στην ασφάλιση το διεκδικεί μία κατηγορία εργαζομένων του δημόσιου τομέα όχι μόνο για την ίδια αλλά για το σύνολο των εργαζόμενων ή ακόμα και των ανέργων.
Αυτού του είδους η αλληλεγγύη όχι μόνο καταδεικνύει έμπρακτα την κοινότητα των συμφερόντων των εργαζόμενων και του λαού απέναντι στον κοινό εχθρό, που είναι το καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα και το πολιτικό προσωπικό του, όχι μόνο μπορεί να συσσωρεύει περισσότερες δυνάμεις στη διεκδίκηση ενός στόχου, αλλά, σπάζοντας την απομόνωση-περιθωριοποίηση επιμέρους αγωνιστικών κινητοποιήσεων, βοηθά στην αποτελεσματικότητά τους, οικοδομώντας μ’ όλα τα παραπάνω τις κοινωνικές συμμαχίες σε στέρεες βάσεις, με κύριο χαρακτηριστικό την ενεργητική (και όχι παθητική) αγωνιστική εκδήλωση της αλληλεγγύης.
Η προώθηση και ανάδειξη της αλληλεγγύης μέσω και της «Αλληλεγγύης για Όλους» ως της πιο αριστερής πολιτικής πράξης στις σημερινές συνθήκες (εξ)υπηρετεί τη βασική πολιτική στόχευση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, αυτή του αριστερού κυβερνητισμού και της διαχείρισης του συστήματος, εάν και εφόσον του ανατεθεί αύριο ή μεθαύριο ένας τέτοιος ρόλος. Αυτή είναι και η κύρια πολιτική υπεραξία αυτής της Πρωτοβουλίας εν όψει της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης, όποτε και αν αυτή γίνει.

Ποια «άλλη» κοινωνία;
Ωστόσο, στα αρχικά συγκροτητικά κείμενα της «Αλληλεγγύης για Όλους» τονίζεται με έμφαση και μια άλλη σημαντική, κατά τους συντάκτες τους, διάσταση της αλληλεγγύης, ότι δηλαδή αποτελεί «πρόπλασμα για άλλου τύπου κοινωνικές σχέσεις, όπου οι ανάγκες της κοινωνίας θα καθορίζουν τους τρόπους λειτουργίας της οικονομίας και όχι το αντίστροφο».
Το ζήτημα που θέτει η αμέσως προηγούμενη θέση συνδέεται με πάρα πολλές και σημαντικές παραμέτρους, που δεν είναι δυνατό να εξεταστούν στο πλαίσιο αυτού του κειμένου. Θα αρκεστούμε, λοιπόν, σε ορισμένες μόνο παρατηρήσεις.
Όπως τουλάχιστον αντιλαμβανόμαστε εμείς αυτή τη θέση, παραπέμπει σε μια άλλη, μια σοσιαλιστική κοινωνία, της οποίας οι ανάγκες (ο όρος είναι βέβαια «λίγο» γενικόλογος και ασαφής) θα καθορίζουν τους τρόπους λειτουργίας της οικονομίας.
Αν η σκέψη μας είναι σωστή και πράγματι γίνεται αναφορά στη σοσιαλιστική κοινωνία, τότε άμεσα γεννιούνται πολλά ερωτήματα. Η αλληλεγγύη μονάχα λειτουργεί ως πρόπλασμα άλλου τύπου κοινωνικών σχέσεων; Δεν απαιτείται η ανάπτυξη μαζικού εργατικού-λαϊκού κινήματος επαναστατικής ανατροπής; Δεν προϋποτίθεται το τσάκισμα του αστικού κράτους και η ανατροπή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, στον οποίο μοναδική κινητήρια δύναμη για την «οικονομία» είναι το καπιταλιστικό κέρδος; Πρόπλασμα άλλου τύπου κοινωνικών σχέσεων δεν είναι η σφυρηλάτηση ισχυρών δεσμών ανάμεσα στην εργατική τάξη και τα σύμμαχα στρώματά της τόσο για την περίοδο πριν από την ανατροπή της αστικής-καπιταλιστικής-ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας όσο και μετά απ’ αυτήν κατά την περίοδο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης;
Είναι δυνατόν να υπάρχουν άλλου τύπου κοινωνικές σχέσεις αν δεν αλλάξουν, ανατραπούν οι υφιστάμενες καπιταλιστικές και η θέση τής κάθε κοινωνικής τάξης ή στρώματος μέσα σ’ αυτές; Αν δεν συγκρουστεί η εργατική τάξη και ο λαός με τους πάτρωνες ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ και της ΕΕ και αν δεν αποτινάξουν τα δεσμά της εξάρτησης και αν δεν παλέψουν και πετύχουν την έξοδο της χώρας από κάθε ιμπεριαλιστικό συνασπισμό;
Θα μπορούσε βέβαια ο ΣΥΡΙΖΑ ή όποιος άλλος να αντιτείνει ότι τα παραπάνω ερωτήματα τίθενται μόνο αν αντιμετωπίζει κάποιος τα πράγματα «παλαιοκομμουνιστικά», «τριτοδιεθνιστικά», «ξύλινα» και όσα άλλα επίθετα μπορεί να σκεφτείτε. Προφανώς και έτσι έχουν τα πράγματα!
Γιατί η ιστορική πορεία του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος, απόγονος του οποίου είναι ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, έχει να αναδείξει, κυρίως θεωρητικά, και άλλους σοσιαλισμούς, χωρίς βέβαια ανατροπές και συγκρούσεις, χωρίς επαναστάσεις και εκ βάθρων οικοδόμηση της νέας κοινωνίας. Έχει ν’ αναδείξει το ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό, τον κοινοβουλευτικό δρόμο, τον σοσιαλισμό, τέλος πάντων, με ανθρώπινο πρόσωπο. Έναν σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο που θα μπορούσε να ταυτιστεί ή να χωρέσει και σ’ έναν καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο.
Αν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε πράγματι η αλληλεγγύη από μόνη της, χωρίς κίνημα, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως πρόπλασμα μιας «άλλης» κοινωνίας, πιο κοινωνικής, πιο αλληλέγγυας καπιταλιστικής διαχείρισης. Μόνο που μια τέτοια παραδοχή βρίσκεται μόνο μέσα στα μυαλά της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και των μικρομεσαίων στρωμάτων που θέλουν να εκφράσουν και που τώρα πλήττονται και υποβαθμίζονται.
Μια τέτοια εκδοχή, ένας δηλαδή πιο ανθρώπινος, ανεκτός καπιταλισμός, δεν βρίσκεται στην ατζέντα του καπιταλισμού-ιμπεριαλισμού και των πολιτικών του εκφραστών. Και αυτό είναι το μεγαλύτερο δυστύχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και την ηγεσία του. Ας ελπίσουμε όχι για την εργατική τάξη, τους εργαζόμενους, ντόπιους και ξένους, για τα ευρύτερα νεολαιίστικα και λαϊκά στρώματα.